We schreven in ons artikel ‘Is een nieuwe kredietcrisis aanstaande?’ over problemen in de mondiale grondstoffen- en energiemarkten. Veel partijen die daarin opereren hebben op dit moment grote moeite om de volatiliteit te managen. De European Federation of Energy Traders - een lobbyorganisatie voor de grootste handelaars - heeft nu overheden en centrale banken opgeroepen om met noodsteun maatregelen te komen. Dit om handelshuizen te ondersteunen die te maken hebben gekregen met grote verliezen als gevolg van prijsstijgingen van grondstoffen en energie.
Rusland en Oekraïne leveren samen een aanzienlijk deel van de energie, het voedsel en andere grondstoffen voor de Europese economie. Het gevolg van Russische inval in Oekraïne en de westerse sancties is dan ook een energiecrisis, een sluipende voedselcrisis en een crisis in de markt voor grondstoffen die doorwerkt in financiële markten. Bedrijven en handelaren die hun posities in grondstoffen op een solide manier hadden afgedekt staan nu op het verkeerde been.
Margeverplichtingen
In normale tijden is het verhandelen van voorraden en het afdekken van prijsschommelingen geen probleem. Handelaren zijn afhankelijk van bankkrediet voor het financieren van voorraden die wereldwijd worden verhandeld. Als de prijs van een grondstof in voorraad sneller stijgt dan verwacht, wordt het duurder om het te financieren. Niet alleen de financiering van de voorraad wordt duurder, ook de prijs voor het afdekken van prijsschommelingen wordt hoger. De handelaar moet ook geld bijleggen om aan margeverplichting te voldoen. De sterke prijsstijgingen in zowel grondstoffen als energie heeft dan ook flink wat prominente handelshuizen en producenten in moeilijkheden gebracht.
De Chinese nikkelproducent Tsingshan Holding Group Co. kwam bijvoorbeeld in grote problemen door de prijsstijging van nikkel van maar liefst 250% op een dag. De producent kon door deze stijging niet meer aan haar margeverplichtingen voldoen en staat nu voor $1 miljard in het krijt bij de Amerikaanse bank JP Morgan en voor nog eens $2 miljard bij diverse andere partijen. JP Morgan staat dus garant voor een derde van de totale shortpositie die de nikkelproducent moet goedmaken.
De prijs van nikkel explodeerde door een short squeeze in de markt
Kredietlijn
De London Metals Exchange (LME) nam een aantal maatregelen om een verdere prijsstijging van nikkel te voorkomen. Op deze manier probeerde de beurs partijen die diep in het rood zitten te ontzien. Zo werd de handel in nikkel tijdelijk opgeschort. Tevens werd aanvankelijk vastgesteld dat nikkel niet meer dan tien procent per dag in prijs mocht stijgen of dalen. De poging om partijen die speculeerden op een stijging of een daling van de prijzen aan elkaar te koppelen liep op niets uit. Bij hervatting van de handel deze week werden verschillende deals gedaan beneden de uiteindelijk vastgestelde bandbreedte van 5% stijging of daling van de nikkelprijs. Volgens LME hadden deze deals niet mogen plaatsvinden. Ze verweet dit aan een technische fout. Daarop besloot de beurs meteen de handel weer stil te leggen. Het laat zien dat de problemen nog verre van over zijn.
Handelshuis Trafigura, een van de grootste olie- en metaalhandelaren, is volgens Bloomberg naarstig op zoek naar een kredietlijn van $2 tot $3 miljard om aan haar margeverplichtingen te kunnen voldoen. De nood is hoog. Trafigura heeft private equity bedrijf Blackstone is gepolst, met als tegenprestatie om preferente aandelen in hun bedrijf aan te bieden. Ook Apollo Global Management Inc., BlackRock Inc. en KKR & Co., zijn volgens Bloomberg benaderd.
In de energiesector zorgt de fors gestegen gasprijs voor problemen. De gasprijs was de laatste maanden al aanzienlijk gestegen, maar verdubbelde begin maart door de inval van Rusland in Oekraïne. Zo was de gasprijs onlangs meer dan 8 keer hoger dan in 2021. De doorgaans goed ingelichte website voor financiële professionals Risk.net berichtte dat een aantal energiehandelaren de ECB achter de schermen heeft gepolst voor liquiditeitssteun om aan hun marge-verlichtingen te kunnen voldoen.
Is dit het begin van een nieuwe kredietcrisis?
De grote vraag is nu welke andere grote partijen grondstoffen hebben gebruikt als onderpand om posities af te dekken en mis hebben gegokt. De stap van de officiële lobbyorganisatie richting overheden en centrale banken voor noodsteun doet de vraag rijzen of de grote handelshuizen in de grondstof- en energiesector niet too big to fail zijn geworden. Kan een val van een of meerdere grote handelshuizen de mondiale markt voor grondstoffen op slot doen gaan of ernstig ontregelen?
We zien nu dat het schaden van de Russische economie door middel van sancties niet ongemerkt aan het westen voorbij zal gaan. Niet alleen door volatiliteit en prijsstijgingen van energie en voedsel, maar juist ook door de daarop volgende ongelukken in het financiële systeem. Ongelukken die de politiek waarschijnlijk niet heeft voorzien. Het zorgt net als in 2008 voor een escalatieketen en toenemende onrust in de kredietmarkten. Nu staan niet de hypotheekleningen in het middelpunt, maar grondstoffen. Staan we aan de vooravond van een nieuwe kredietcrisis?
