Grieken riskeren met ingang van dit jaar een hoge boete als ze minder dan 30% van hun inkomen giraal uitgeven. Dat is het gevolg van nieuwe wetgeving, waarmee de overheid grootschalige belastingontduiking wil aanpakken. De nieuwe regering verwacht dat deze maatregel jaarlijks meer dan €500 miljoen zal opleveren, ofwel via boetes ofwel door hogere belastinginkomsten. Deze vorm van financiële repressie moet de florerende zwarte economie in Griekenland terugdringen.
Iedereen die er niet in slaagt tenminste 30% van zijn inkomen elektronisch uit te geven krijgt een boete van 22% over het verschil met het daadwerkelijk behaalde bedrag. Voor een Griek die maandelijks €2.000 verdient en daarvan slechts 15% giraal uitgeeft kan die boete dus oplopen naar bijna €800 op jaarbasis. Alle bankoverschrijvingen en betalingen met bankpas of creditcard worden als elektronische betaling aangemerkt.
Zwarte economie
Griekenland heeft volgens onderzoek van het Institute for Applied Economic Research naar verhouding de grootste zwarte economie van de EU. De geschatte omvang is 21,5% van het bbp. Dat zijn transacties waar banken geen zicht op hebben en waar Grieken geen belastingen over betalen. De nieuwe regering onder leiding van premier Kyriakos Mitsotaki heeft als doel gesteld belastingontduikers harder aan te pakken. Deze nieuwe wet om contant geld te ontmoedigen is daar een voorbeeld van.
Naar schatting loopt de Griekse regering jaarlijks €16 miljard aan inkomsten mis door belastingontwijking en fraude met btw en inkomstenbelasting. Niet alleen particulieren zouden belastingen ontduiken, maar ook bedrijven. Door werknemers (gedeeltelijk) in contanten uit te betalen hoeven ze minder belasting af te dragen. Dit is een groot probleem met de nieuwe wetgeving, want inkomen dat niet op een bankrekening binnenkomt valt ook niet meer te controleren.
Griekenland heeft de grootste zwarte economie van de EU (Bron: Statista)
Financiële repressie
Deze nieuwe maatregel is hard nodig om belastingontduiking aan te pakken. Tegelijkertijd is dit een nieuwe vorm van financiële repressie, omdat het iedereen dwingt gebruik te maken van een bankrekening en elektronische betaalsystemen. Het wordt dus vrijwel onmogelijk om zonder tussenkomst van een bank zaken te doen, die alle transacties registreert en daarmee informatie over de klant verzamelt.
Griekenland heeft de laatste jaren verschillende maatregelen getroffen om de zwarte economie aan te pakken. Sinds 2017 moeten Grieken al hun vermogen opgeven bij de belastingdienst, inclusief kleine bedragen in contant geld. Ook mogen Grieken sinds 2016 maximaal €500 contant betalen. Zelfs de aankoop van een laptop of televisie moet dus al via een bankrekening. Daarmee loopt Griekenland voor op Nederland, waar men tot €10.000 contant mag aankopen. De Nederlandse regering wil dat bedrag overigens verlagen naar €3.000, conform de Europese richtlijnen.
