In 2022 steeg de wereldwijde vraag naar steenkool tot recordhoogte en naar verwachting blijft de vraag ook dit jaar rond dat niveau, voornamelijk door sterke vraag vanuit Azië voor zowel energieopwekking als industriële toepassingen. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) meldt dat het steenkoolverbruik in 2022 met 3,3% is gestegen tot 8,3 miljard ton. Voor 2023 en 2024 worden kleine dalingen in steenkool gestookte stroomopwekking verwacht, maar deze zouden worden gecompenseerd door stijgingen in het industriële gebruik van steenkool.
In 2023 wordt verwacht dat China, India en Zuidoost-Aziatische landen samen verantwoordelijk zullen zijn voor ongeveer 75% van de wereldwijde vraag naar steenkool. Ondertussen is in de Europese Unie de vraag naar steenkool in 2022 nauwelijks gegroeid, doordat een tijdelijke piek van kolencentrales bijna werd gecompenseerd door een lager gebruik van steenkool in de industrie. In de Verenigde Staten wordt de verschuiving van steenkool naar gas ook versterkt door lagere gasprijzen.
Na enkele turbulente jaren als gevolg van de coronacrisis, het herstel van de wereldeconomie in 2021 en de onrust door de Russische invasie van Oekraïne in 2022, heeft de markt voor steenkool in 2023 een meer voorspelbaar en stabiel patroon laten zien. De wereldwijde vraag naar steenkool is naar schatting met ongeveer 1,5% gestegen in de eerste helft van 2023, voornamelijk door een toename van de stroomopwekking (+1%) en het industriële gebruik (+2%).
Regionale verschillen
Er zijn aanzienlijke regionale verschillen in de vraag naar steenkool. In de eerste helft van dit jaar daalde de vraag in de Verenigde Staten met 24% en in de Europese Unie met 16%. Tegelijkertijd steeg de vraag in China en India met meer dan 5%, waardoor de dalingen elders werden gecompenseerd.
De groeiende vraag naar steenkool in Azië is volgens het IEA zorgwekkend vanuit het oogpunt van klimaatverandering, omdat steenkool de grootste bron van koolstofemissies is in de energiesector. Hoewel Europa en de Verenigde Staten hun gebruik van steenkool verminderen door de groei van schonere energiebronnen, blijft de vraag naar steenkool in Azië hoog, zelfs in economieën die zijn overgestapt op hernieuwbare energiebronnen.
Het IEA benadrukt de noodzaak van meer beleidsinspanningen, investeringen en internationale samenwerking om een aanzienlijke stijging van schone energie en energie-efficiëntie te bevorderen en zo de vraag naar steenkool in snelgroeiende economieën te verminderen.
China en India
China en India zijn de grootste verbruikers van steenkool en hun aandeel in het wereldwijde verbruik blijft toenemen. In 2021 waren deze twee landen al goed voor twee derde van het wereldwijde verbruik, wat betekent dat ze samen twee keer zoveel steenkool gebruikten als de rest van de wereld samen.
In 2023 zal hun marktaandeel in het gebruik van steenkool bijna 70% bedragen. De Verenigde Staten en de Europese Unie daarentegen - die drie decennia geleden samen goed waren voor 40% en aan het begin van deze eeuw voor meer dan 35% van het wereldwijde gebruik van steenkool - vertegenwoordigen vandaag minder dan 10% van de vraag.
Productierecords
De drie grootste producenten van steenkool - China, India en Indonesië - hebben in 2022 allemaal recordhoeveelheden geproduceerd. In maart 2023 hebben China en India zelfs nieuwe maandelijkse productierecords gevestigd. Daarentegen heeft de Verenigde Staten zijn steenkoolproductie sinds 2008 meer dan gehalveerd.
Na de extreme volatiliteit en hoge prijzen van vorig jaar, zijn de steenkoolprijzen in de eerste helft van 2023 gedaald tot hetzelfde niveau als in de zomer van 2021. De lagere prijzen zijn het gevolg van toenemend aanbod en lagere aardgasprijzen. Dit heeft de import van steenkool aantrekkelijker gemaakt voor prijsgevoelige kopers, met bijna verdubbelde Chinese import in de eerste helft van dit jaar. Als gevolg hiervan zal de wereldwijde steenkoolhandel in 2023 naar verwachting met meer dan 7% groeien, waarmee de recordniveaus van 2019 worden benaderd.
Hoewel de markt voor steenkool enigszins gestabiliseerd lijkt te zijn, is de groeiende vraag in Azië volgens het IEA een zorgwekkende ontwikkeling in de strijd tegen klimaatverandering. Meer inspanningen zouden nodig zijn om de transitie naar schone energiebronnen te versnellen en de afhankelijkheid van steenkool te verminderen, met name in regio's waar de energiebehoefte snel toeneemt.
