De wereldeconomie stevent af op een 'perfect storm' als landen verder gaan op de weg van importheffingen, handelsbelemmeringen en protectionisme. Daarvoor waarschuwt Agustin Carstens, directeur van de Bank for International Settlements. Tijdens een toespraak in Jackson Hole afgelopen weekend zette Agustin uiteen hoe protectionisme kan leiden tot een crisis die de economische groei van de afgelopen decennia ongedaan kan maken.
Volgens de directeur van de BIS zijn lage barrières voor internationale handel en investeringen van essentieel belang, omdat deze ervoor zorgen dat het kapitaal daar terechtkomt waar de productiviteit het hoogst is. En daar profiteren we uiteindelijk allemaal van in de vorm van betere producten en lagere prijzen.
Wanneer landen protectionistische maatregelen nemen om hun eigen industrieën en arbeiders te beschermen draaien ze dit proces van globalisering weer terug, zo waarschuwt Carstens. In eerste instantie lijken deze maatregelen de binnenlandse economie te ondersteunen, maar als alle landen dat doen is het effect voor de wereldeconomie als geheel juist zeer negatief. Het zal leiden tot een minder efficiënte verdeling van kapitaalgoederen, met als gevolg hogere prijzen, een hogere werkloosheid en een lagere economische groei.
Komt de trend van dalende importheffingen ten einde?
Verwevenheid financiële systeem
Een ander gevaar waar Carstens op wijst is de verwevenheid van ons financiële systeem. Banken en financiële instellingen hebben over de hele wereld geld geïnvesteerd en zijn daardoor van elkaar afhankelijk. Breekt er ergens in de wereld een crisis uit, dan is er een besmettingsgevaar voor andere financiële instellingen en kunnen de problemen zich over de rest van de wereld verspreiden. Carstens spreekt van wisselwerking tussen de reële en de financiële economie die zichzelf kan versterken tot een 'perfect storm'.
Volgens Carstens hebben we de relatief lage inflatie van de laatste jaren te danken aan een globalisering van bedrijven en markten, waarin concurrentie tussen lagelonenlanden en technologische innovatie zorgen voor lagere productiekosten. Dat bedrijven profiteren van globalisering blijkt ook uit het feit dat er inmiddels voor twee keer zoveel waarde aan halffabrikanten en tussenliggende diensten wordt verhandeld dan aan eindproducten en dienstverlening aan consumenten.
De directeur van de BIS noemt als voorbeeld de auto-industrie, waar heel veel verschillende onderdelen en productieprocessen bij elkaar komen. Wanneer landen overgaan tot protectionisme en hun eigen industrie gaan beschermen met importheffingen en andere belemmeringen komen deze wereldwijde waardeketens onder druk te staan. Bedrijven moeten dan overstappen op andere leveranciers die duurder zijn of minder goede kwaliteit kunnen leveren.
Stijgende prijzen
Een beleid van protectionisme en importheffingen zorgt op termijn voor hogere prijzen en dat stelt ook centrale banken voor een nieuwe uitdaging. Een hogere inflatie betekent volgens Carstens dat centrale banken wereldwijd agressiever de rente moeten verhogen. In het geval van de Verenigde Staten betekent het dat de dollar waarschijnlijk verder in waarde zal stijgen, waardoor opkomende economieën met hoge dollarschulden in de problemen kunnen komen.
"Een waardestijging van de dollar kan de vraag naar en het aanbod van krediet verminderen en draagt bij aan krappe financiële condities voor veel bedrijven in opkomende economieën", zo verklaarde de topman van de BIS. Een vermindering van de beschikbare dollarkredieten is een probleem voor de $11,5 biljoen aan leningen die zijn verstrekt aan bedrijven buiten de Verenigde Staten.
Carstens spreekt van een symbiotische relatie tussen ontwikkelde economieën en opkomende economieën. Zwakkere economische activiteit in opkomende landen zorgt ervoor dat er minder vraag is naar producten uit ontwikkelde economieën en vice versa. Volgen we de theorie van Carstens, dan moeten we concluderen dat niemand baat heeft bij protectionisme en dat ook de Verenigde Staten daar uiteindelijk onder zullen leiden, ook al beweert Trump dat een handelsoorlog 'makkelijk te winnen' is.
Dit artikel van Geotrendlines verscheen eerder bij Goudstandaard
