De hoge inflatie en stijgende energieprijzen zijn in eerste plaats het gevolg van falend economisch beleid in de Westerse landen. En het sanctiebeleid, dat de Russische economie moest raken, lijkt vooral de Westerse landen op te breken. Dat zei de Russische president Vladimir Poetin tijdens zijn toespraak voor het jaarlijkse St. Petersburg Economic Forum. Maar wat zei hij nog meer? Een analyse.
Wat is het St. Petersburg Economic Forum?
Het St. Petersburg Economic Forum is een zakelijk evenement voor de economische sector, dat sinds 1997 in St. Petersburg ieder jaar wordt gehouden. Sinds 2006 houdt de Russische president er een toespraak, waarin hij de belangrijkste economische thema's bespreekt. Niet alleen in relatie tot de economie van Rusland, maar ook tot de wereldeconomie en de wereldhandel. Elk jaar zijn er meer dan tienduizend mensen uit meer dan 120 verschillende landen vertegenwoordigd bij dit evenement.
Dit jaar werd er met extra belangstelling uitgekeken naar de toespraak van president Poetin, vanwege de economische oorlogsvoering die Westerse landen voeren in reactie op de Russische invasie in Oekraïne. Met verstrekkende gevolgen voor energieprijzen en grondstoffenmarkten, maar ook voor de wereldhandel en de valutamarkt. Al deze onderwerpen kwamen dan ook aan bod in de toespraak. We hebben de belangrijkste passages uit de toespraak vertaald en aan het begin van elk hoofdstuk van commentaren voorzien. De belangrijkste passages hebben we gemarkeerd.
Introductie
"Poetin: Dit Forum vindt plaats op een voor de internationale gemeenschap moeilijk moment, nu de economie, de markten en de grondslagen van het mondiale economische systeem een klap hebben gekregen. Veel handels-, industriële en logistieke ketens, die door de pandemie werden ontwricht, zijn aan nieuwe tests onderworpen. Bovendien zijn fundamentele zakelijke begrippen zoals reputatie, de onschendbaarheid van eigendom en het vertrouwen in de mondiale valuta ernstig aangetast. Helaas zijn deze ondermijnd door onze westerse partners, die dit opzettelijk hebben gedaan, omwille van hun ambities en om achterhaalde geopolitieke illusies in stand te houden.
Vandaag hebben wij - als ik zeg "wij", dan bedoel ik het Russische leiderschap - onze eigen kijk op de mondiale economische situatie. Ik zou dieper willen ingaan op de acties die Rusland in deze omstandigheden onderneemt en hoe het zich in deze dynamisch veranderende omstandigheden denkt te ontwikkelen.
Toen ik anderhalf jaar geleden op het Forum van Davos sprak, heb ik ook benadrukt dat het tijdperk van een unipolaire wereldorde ten einde is. Ik wil hiermee beginnen, want er is geen weg omheen. Dit tijdperk is voorbij, ondanks alle pogingen om het koste wat kost te handhaven en in stand te houden. Verandering is een natuurlijk proces van de geschiedenis, omdat het moeilijk is de verscheidenheid van beschavingen en de rijkdom van culturen op de planeet te verenigen met politieke, economische of andere stereotypen. Deze werken hier niet, zij worden vanuit één centrum op een ruwe en compromisloze manier opgelegd.
De fout zit in het concept zelf, want het concept zegt dat er één, zij het sterke, mogendheid is met een beperkte kring van naaste bondgenoten. Of, zoals men zegt, landen met verleende toegang. Alle handelspraktijken en internationale betrekkingen worden, wanneer het zo uitkomt, uitsluitend in het belang van deze mogendheid geïnterpreteerd. Zij werken in wezen in één richting in een zero-sum game. Een wereld die op een dergelijke doctrine is gebouwd, is zonder meer instabiel."
Unipolaire wereldorde
Poetin merkt op dat de machtsverhoudingen in de wereld de laatste jaren fundamenteel zijn veranderd. De val van het communisme was een grote overwinning voor de Westerse wereld, maar inmiddels zijn er meer economische machtsblokken ontstaan. Maar in plaats van deze realiteit te erkennen handelen de Verenigde Staten zich volgens Poetin nog steeds alsof er een unipolaire wereldorde is. Een onhoudbare strategie die steeds meer weerstand oproept in de rest van de wereld.
"Poetin: Na de overwinning in de Koude Oorlog te hebben uitgeroepen, hebben de Verenigde Staten zichzelf uitgeroepen tot Gods boodschapper op aarde, zonder enige verplichtingen en alleen met belangen die heilig werden verklaard. Zij lijken voorbij te gaan aan het feit dat in de afgelopen decennia nieuwe machtige en steeds assertievere centra zijn ontstaan. Elk van hen ontwikkelt zijn eigen politieke systeem en overheidsinstellingen volgens zijn eigen model van economische groei en heeft uiteraard het recht deze te beschermen en de nationale soevereiniteit veilig te stellen.
Dit zijn objectieve processen en werkelijk revolutionaire tektonische verschuivingen in de geopolitiek, de wereldeconomie en de technologie. In het gehele stelsel van internationale betrekkingen, waarin de rol van dynamische en potentieel sterke landen en regio's aanzienlijk toeneemt. Het is niet langer mogelijk hun belangen te negeren.
Nogmaals, deze veranderingen zijn fundamenteel, grensverleggend en rigoureus. Het zou een vergissing zijn ervan uit te gaan dat men in een tijd van turbulente veranderingen gewoon kan uitzitten of afwachten tot alles weer wordt zoals het was. Dat zal niet gebeuren.
De heersende elite van sommige westerse staten lijkt echter dit soort illusies te koesteren. Zij weigeren voor de hand liggende dingen op te merken en klampen zich hardnekkig vast aan de schaduwen van het verleden. Zij schijnen bijvoorbeeld te geloven dat de dominantie van het Westen in de wereldpolitiek en de economie een onveranderlijke, eeuwige waarde is. Niets duurt eeuwig.
Onze collega's ontkennen niet alleen de realiteit. Meer dan dat, zij proberen de loop van de geschiedenis om te keren. Zij lijken te denken in termen van de vorige eeuw. Zij worden nog steeds beïnvloed door hun eigen misvattingen over landen buiten het zogenaamde "gouden miljard": zij beschouwen dat als een achtergebleven gebied, of hun achtertuin. Ze behandelen deze landen nog steeds als kolonies, en de mensen die er wonen als tweederangs mensen, omdat ze zichzelf als uitzonderlijk beschouwen. Als zij uitzonderlijk zijn, betekent dat dat alle anderen tweederangs zijn.
Daarbij hun onbedwingbare drang om te straffen, om iedereen die niet bij de mainstream past economisch te verpletteren, als zij niet blindelings gehoorzamen. Bovendien dringen zij ruw en schaamteloos hun ethiek, hun opvattingen over cultuur en hun ideeën over geschiedenis op, waarbij zij soms de soevereiniteit en integriteit van staten in twijfel trekken en hun bestaan bedreigen. Het volstaat te herinneren aan wat er is gebeurd in Joegoslavië, Syrië, Libië en Irak.
Als een "opstandige" staat niet kan worden onderdrukt of gepacificeerd, proberen ze die staat te isoleren, of te "cancellen", om hun moderne term te gebruiken. Alles mag, zelfs sport, de Olympische Spelen, het verbieden van cultuur en kunstzinnige meesterwerken, alleen maar omdat hun scheppers uit het "verkeerde" land komen.
Dit is de aard van de huidige ronde van Russofobie in het Westen, en van de krankzinnige sancties tegen Rusland. Ze zijn krankzinnig en, zou ik zeggen, ondoordacht. Ze zijn ongekend in aantal en tempo waarmee het Westen ze uitvaardigt."
Over het resultaat van Westerse sancties
De sancties hebben volgens de Russische president niet het gewenste resultaat opgeleverd. Voorspellingen over de waardedaling van de roebel kwamen niet uit, mede door ingrijpen van de Russische centrale bank (kapitaalcontroles en renteverhogingen) en het besluit van Poetin om gas voortaan alleen in roebels af te rekenen. Sindsdien is de roebel sterk in waarde gestegen ten opzichte van de euro en de dollar.
"Poetin: Het idee was duidelijk: men wilde de Russische economie plotseling en met geweld verpletteren, de Russische industrie, financiën en levensstandaard treffen door bedrijfsketens te vernietigen, westerse bedrijven onder dwang van de Russische markt te halen en Russische tegoeden te bevriezen.
Dit heeft niet gewerkt. Het is duidelijk dat het niet gelukt is. De Russische ondernemers en autoriteiten hebben op een kalme en professionele manier gehandeld, en de Russen hebben blijk gegeven van solidariteit en verantwoordelijkheid.
Stap voor stap zullen wij de economische situatie normaliseren. Wij hebben de financiële markten, het banksysteem en het handelsnetwerk gestabiliseerd. Nu zijn wij bezig de economie te verzadigen met liquiditeit en werkkapitaal om de stabiele werking van ondernemingen en bedrijven, de werkgelegenheid en de banen in stand te houden.
De sombere voorspellingen voor de vooruitzichten van de Russische economie, die in het vroege voorjaar werden gedaan, zijn niet uitgekomen. Het is duidelijk waarom deze propagandacampagne werd aangewakkerd en alle voorspellingen van de dollar op 200 roebel en de ineenstorting van onze economie werden gedaan. Dit was en blijft een instrument in een informatiestrijd en een factor van psychologische beïnvloeding van de Russische samenleving en de binnenlandse zakenkringen.
Overigens gaven sommige van onze analisten toe aan deze externe druk en baseerden hun voorspellingen op de onvermijdelijke ineenstorting van de Russische economie en een kritieke verzwakking van de nationale munt - de roebel.
De realiteit heeft de onwaarheid van deze voorspellingen aangetoond. Ik zou echter willen benadrukken dat wij, om succesvol te kunnen blijven, de situatie uitdrukkelijk eerlijk en realistisch moeten inschatten, onafhankelijk conclusies moeten trekken en natuurlijk een 'can-do'-geest moeten hebben, wat zeer belangrijk is. Wij zijn sterke mensen en kunnen elke uitdaging aan. Net als onze voorgangers kunnen wij elke taak aan. De hele duizendjarige geschiedenis van ons land bewijst dit."
Wisselkoers van de roebel ten opzichte van de dollar (Bron: Tradingview)
Gevolgen voor de Russische economie
Door Westerse sancties is de onzekerheid op de wereldwijde energiemarkt enorm toegenomen. Dat zorgt voor meer volatiliteit en vooral hogere prijzen. Ook hebben Europese landen steeds minder langlopende contracten voor Russisch gas, waardoor ze nu recordprijzen betalen op de spotmarkt. Daardoor is de Duitse energieleverancier Uniper al in financiële problemen gekomen. Het bedrijf heeft volgens de laatste berichten €9 miljard nodig om overeind te blijven. Het resultaat van de sancties en de energiecrisis is dat er nu veel meer geld naar de Russische economie en staatskas vloeit. Precies het tegenovergestelde wat Westerse landen met sancties probeerden te bereiken.
"Poetin: Binnen slechts drie maanden na het massale pakket sancties hebben we de inflatiepieken onderdrukt. Zoals u weet, bedraagt de inflatie, na een piek van 17,8 procent, nu 16,7 procent en blijft zij dalen. Deze economische dynamiek wordt gestabiliseerd, en de staatsfinanciën zijn nu houdbaar. Ik zal dit verderop vergelijken met andere regio's. Ja, zelfs dit cijfer is te veel voor ons - 16,7 procent is een hoge inflatie. We moeten en zullen hieraan werken en ik ben er zeker van dat we een positief resultaat zullen bereiken.
Na de eerste vijf maanden van dit jaar vertoont de federale begroting een overschot van 1,5 biljoen roebel en de geconsolideerde begroting een overschot van 3,3 biljoen roebel. Alleen al in mei bedroeg het overschot op de federale begroting bijna een half biljoen roebel, waarmee het cijfer meer dan vier keer zo hoog was als in mei vorig jaar.
Vandaag is het onze taak de voorwaarden te scheppen voor het opbouwen van de productie en het vergroten van het aanbod op de binnenlandse markt, alsmede de vraag en de bankfinanciering in de economie te herstellen naar evenredigheid met de groei van het aanbod.
Ik heb gezegd dat wij maatregelen hebben genomen om de vlottende activa van de ondernemingen te herstellen. In de meeste sectoren hebben ondernemingen het recht gekregen om de verzekeringspremies voor het tweede kwartaal van het jaar op te schorten. Industriële bedrijven hebben nog meer mogelijkheden - zij zullen deze ook tot en met het derde kwartaal kunnen uitstellen. In feite komt dit neer op het krijgen van een renteloze lening van de staat.
In de toekomst zullen de bedrijven de uitgestelde verzekeringspremies niet in één keer hoeven te betalen. Zij zullen ze in gelijke termijnen over 12 maanden kunnen betalen, te beginnen in juni volgend jaar."
Rusland verdient meer geld aan olie, kolen en gas dan een jaar geleden (Bron: Statista)
Waarom de sancties niet werkten
De sancties raken vooral de Europese economie, omdat veel Europese landen netto importeur zijn van energie. Deze week werd bekend dat Duitsland in mei voor het eerst in dertig jaar geen overschot meer had op haar handelsbalans. Dat komt voornamelijk door sterk gestegen energieprijzen, maar ook door het wegvallen van de Russische afzetmarkt. De sancties zijn dus als een mes dat aan twee kanten snijdt, aldus Poetin.
"Poetin: Nogmaals, de economische Blitzkrieg tegen Rusland was van meet af aan gedoemd te mislukken. Sancties als wapen zijn in de afgelopen jaren een tweesnijdend zwaard gebleken dat hun voorstanders en architecten evenveel, zo niet meer, schade berokkent. Ik heb het niet over de repercussies die we vandaag duidelijk zien. Wij weten dat de Europese leiders informeel, om zo te zeggen heimelijk, de zeer verontrustende mogelijkheid bespreken dat sancties niet tegen Rusland, maar tegen elke ongewenste natie, en uiteindelijk tegen iedereen, inclusief de EU en Europese bedrijven, worden ingesteld.
Tot dusver is dit niet het geval, maar de Europese politici hebben hun economieën al een zware slag toegebracht. We zien de sociale en economische problemen in Europa, en ook in de VS, verergeren. De prijzen van voedsel, elektriciteit en brandstof stijgen, de levenskwaliteit in Europa daalt en bedrijven verliezen hun marktvoordeel. Volgens deskundigen kunnen de directe, berekenbare verliezen van de EU door de sanctiekoorts dit jaar meer dan $400 miljard bedragen. Dit is de prijs voor besluiten die ver van de realiteit staan en in strijd zijn met het gezond verstand.
Deze uitgaven komen rechtstreeks op de schouders van de mensen en bedrijven in de EU terecht. De inflatie in sommige landen van de eurozone bedraagt meer dan 20 procent. Ik noemde de inflatie in Rusland, maar de landen van de eurozone voeren geen speciale militaire operaties uit, en toch heeft het inflatiepercentage in sommige van hen de 20 procent bereikt. De inflatie in de Verenigde Staten is ook onaanvaardbaar, de hoogste in de afgelopen 40 jaar."
Handelsoverschot Duitsland verdwenen door hoge energierekening en wegvallen Russische afzetmarkt (Bron: Bloomberg)
Hoe Rusland omgaat met de crisis
Door de sanctiemaatregelen daalt het concurrentievermogen van Europese landen. We noemden al het voorbeeld van Duitsland, waar bedrijven worstelen met de hoge energieprijzen. Maar ook industrieën in andere Europese landen zien hun concurrentiepositie verslechteren, omdat ze veel meer kosten maken dan voor de oorlog. Dat zal de komende jaren effect hebben op de groei van de Europese economie en op onze welvaart.
"Poetin: Natuurlijk loopt de inflatie in Rusland tot nu toe ook in de dubbele cijfers. Wij hebben echter de sociale uitkeringen en pensioenen aan de inflatie aangepast en het minimumloon en het bestaansminimum verhoogd, waardoor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen worden beschermd. Tegelijkertijd hebben de hoge rentetarieven de mensen geholpen hun spaargeld in het Russische banksysteem te houden. Zakenmensen weten natuurlijk dat een hoge rentevoet de economische ontwikkeling duidelijk vertraagt. Maar het is in de meeste gevallen een zegen voor de mensen. Door de hogere rente hebben zij een aanzienlijke hoeveelheid geld opnieuw bij de banken geparkeerd.
Dit is ons belangrijkste verschil met de EU-landen, waar stijgende inflatie de reële inkomens van mensen rechtstreeks doen dalen en hun spaargeld opeet, en waar de huidige manifestatie van de crisis vooral de lage-inkomensgroepen treffen. De toenemende uitgaven van Europese bedrijven en het verlies van de Russische markt zullen blijvende negatieve gevolgen hebben. Het voor de hand liggende gevolg daarvan zal zijn dat het mondiale concurrentievermogen afneemt en dat het groeitempo van de Europese economieën in de komende jaren systematisch zal dalen."
De toekomst van Europa
Poetin voorziet dat alle economische problemen in Europa nog veel erger zullen worden. Politici hebben geen antwoord op de energiecrisis en hebben bovendien maatregelen genomen die de situatie verder verslechteren. Daardoor voorziet de Russische president meer economische ongelijkheid en een grotere kloof tussen rijk en arm binnen Europese landen. Dat zal weer leiden tot meer populisme en een verloedering van de samenleving. Maar mogelijk ook tot een verandering van de elite, door de opkomst van een nieuwe generatie die de problemen van de bevolking wel begrijpt en wil aanpakken.
"Poetin: Alles tezamen zal dit de diepgewortelde problemen van de Europese samenlevingen verergeren. Ja, wij hebben ook veel problemen, maar ik moet het nu over Europa hebben omdat zij met de vinger naar ons wijzen, hoewel zij genoeg van hun eigen problemen hebben. Ik heb dit in Davos gezegd. Een rechtstreeks gevolg van de acties en gebeurtenissen van de Europese politici dit jaar zal zijn dat de ongelijkheid in deze landen verder zal toenemen, waardoor hun samenlevingen nog meer verdeeld zullen raken, en daarbij gaat het niet alleen om het welzijn, maar ook om de waardeoriëntatie van verschillende groepen in deze samenlevingen.
Deze verschillen worden namelijk onderdrukt en onder het tapijt geveegd. Eerlijk gezegd lijken de democratische procedures en verkiezingen in Europa en de krachten die aan de macht komen op een façade, omdat bijna identieke politieke partijen komen en gaan, terwijl diep van binnen de zaken hetzelfde blijven. De werkelijke belangen van de mensen en de nationale ondernemingen worden steeds verder naar de periferie verdrongen.
Een dergelijke ontkoppeling van de realiteit en de eisen van de samenleving zal onvermijdelijk leiden tot een opleving van populisme en extremistische en radicale bewegingen. Het zal leiden tot grote sociaaleconomische veranderingen, verloedering en een verandering van elites op de korte termijn. Zoals u ziet, verliezen de traditionele partijen voortdurend. Er komen nieuwe entiteiten bovendrijven, maar die hebben weinig overlevingskansen als ze niet veel verschillen van de bestaande.
De pogingen om de schijn op te houden en het gepraat over zogenaamd aanvaardbare kosten in naam van pseudo-eenheid kunnen de hoofdzaak niet verhullen: de Europese Unie heeft haar politieke soevereiniteit verloren. Haar bureaucratische elites dansen naar andermans pijpen, doen alles wat hun van hogerhand wordt opgedragen en schaden hun eigen bevolking, economieën en bedrijven."
Over de schulden en inflatie in het Westen
Volgens Poetin hebben Westerse landen in reactie op de coronapandemie de geldkraan verder opengezet. Door grootschalige fiscale en monetaire stimulering is de geldhoeveelheid in de VS en de eurozone sterk toegenomen. Dit heeft een prijsopdrijvend effect gehad, nog voordat de Russische invasie in Oekraïne begon. Westerse landen hebben al dat extra geld gebruikt om goederen uit de rest van de wereld te kopen, met prijsstijgingen en schaarste in andere landen tot gevolg.
"Poetin: Er zijn nog andere zaken van cruciaal belang. De verslechtering van de mondiale economische situatie is geen recente ontwikkeling. Ik zal nu ingaan op zaken die naar mijn mening uiterst belangrijk zijn. Wat er nu gebeurt is niet het gevolg van wat er in de afgelopen maanden is gebeurd, natuurlijk niet. Bovendien is het niet het gevolg van de speciale militaire operatie die Rusland in de Donbass heeft uitgevoerd. Dat beweren is een onverbloemde, opzettelijke verdraaiing van de feiten.
De stijgende inflatie op de product- en grondstoffenmarkten was al lang voor de gebeurtenissen van dit jaar een feit. De wereld is beetje bij beetje in deze situatie gedreven door vele jaren onverantwoord macro-economisch beleid van de G7-landen, met inbegrip van ongecontroleerde schulduitgifte en de opstapeling van ongedekte schulden. Deze processen verscherpten zich met het uitbreken van de coronavirus pandemie in 2020, toen vraag en aanbod van goederen en diensten op wereldschaal drastisch daalden.
Dit roept de vraag op: wat heeft onze militaire operatie in Donbass hiermee te maken? Helemaal niets. Omdat ze geen andere recepten konden of wilden bedenken, hebben de regeringen van de leidende westerse economieën simpelweg hun geldpers in een hogere versnelling gezet. Zo'n eenvoudige manier om ongekende begrotingstekorten weg te werken.
Ik heb dit cijfer al eerder aangehaald: in de afgelopen twee jaar is de geldhoeveelheid in de Verenigde Staten met meer dan 38 procent gegroeid. Voorheen duurde een dergelijke stijging tientallen jaren, maar nu groeide zij met 38 procent of $5,9 biljoen in twee jaar. Ter vergelijking: slechts enkele landen hebben een groter bruto binnenlands product dan dat bedrag. Ook de geldhoeveelheid van de EU is in deze periode spectaculair toegenomen. Die is met ongeveer 20 procent gegroeid, oftewel €2,5 biljoen.
De laatste tijd hoor ik steeds meer over de zogenaamde - neemt u mij niet kwalijk, ik zou dit hier echt niet willen doen, zelfs mijn eigen naam in dit verband noemen, maar ik kan het niet helpen - we horen allemaal over de zogenaamde "Poetin-inflatie" in het Westen. Als ik dit hoor, dan vraag ik me af van wie ze verwachten dat ze deze onzin geloven. Mensen die niet kunnen lezen of schrijven misschien. Iedereen die geletterd genoeg is om te lezen, zou begrijpen wat er werkelijk aan de hand is.
Rusland, onze acties om Donbass te bevrijden hebben hier absoluut niets mee te maken. De stijgende prijzen, de versnellende inflatie, de tekorten aan voedsel en brandstof en de problemen in de energiesector zijn het gevolg van systeembrede fouten die de huidige Amerikaanse regering en de Europese bureaucratie hebben gemaakt in hun economisch beleid. Daar liggen de oorzaken, en alleen daar.
Ik noem ook onze operatie: ja, die kan tot de tendens hebben bijgedragen, maar de hoofdoorzaak is juist hun foutieve economische beleid. In feite is de operatie die wij in Donbass hebben gelanceerd een hulplijn waar zij naar grijpen om hun eigen misrekeningen op anderen af te kunnen schuiven, in dit geval op Rusland. Maar iedereen die ten minste de lagere school heeft afgemaakt, begrijpt de ware redenen voor de huidige situatie.
Dus, ze hebben meer geld gedrukt, en toen? Waar is al dat geld gebleven? Het werd uiteraard gebruikt om goederen en diensten buiten de westerse landen te betalen - daar stroomde het nieuw gedrukte geld naartoe. Ze begonnen letterlijk schoon schip te maken, om de wereldmarkten weg te vagen. Natuurlijk dacht niemand aan de belangen van andere staten, inclusief de armste. Die bleven achter met de restjes, zoals ze zeggen, en zelfs dat tegen exorbitante prijzen.
Terwijl eind 2019 de invoer van goederen naar de Verenigde Staten ongeveer $250 miljard per maand bedroeg, is dat inmiddels opgelopen tot $350 miljard. Opmerkelijk is dat de groei 40 procent bedroeg - precies in verhouding tot de ongedekte geldvoorraad die de afgelopen jaren is gedrukt. Zij drukten en verspreidden geld, en gebruikten het om goederen van de markten van derde landen weg te vagen.
Dit is wat ik zou willen toevoegen. Lange tijd waren de Verenigde Staten een belangrijke leverancier van voedsel op de wereldmarkt. Het land was trots, en terecht, op zijn verwezenlijkingen, zijn landbouw en zijn landbouwtradities. Tussen haakjes, dit is ook een voorbeeld voor velen van ons. Maar vandaag de dag is de rol van Amerika drastisch veranderd. Het is veranderd van een netto-exporteur van voedsel in een netto-importeur. Het drukt geld bij en trekt grondstoffen zijn kant op door overal ter wereld voedingsmiddelen op te kopen.
De import van de Europese Unie is nog sneller toegenomen. Het is duidelijk dat zo'n sterke toename van de vraag, die niet door het aanbod van goederen wordt gedekt, een golf van tekorten en wereldwijde inflatie op gang heeft gebracht. Hier ligt de oorsprong van deze wereldwijde inflatie. In de afgelopen paar jaar is praktisch alles - grondstoffen, consumptiegoederen en vooral voedingsmiddelen - overal ter wereld duurder geworden.
Ja, natuurlijk blijven deze landen, waaronder de Verenigde Staten, goederen importeren, maar het evenwicht tussen export en import is omgekeerd. Ik geloof dat de invoer zo'n $17 miljard hoger ligt dan de uitvoer. Dit is het hele probleem. Volgens de VN was de voedselprijsindex in februari 2022 al 50 procent hoger dan in mei 2020, terwijl de samengestelde grondstoffenindex in deze periode is verdubbeld."
Van geld naar grondstoffen
Poetin merkt terecht op dat Westerse landen een grens hebben overschreden door de valutareserves van de Russische centrale bank te bevriezen. Door valutareserves als economisch wapen in te zetten is het vertrouwen in de Amerikaanse dollar en de euro fundamenteel beschadigd. De rest van de wereld ziet dat het aanhouden van valutareserves in euro's en dollars risico's met zich meebrengt. Niet alleen het risico dat de waarde daalt, maar ook het risico om het te verliezen in een conflict met de VS. De euro is de laatste maanden inderdaad verder in waarde gedaald, maar de dollar is juist sterker geworden. In dat opzicht is de dollar nog steeds de vluchthaven in onzekere tijden.
Poetin heeft al vaker gewaarschuwd dat de Verenigde Staten hun dollar als politiek wapen gebruiken. Daarin heeft hij gelijk gekregen. De vraag is wat voor gevolgen dit zal hebben voor de internationale rol van de Amerikaanse dollar en de euro. De roep om een alternatieve reservemunt zal steeds luider worden. Dat kan een mandje van valuta uit BRICS-landen zijn, maar ook fysiek goud.
"Poetin: Onder de wolk van inflatie stellen veel ontwikkelingslanden zich een goede vraag: waarom goederen inwisselen voor dollars en euro's die vlak voor onze ogen aan waarde verliezen? De conclusie ligt voor de hand: de economie van mythische entiteiten wordt onvermijdelijk vervangen door de economie van reële waarden en activa.
Volgens het IMF bedragen de mondiale valutareserves thans 7,1 biljoen dollar en 2,5 biljoen euro. Deze reserves devalueren met een jaarlijks percentage van ongeveer 8 procent. Bovendien kunnen ze op elk moment in beslag worden genomen of gestolen als het beleid van de betrokken staten de Verenigde Staten niet aanstaat. Ik denk dat dit een zeer reële bedreiging is geworden voor veel landen die hun goud- en valutareserves in deze valuta's aanhouden.
Volgens schattingen van analisten, en dit is een objectieve analyse, zal een omzetting van de wereldreserves beginnen, juist omdat er geen plaats voor is met zulke tekorten. Ze zullen worden omgezet van verzwakkende valuta's in reële hulpbronnen zoals voedsel, energie en andere grondstoffen. Andere landen zullen dit natuurlijk ook doen. Uiteraard zal dit proces de wereldwijde dollarinflatie verder aanwakkeren."
Euro naar laagste niveau ten opzichte van de dollar sinds 2002 (Bron: Tradingview)
Europese energiebeleid faalt
Poetin merkt op dat Europese landen zich kwetsbaar hebben gemaakt door volledig in te zetten op energie uit zon, wind en waterkracht. Door alles in te zetten op deze alternatieve energiebronnen en traditionele bronnen als kolen, olie en gas te verwaarlozen zijn de energieprijzen flink opgelopen. Dat gebeurde al voor de oorlog in Oekraïne, maar is sindsdien nog duidelijker geworden.
"Poetin: Wat Europa betreft: hun mislukte energiebeleid, waarbij ze blindelings alles inzetten op hernieuwbare energiebronnen en spotleveringen van aardgas, die de energieprijzen sinds het derde kwartaal van vorig jaar - alweer lang voor de operatie in Donbass - hebben doen stijgen, heeft de prijsstijgingen ook verergerd. Wij hebben hier absoluut niets mee te maken. Het is aan hun eigen acties te wijten dat de prijzen door het dak zijn gegaan, en nu zoeken ze weer iemand om de schuld te geven.
De misrekening van het Westen had niet alleen gevolgen voor de netto kosten van goederen en diensten, maar leidde ook tot een daling van de meststoffenproductie, vooral stikstofhoudende meststoffen op basis van aardgas. In totaal zijn de wereldprijzen voor meststoffen van medio 2021 tot februari 2022 met meer dan 70 procent gestegen.
Helaas zijn er momenteel geen omstandigheden die deze prijstrends kunnen ondervangen. Integendeel, verergerd door belemmeringen voor Russische en Wit-Russische meststoffenproducenten en een verstoorde aanvoerlogistiek, nadert deze situatie een impasse.
Het is niet moeilijk om de komende ontwikkelingen te voorzien. Een tekort aan meststoffen betekent een lagere oogst en een groter risico op een onderbevoorrading van de wereldvoedselmarkt. De prijzen zullen nog verder stijgen, wat kan leiden tot honger in de armste landen. En dat zullen de Amerikaanse regering en de Europese bureaucratie volledig op hun geweten hebben.
Ik wil nogmaals benadrukken dat dit probleem niet vandaag of in de afgelopen drie of vier maanden is ontstaan. En het is zeker niet de schuld van Rusland, zoals sommige demagogen proberen te verklaren, door de verantwoordelijkheid voor de huidige stand van zaken in de wereldeconomie op ons land af te schuiven.
Misschien zou het zelfs leuk zijn om te horen dat wij zo machtig en almachtig zijn dat wij de inflatie in het Westen - in de Verenigde Staten en Europa - kunnen opblazen, of dat wij dingen kunnen doen om alles in de war te sturen. Misschien zou het fijn zijn deze macht te voelen, als er maar waarheid in zat.
Deze situatie broeit al jaren, aangewakkerd door het kortzichtige optreden van hen die gewend zijn hun problemen op te lossen ten koste van een ander en die vertrouwden en nog steeds vertrouwen op het mechanisme van de financiële emissie om de handelsstromen te overbruggen en naar zich toe te trekken, waardoor de tekorten oplopen en in bepaalde regio's van de wereld humanitaire rampen worden veroorzaakt. Ik voeg hieraan toe dat dit in wezen hetzelfde roofzuchtige koloniale beleid is als in het verleden, maar uiteraard in een nieuwe variant, een subtielere en geraffineerdere versie. Men zou het in eerste instantie misschien niet eens herkennen."
Energieprijzen in Europese landen blijven stijgen (Bron: Tradingview)
Over de voedselcrisis
De voedselprijzen zijn door de oorlog flink gestegen, omdat er meer onzekerheid is gekomen over de beschikbaarheid van graan en andere grondstoffen uit Rusland en Oekraïne. Door het bombarderen van vitale infrastructuur kan Oekraïne minder graan exporteren. Als Rusland meer controle krijgt over de wereldwijde voedselvoorziening kan ze die macht gebruiken, zoals we eerder al schreven in deze analyse. Poetin voegt eraan toe dat Westerse sancties de voedselvoorziening verder in gevaar brengen, bijvoorbeeld door sancties tegen kunstmestfabrikanten. De VS heeft deze sancties weer ingetrokken, maar Europa nog niet.
"Poetin: De huidige prioriteit van de internationale gemeenschap is de voedselleveranties aan de wereldmarkt te vergroten, met name om te voldoen aan de nood van landen die het meest behoefte hebben aan voedsel. Terwijl Rusland zijn binnenlandse voedselzekerheid waarborgt en de binnenlandse markt bevoorraadt, kan het ook zijn uitvoer van voedsel en meststoffen opvoeren. Zo kan bijvoorbeeld onze graanexport in het volgende seizoen tot 50 miljoen ton worden verhoogd.
Wij zullen in de eerste plaats de landen bevoorraden die het meest behoefte hebben aan voedsel en waar het aantal hongerigen zou kunnen toenemen, in de eerste plaats de Afrikaanse landen en het Midden-Oosten.
Tegelijkertijd zullen er daar problemen zijn, en ook niet door onze schuld. Ja, op papier zijn er Russisch graan, voedsel en meststoffen... Overigens hebben de Amerikanen sancties ingesteld op onze meststoffen, en de Europeanen volgden. Later hebben de Amerikanen ze opgeheven, omdat ze zagen waar dit toe kon leiden. Maar de Europeanen hebben zich niet teruggetrokken. Hun bureaucratie is zo traag als een meelfabriek in de 18e eeuw. Met andere woorden, iedereen weet dat ze iets stoms hebben gedaan, maar om bureaucratische redenen vinden ze het moeilijk om op hun schreden terug te keren.
Zoals ik al zei is Rusland bereid bij te dragen tot het in evenwicht brengen van de wereldmarkten voor landbouwproducten. We zien dat onze VN-collega's, die zich bewust zijn van de omvang van het wereldvoedselprobleem, bereid zijn tot een dialoog. We zouden kunnen praten over het scheppen van normale logistieke, financiële en vervoersvoorwaarden voor een toename van de Russische uitvoer van voedsel en meststoffen.
Wat de Oekraïense voedselleveranties aan de wereldmarkten betreft - ik moet dit vermelden vanwege de talrijke speculaties - belemmeren wij hen niet. Zij kunnen het doen. Wij hebben de Zwarte Zee-havens van Oekraïne niet ondermijnd. Zij kunnen de mijnen ruimen en de voedselexport hervatten. Wij zullen de veilige vaart van civiele schepen waarborgen. Geen probleem.
Maar waar hebben we het over? Volgens het Amerikaanse ministerie van Landbouw gaat het om 6 miljoen ton tarwe (wij schatten het op 5 miljoen ton) en 7 miljoen ton maïs. Dat is het, alles bij elkaar. Aangezien de wereldproductie van tarwe 800 miljoen ton bedraagt, maakt 5 miljoen ton weinig verschil voor de wereldmarkt, zoals u ziet.
Hoe dan ook, Oekraïens graan kan worden geëxporteerd, en niet alleen via havens aan de Zwarte Zee. Een andere route is via Wit-Rusland, wat overigens de goedkoopste manier is. Of via Polen of Roemenië, afhankelijk van wat u verkiest. In feite zijn er vijf of zes exportroutes. Het probleem ligt niet bij ons, het probleem ligt bij de adequaatheid van de mensen die het in Kiev voor het zeggen hebben. Zij kunnen beslissen wat te doen, en, althans in dit specifieke geval, moeten zij zich niet laten leiden door hun buitenlandse bazen, hun meesters aan de overkant van de oceaan. Maar er bestaat ook het risico dat graan wordt gebruikt als betaling voor wapenleveranties. Dat zou betreurenswaardig zijn."
Deglobalisering
De uitbreiding van de NAVO en het vooruitzicht van deelname van Oekraïne in deze militaire alliantie was voor Rusland een rode lijn. Daarom besloot Poetin eerder dit jaar tot een grootschalige invasie, naar eigen zeggen om het land te demilitariseren en te denazificeren. Sindsdien is de situatie niet verbeterd. De Verenigde Staten en Europese landen sturen steeds meer geld en wapens naar Oekraïne, waardoor het conflict aanhoudt en steeds meer slachtoffers eist. Een einde lijkt voorlopig nog niet in zicht, maar Poetin is optimistisch over de afloop van deze militaire operatie.
"Poetin: De wereld maakt opnieuw een tijdperk van drastische veranderingen door. Internationale instellingen vallen uiteen en wankelen. Veiligheidsgaranties worden gedevalueerd. Het Westen weigert zijn vroegere verbintenissen na te komen. Het is eenvoudigweg onmogelijk gebleken nieuwe overeenkomsten met hen te sluiten. Gezien deze omstandigheden en tegen de achtergrond van toenemende risico's en dreigingen, was Rusland gedwongen de speciale militaire operatie voort te zetten. Het was een moeilijke, maar noodzakelijke beslissing, die wij gedwongen waren te nemen.
Dit was het besluit van een soeverein land, dat het onvoorwaardelijke recht heeft om zijn veiligheid te handhaven, dat gebaseerd is op het VN-Handvest. Dit besluit was bedoeld om ons volk en de inwoners van de volksrepublieken van Donbass te beschermen, die acht jaar lang het slachtoffer zijn geweest van genocide door het regime in Kiev en de neonazi's, die de volledige bescherming van het Westen genoten.
Het Westen streefde niet alleen naar een "anti-Rusland" scenario, maar hield zich ook bezig met de actieve militaire ontwikkeling van het Oekraïense grondgebied, door Oekraïne te overspoelen met wapens en militaire adviseurs. En het gaat daar nu mee door. Eerlijk gezegd besteedt niemand aandacht aan de economie of het welzijn van de mensen die daar wonen, ze geven er gewoon helemaal niets om, maar ze hebben nooit geld gespaard om in het oosten een tegen Rusland gerichte NAVO-voet aan de grond te krijgen en agressie, haat en russofobie te cultiveren.
Vandaag vechten onze soldaten en officieren, en ook de milities van de Donbass, om hun volk te beschermen. Zij vechten voor de toekomst van Rusland als een groot, vrij en veilig multi-etnisch land dat zijn eigen beslissingen neemt, zijn eigen toekomst bepaalt, vertrouwt op zijn geschiedenis, cultuur en tradities, en alle pogingen van buitenaf verwerpt om pseudo-waarden op te leggen die doordrenkt zijn van ontmenselijking en moreel verval.
Ongetwijfeld zullen onze doelstellingen voor speciale militaire operaties worden bereikt. De sleutel daartoe is de moed en het heldendom van onze soldaten, de geconsolideerde Russische samenleving, wier steun het Russische leger en de Russische marine kracht en vertrouwen geeft, en een diep begrip van de waarheid en de historische rechtvaardigheid van onze zaak, namelijk het opbouwen en versterken van Rusland als een sterke soevereine macht."
Conclusie
In deze toespraak legt Poetin de oorzaken van alle economische problemen vooral bij Westerse regeringsleiders en niet bij de invasie van Oekraïne. Daarin heeft hij grotendeels gelijk, maar ook niet volledig. De oorlog in Oekraïne heeft wel degelijk effect gehad op de wereldwijde voedselvoorziening, al is het maar vanwege de onzekerheid die is ontstaan over toekomstige leveringen. De oorlog duurt voort en het is nog steeds niet duidelijk wat Poetin nou precies wil bereiken met zijn militaire operatie.
In plaats van meer wapens naar Oekraïne te sturen zouden Europese regeringsleiders zich beter kunnen verdiepen in een manier om het conflict te de-escaleren. De sancties brengen de Europese economieën alleen maar meer schade toe en lossen het probleem niet op. Europese regeringsleiders zouden hun strategie dus moeten heroverwegen.
