Hoe moeten we terugkijken op het eerste jaar na de verkiezing van Donald Trump? In de aanloop naar 8 november 2016 wist de Nederlandse pers het zeker: Hillary Clinton kon niet verliezen. Zij was immers de kandidate met ervaring als Minister van Buitenlandse Zaken. Zij kende alle wereldleiders persoonlijk. Zij had alle steun van de New York Times en van The Washington Post en van de zittende president, Barack Obama.
Kennelijk was dat onvoldoende. Er waren schandalen geweest waarvoor Clinton zich niet kon verschuilen. Terwijl Clinton al langer onder vuur lag wegens het gebruik van een privé-emailadres voor het verzenden van mogelijk vertrouwelijke informatie, onthulde Wikileaks amper een maand voor de verkiezingsdatum een stortvloed aan emails, die afkomstig waren uit de laptop van een van haar naaste medewerkers, John Podesta. Op die laptop bleek bovendien niet alleen vunzige praat te staan van Podesta met minderjarigen, ook werd er kinderporno op aangetroffen.
In een poging hun straatje schoon te vegen, besloot de Democratische Partij gewoon de aandacht van zichzelf af te leiden naar “De Russen” in het algemeen en de Russische president Vladimir Poetin in het bijzonder. De hele pers, ook in Nederland, negeerde finaal wat er in de mails stond. En al een jaar lang staat er elke dag iets in de krant, is iets te horen op de radio en te zien op de tv over de “Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen”. Bewijzen zijn daarbij niet nodig. Die zijn er ook niet en komen er ook niet. Wikileaks heeft domweg een onbeveiligde laptop weten te hacken van de Democratische Partij. Dat deed ze niet bij de Republikeinse Partij, simpelweg omdat daar geen informatie op onbeveiligde laptops stond.
In dat klimaat won Hillary Clinton de “popular vote”, ze kreeg drie miljoen stemmen méér dan Trump, maar verloor op het aantal kiesmannen. De Verenigde Staten kennen nu eenmaal geen evenredige vertegenwoordiging maar een naar Brits voorbeeld gemodelleerd districtenstelsel, waardoor er beperkt verband is tussen het aantal stemmen en het resultaat daarvan.
Het feit dat Clinton onvoldoende stemmen wist te winnen had maar beperkt te maken met de gelekte e-mails en al helemaal niets met Russische inmenging. Een van de hoofdoorzaken was de uitschakeling van haar Democratische tegenkandidaat Bernie Sanders. Sanders had zich op onvermoeibare wijze opgeworpen als de ware socialist, die de miljardairs en de corruptie zou gaan aanpakken, oorlogen zou beëindigen en de macht van de CIA en het Pentagon zou beteugelen. Pas onlangs bleek dat het zijn enige taak was, linkse kiezers te binden aan de Democratische Partij. Zijn terugtrekking op de Democratische Conventie stond vooraf vast. Zijn beloning was het levenslange gebruik van een Learjet en een flinke som geld . De dag na zijn terugtrekking kocht hij een villa ter waarde van $ 600.000,-.
'De minst slechte president'
Amerikanen mogen goedgelovig zijn, ze zijn niet gek. De keuze tussen “crooked Hillary” en Trump zal voor velen een keuze tussen “a rock and a hard place” zijn geweest. Zeker is, dat de onthullingen over – en het gedrag van - Clinton hebben bijgedragen aan haar verlies.
We kunnen het eerste jaar Trump gerust betitelen als “verward”. Wat hij ook is, hij is geen deel van het politieke establishment in Washington. “The swamp”. Dat heeft hij geweten. Vanaf zijn eerste dag als president-elect ligt Trump onophoudelijk onder vuur vanuit zijn eigen partij, de pers, de inlichtingendiensten en delen van het militaire apparaat. Die positie is feitelijk onhoudbaar. Daarom waren er in de eerste maanden na zijn inauguratie maar liefst veertien snelle wisselingen in zijn staf en kabinet, tot hij zich omringd wist met trouwe generaals en bevriende miljardairs. In barre tijden val je terug op je naasten, dat is bij de maffia zo, dat is in het Witte Huis zo.
En zo werd de grootste economie ter wereld openlijk een militaire oligarchie, zoals we het laatst zagen in Zuid-Amerikaanse staten als Chili onder Pinochet of Argentinië onder Videla. Alle geld en middelen worden verdeeld onder de superrijken en het leger, voor het volk blijven de kruimels.
De keizer heeft geen kleren aan
De grootste verdienste van Trump is, dat dit zo glashelder aan het licht is gekomen. We hoeven niet stil te staan bij de verdiensten of fouten van Trump, die verschillen weinig van zijn voorgangers. Maar onder Trump zag de wereld voor het eerst dat de keizer geen kleren had. Zonder de zoete welgemanierdheid van Barack Obama, de onvolwassenheid van George W. Bush en de kleffe handenschudderij van Bill Clinton is Donald Trump gewoon openlijk een miljardair die voor zijn mede-miljardairs zorgt en daarbij het duurste militaire- en inlichtingenapparaat ter wereld inzet. Trump zocht in dat kleine jaar immers al openlijk oorlog met Rusland, met Iran en met Noord-Korea en continueerde de oorlogen van zijn voorganger, die allemaal op een of andere manier van financieel-strategisch belang zijn voor de VS.
De verkiezing van Trump leidde ook tot een verschuiving van de opinie in West-Europa. De lieveling van de Nederlandse pers, Obama, kon gedurende acht jaar elke twintig minuten wel ergens een bom afwerpen zonder dat ook maar iemand in Hilversum daar iets van vond. Nu Trump het spel openlijk speelt, heeft de Nederlandse pers er naast Zwarte Piet, Wilders, Poetin en Kim Jong-Un nog een doelwit bij. Trump. Dat is significant. Nooit eerder was er vanuit Nederland openlijke kritiek op een Amerikaanse president. Nog in 1968 konden Nederlanders tot celstraffen worden veroordeeld als ze iets onwelgevalligs zeiden zoals “Johnson moordenaar”. Johnson wás een moordenaar. Miljoenen mensen in Indochina kunnen zijn presidentschap niet navertellen en John F. Kennedy zijn vice-presidentschap ook niet.
Het resultaat van een jaar na de verkiezingen van Donald Trump is een wereld die gevaarlijker is geworden, door zijn dreigende taal en troepenopbouw in Europa, Afrika en Azië. Een Amerika dat niet “great” maar “derde wereld” is geworden: de gewone Amerikaan gaat er alweer financieel op achteruit en kan de enige verdienste van Obama, een collectieve zorgverzekering, ook al vergeten. Amerikanen zijn meer verdeeld dan ooit. Normaal wordt de winnaar van de presidentsverkiezingen geaccepteerd door de kiezers van de tegenkandidaat. Dat is normaal, het hoort bij democratie dat de meeste stemmen gelden. Zo niet bij Trump. Nooit eerder zagen we zulke rellen en zulk geweld. En nooit eerder was in de afgelopen eeuw de ongelijkheid tussen armen en rijken groter en de hoop op verbetering kleiner.
Afluisteren en 'fake news'
Ook zagen we nooit eerder een president zó onder vuur liggen in de pers, bij zijn eigen partijgenoten en vooral van zijn eigen inlichtingenapparaat. Al een jaar lang wordt Trump en zijn entourage door de Democraten en hun medestanders beschuldigd van “banden met de Russen”. Het enige concrete resultaat tot nu toe, zijn volstrekt legale contacten van de campagneleider met Oekraïners die werkten voor hun toenmalige president Viktor Yanukovitch, die dan als “pro-Russisch” wordt gebombardeerd. Wat dan de invloed van het Kremlin zou zijn, vertelt men er niet bij.
Het resultaat van deze beschuldigingen is, dat in het land waar vrijheid het hoogste goed schijnt te zijn, het internet in het algemeen en de sociale media in het bijzonder, worden gecensureerd. Google paste de zoekmachine zodanig aan, dat de eerste pagina's met resultaten verwijzen naar officiële regeringsstandpunten en naar de grote dagbladen. Het bezoek aan alternatieve nieuwsbronnen liep sinds deze maatregel met zestig tot tachtig procent terug.
In het land van de vrijheid worden methodes gebruikt om de bevolking te bespioneren waar de Oost-Duitse Staatssicherheitsdienst de vingers bij zou aflikken. Een Amerikaan, maar ook een EU-inwoner, kan nu worden bekeken en beluisterd via tablet en smartphone, via smart-tv en PC, emailberichten kunnen worden gelezen, telefoons onbeperkt afgetapt, medische gegevens worden uitgelezen, elke toetsaanslag kan worden geregistreerd. Wie een vliegticket koopt, moet eerst verklaren wat zijn of haar anonieme Facebook-account is. Met wachtwoord.
Donald Trump gaat niet Amerika weer groots maken. Maar dat had Hillary ook niet gedaan. Het land glijdt af, verliest aanzien, heeft geen morele voorbeeldfunctie meer, bijt om zich heen als een dolle hond en de wereld ziet dat. Eindelijk. Dat is de grootste winst, een jaar na de verkiezing van Donald Trump.
Door: Olav ten Broek
Deze analyse van Olav ten Broek is op persoonlijke titel geschreven. Zijn visie hoeft niet noodzakelijkerwijs overeen te komen met de visie van Geotrendlines.
