De Amerikaanse economie lijkt na tien jaar weer volledig hersteld te zijn van de financiële crisis van 2008. De werkloosheid halveerde van tien naar vijf procent, terwijl de aandelenmarkten weer op recordhoogte staan. Toch hebben veel mensen nog steeds het gevoel dat er iets niet klopt, een gevoel dat bevestigd wordt door anekdotische verhalen in de media en verschillende onderzoeken die het tegendeel bewijzen.
Onderzoeksbureau Gallup deed onderzoek naar de Amerikaanse economie en bevestigt het gevoel dat veel mensen hebben, namelijk dat de economie er veel slechter aan toe is dan wat politici en de mainstream media zullen toegeven. Zo blijkt dat het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking al decennia amper groeit en dat het besteedbare inkomen van huishoudens na 1999 gemiddeld zelfs gedaald is.
Economische groei per hoofd van de bevolking stagneert (Bron: Gallup)
Inflatie
De belangrijkste reden voor de daling van het reële inkomen is het gebrek aan productiviteitsgroei in de Amerikaanse economie. Uit het onderzoek van Gallup blijkt dat de kosten van wonen, gezondheidszorg en onderwijs de afgelopen decennia veel meer zijn gestegen dan het gemiddelde prijspeil van alle goederen en diensten, zonder dat de kwaliteit verbeterde.
Het resultaat is dat een gemiddeld huishouden in de Verenigde Staten op dit moment 36% van het inkomen kwijt is aan verplichte uitgaven als gezondheidszorg, wonen en onderwijs, tegenover slechts 25% in 1980. Door de hogere vaste lasten houden Amerikanen minder geld over voor andere zaken, wat verklaart waarom de economische groei steeds minder groei laat zien.
Het probleem met de stijgende kosten voor onderwijs, gezondheidszorg en wonen is dat deze amper verbetering hebben opgeleverd voor de Amerikaanse bevolking. Het onderwijs wordt duurder, maar steeds meer Amerikanen die dat niet kunnen betalen blijven daardoor steken op een lager opleidingsniveau. De extra uitgaven aan gezondheidszorg worden teniet gedaan door een gestegen werkdruk en ongezonde leefstijl, want uit het onderzoek van Gallup blijkt dat Amerikanen gemiddeld niet gezonder zijn geworden.
Kosten van wonen, onderwijs en gezondheidszorg zijn explosief gestegen (Bron: Gallup)
Inkomens stagneren
Van 1929 tot 1979 steeg het reële inkomen per hoofd van de bevolking met gemiddeld 2,4% per jaar. In de periode daarna zakte dat tot gemiddeld 1,7% per jaar, terwijl de gemiddelde groei van het bbp sinds 2007 een magere 1% was. Dat lijkt een klein verschil, totdat je de trend extrapoleert naar de komende 35 jaar.
Blijft het bbp per hoofd van de bevolking met slechts 1% per jaar toenemen, dan groeit een inkomen van $56.000 nu naar slechts $79.000 in 2052. Met een stijging van 1,7% per jaar kom je al uit op $101.000, terwijl een groei van 2,4% uiteindelijk een inkomen van $129.000 oplevert.
Volgens de officiële statistieken daalt de werkloosheid en komen er weer veel nieuwe banen bij, maar wat die cijfers niet vertellen is dat de kwaliteit van die nieuwe banen veel lager is dan wat Amerikanen in het verleden gewend waren. Veel fulltime banen worden vervangen door flexibele contracten en deeltijdbanen, die een veel lager inkomen genereren. Ook worden de werkloosheidscijfers veel lager voorgespiegeld doordat werkloze Amerikanen opnieuw gaan studeren. Die tellen namelijk niet meer mee als werkloos.
Verborgen werkloosheid in de VS is sinds 2000 sterk toegenomen (Bron: Gallup)
Onbetaalbare verzorgingsstaat
Uit het onderzoek van Gallup blijkt dat de stijgende kosten van onderwijs en gezondheidszorg voor een belangrijk deel veroorzaakt zijn door toegenomen bureaucratie. Volgens schattingen van het White House Office of Management and Budget heeft nieuwe wet- en regelgeving in deze sectoren van de economie in totaal al $250 miljard aan extra kosten met zich meegebracht. De gezondheidszorg in de Verenigde Staten is een van de duurste ter wereld, terwijl de kwaliteit middelmatig is.
De hoge kosten van gezondheidszorg hebben ook invloed op de flexibiliteit van de Amerikaanse arbeidsmarkt. Werkgevers moeten steeds meer zorg dragen voor de gezondheid van hun werknemers, wat zich vertaalt naar extra overheadkosten en meer financieel risico voor de ondernemer. Mede daardoor zijn bedrijven minder geneigd om personeel in vaste dienst te nemen en zijn er steeds minder Amerikanen die een eigen bedrijf beginnen.
Steeds minder Amerikanen beginnen een eigen bedrijf (Bron: Gallup)
Conclusie
Het onderzoek van Gallup laat zien dat de Amerikaanse economie er in feite veel slechter voor staat dan de officiële statistieken doen geloven. Veel huishoudens hebben moeite om rond te komen, omdat hun vaste lasten veel harder stijgen dan de officiële inflatie. Het vrij besteedbare inkomen staat onder druk, omdat de reële economie steeds meer wordt afgekneld door hogere belastingen en meer bureaucratie.
De problemen in de Verenigde Staten kunnen we voor een groot deel ook projecteren op de situatie in Europa. Ook hier hebben we te maken met een stijging van de vaste lasten, terwijl het gemiddelde inkomen al jaren onder druk staat. Hoe lang blijft de verzorgingsstaat in haar huidige vorm nog betaalbaar? En welke gevolgen heeft dat voor de waarde van beleggingen in staatsobligaties?
Deze bijdrage van Geotrendlines verscheen eerder bij Argentor
