Het IMF onderzoekt de mogelijkheden voor centrale banken om de negatieve rente in een volgende crisis verder op te schroeven. En dat heeft ook gevolgen voor de manier waarop we omgaan met contant geld. De verwachting is namelijk dat spaarders in contant geld zullen vluchten als de rente op spaargeld negatief wordt. In een nieuw onderzoek beschrijft het IMF verschillende mogelijkheden om een vlucht naar cash tegen te gaan.
Een van de mogelijkheden waar we in het verleden al veel over hebben geschreven is om contant geld volledig af te schaffen. Deze optie is volgens het IMF minder aantrekkelijk, omdat het volledig uit omloop halen van contant geld nog steeds gevoelig ligt. Een alternatief is om contant geld op een andere manier te ontmoedigen, bijvoorbeeld door de waarde ervan te veranderen ten opzichte van giraal geld.
Ontmoedigen van contant geld
In het rapport worden twee mogelijkheden genoemd om negatieve rente door te berekenen via contant geld. De eerste variant is om een wisselkoers te introduceren tussen contant geld en bankreserves. Commerciële banken beschikken over reserves bij de centrale bank, die ze op ieder moment kunnen inwisselen voor contant geld. Door een premie op contant geld in te voeren wordt het voor banken duurder om bankbiljetten aan te vragen. Zij kunnen die kosten vervolgens doorberekenen naar de consument.
Normaal gesproken is de waarde van contant geld gelijk aan die van banktegoeden. Stel dat een bank voor €100.000 aan contant geld nodig heeft om geldautomaten te vullen, dan kan ze die bij de centrale bank bestellen voor precies dat bedrag. In dit voorbeeld zou de centrale bank een negatieve rente op contant geld kunnen introduceren, door een jaar later slechts €99.000 aan reserves terug te geven als de bank €100.000 aan contanten aanbiedt. Op die manier wordt het voor banken duurder om contant geld aan te nemen, kosten die ze kunnen doorberekenen aan klanten.
Een andere mogelijkheid is om betalingen met contant geld te ontmoedigen via een wisselkoers. De centrale bank kan in dit voorbeeld een wisselkoers communiceren, die winkels vervolgens moeten hanteren in het betalingsverkeer. Dat betekent dat je na verloop van tijd steeds meer betaalt als je met contant geld wilt betalen. Vergelijk het met winkels die betalingen met creditcard accepteren, maar daar een extra premie voor vragen.
Negatief rendement
Het idee van het IMF is dat centrale banken een instrument in handen krijgt om negatieve rente door te berekenen voor contant geld. Door de waarde van contant geld door de jaren heen steeds iets verder te laten dalen ten opzichte van giraal geld wordt een vlucht in cash ontmoedigt. Dat is slecht nieuws voor de spaarder, die naast inflatie en vermogensbelasting ook nog aan koopkracht inlevert op contant geld.
In februari publiceerde het IMF ook al een zogeheten 'working paper' over negatieve rente en contant geld. Hierin werden nog meer voorbeelden aangehaald om een vlucht naar contant geld te ontmoedigen. Denk aan bankbiljetten met een beperkte geldigheidsdatum of het periodiek ongeldig verklaren van een deel van alle bankbiljetten.
Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard
