De financiële stabiliteit wordt bedreigd door een combinatie van zwakke economische groei en de aanhoudend lage rente. Dat schrijft het IMF in haar nieuwste rapport over de financiële stabiliteit dat woensdag werd gepubliceerd. Institutionele beleggers als pensioenfondsen en verzekeraars staan onder druk door de extreem lage rente, terwijl de schuldenlast van bedrijven om diezelfde reden sterk is toegenomen.
Centrale banken proberen met een stimulerend beleid de economie te ondersteunen, maar dat beleid levert steeds meer problemen op. Het meest opvallend zijn de nieuwe stimuleringsprogramma's van de ECB en de Federal Reserve, maar ook elders in de wereld hebben centrale banken hun koers gewijzigd.
Volgens het IMF hanteert ongeveer 70% van alle economieën (gemeten naar bbp) een stimulerend monetair beleid. Daardoor is de rente wereldwijd gedaald en is het aantal obligaties met negatieve rente de laatste tijd sterk toegenomen. Op het moment van schrijven is er ongeveer $15 biljoen aan schuldpapier met een negatief rendement.
Aanbod van obligaties dat rendement oplevert is sterk afgenomen (Bron: IMF)
Pensioenfondsen en verzekeraars onder druk
Door de lage rente op staatsobligaties staan grote institutionele beleggers als verzekeraars en pensioenfondsen onder toenemende druk. Het wordt moeilijker om het benodigde rendement te behalen, waardoor zij meer risicovol gaan beleggen. Pensioenfondsen stappen bijvoorbeeld vaker in private equity en in vastgoedfondsen, beleggingen die veel minder liquide zijn dan staatsleningen.
Volgens het IMF is dat een potentieel risico, omdat pensioenfondsen met minder liquide beleggingen in de portefeuille zich in een crisis moeilijk kunnen aanpassen. De stabiliserende rol die deze institutionele beleggers in het verleden speelden kan daardoor in het geding komen. Dat betekent minder liquiditeit en daardoor meer volatiliteit op de financiële markten.
Hoge bedrijfsschulden
Het was de bedoeling dat bedrijven en consumenten na de crisis van 2008 hun schulden zouden afbouwen, maar dat is niet gebeurd. Door de lage rente kwamen ze in de verleiding om juist veel meer te lenen. Bedrijven leenden zelfs om aandelen in te kopen, met als doel de totale gewogen kosten van hun kapitaal omlaag te brengen.
Volgens het IMF kan dat tot gevaarlijke situaties leiden als er een nieuwe crisis uitbreekt. Het fonds simuleerde een crisis die half zo zwaar is als die van 2007 en 2008. In dat scenario stijgt het aantal bedrijfsobligaties dat mogelijk niet meer zal worden afbetaald tot $19 biljoen. Voor de beeldvorming, dat is bijna 40% van de totale bedrijfsschulden in alle economieën die het IMF bestudeerde. Daaronder vallen onder andere de Verenigde Staten, China en een aantal Europese landen.
Hoge bedrijfsschulden vormen een stabiliteitsrisico in een nieuwe crisis (Bron: IMF)
Schulden in vreemde valuta
Een ander risico waar het IMF in haar rapport voor waarschuwt is het stabiliteitsrisico als gevolg van schulden in vreemde valuta. Veel opkomende economieën hebben de laatste jaren geld geleend in sterke valuta als euro's en dollars. De doorsnee schulden in vreemde valuta zijn gestegen van 100% van de totale export in 2008 naar 160% van de totale export nu.
Dit betekent dat opkomende economieën die veel in vreemde valuta hebben geleend kwetsbaar zijn als de waarde van hun munt daalt of de beschikbaarheid van bijvoorbeeld dollarleningen afneemt. Turkije en Argentinië hebben daar al last van en ook in China zijn er signalen van een groeiend dollarprobleem. Wanneer de valuta van die landen dalen ten opzichte van de dollar of wanneer de rente op die leningen stijgt neemt de kans toe dat bedrijven in die landen hun schulden niet meer kunnen betalen.
Schulden in vreemde valuta zijn sinds de crisis weer sterk toegenomen (Bron: IMF)
Aandelen en obligaties overgewaardeerd?
Tot slot wijst het IMF ook op de relatief hoge waardering van aandelen en obligaties in bepaalde markten. Aandelen lijken met name in de Verenigde Staten en Japan sterk overgewaardeerd te zijn. Ook valt op dat de spreads op obligaties in Europa en de Verenigde Staten momenteel relatief laag zijn. Dat betekent dat je als belegger niet veel extra rente krijgt voor meer risicovolle obligaties. Ook dat is volgens het IMF kenmerkend voor een de markt die overgewaardeerd is.
Aandelen en obligaties raken steeds meer overgewaardeerd (Bron: IMF)
