De Russische president Vladimir Poetin voert een charmeoffensief uit om zijn positie in Afrika te versterken, aangezien het continent steeds belangrijker wordt voor de geopolitieke ambities van Rusland. Naast de oorlog in Oekraïne zal voedselzekerheid een belangrijk onderwerp zijn op de tweede Rusland-Afrika-top in Sint-Petersburg. Dit komt vooral nadat Rusland vorige week besloot zich terug te trekken uit een internationale graanovereenkomst, wat ongerustheid veroorzaakte in Afrika.
Deze overeenkomst, bemiddeld door de Verenigde Naties en Turkije, stond toe dat landbouwgoederen veilig vanuit havens van Oekraïne over de Zwarte Zee vervoerd konden worden, ondanks de oorlog met Rusland. Hoewel het merendeel van de bijna 33 miljoen ton graan die sindsdien is geëxporteerd, niet naar de armste landen ter wereld ging, heeft de overeenkomst volgens de VN wel geholpen om voedselprijzen met meer dan 20 procent te verlagen.
'Graandeal niet nageleefd'
Rusland rechtvaardigde zijn beslissing door te stellen dat de voorwaarden voor de verlenging van het initiatief voor graantransport in de Zwarte Zee werden genegeerd. Pogingen van Rusland om gratis kunstmest te leveren aan Afrikaanse landen werden volgens Poetin door Westerse landen vanwege sancties tegengehouden. Vervolgens voerde Rusland een reeks aanvallen uit op havens en graanopslagplaatsen in het zuiden van Oekraïne.
Afgelopen maandag verweet Poetin het Westen dat het er niet in slaagt graan te leveren aan de armste landen in de wereld. Hij verzekerde Afrikaanse landen dat Rusland het Oekraïense graan 'gratis' kan vervangen omdat het land dit jaar "een recordoogst" verwacht. Uit zijn toespraak:
Gezien deze feiten hebben we geweigerd deze zogenaamde deal te verlengen. Zoals ik al zei kan Rusland het gat opvullen dat is ontstaan door de terugtrekking van Oekraïens graan van de wereldmarkt, hetzij door hun graan te verkopen hetzij door het gratis over te dragen aan de meest behoeftige landen in Afrika, vooral gezien het feit dat we dit jaar opnieuw een recordoogst verwachten.
Om specifieker te zijn, laat ik zeggen dat we in de komende paar maanden, de komende drie tot vier maanden, klaar zullen zijn om gratis 25.000-50.000 ton graan te leveren aan Burkina Faso, Zimbabwe, Mali, Somalië, de Centraal-Afrikaanse Republiek en Eritrea.
Rusland belooft voedselzekerheid
Tijdens de top heeft Poetin de kwestie van voedsel en kunstmest besproken en bilateraal overleg gevoerd met Afrikaanse leiders. Het evenement wordt echter met minder enthousiasme ontvangen dan de vorige top in 2019, met slechts 17 Afrikaanse staatshoofden in vergelijking met 43 destijds, waarbij Rusland "interferentie" van het Westen de schuld geeft. Wel zijn er delegaties uit 49 van de 54 Afrikaanse landen aanwezig.
Afrikaanse leiders zullen proberen hun diplomatieke inspanningen te versterken om een oplossing te vinden voor de oorlog in Oekraïne, aangezien het conflict ook gevolgen heeft voor Afrikaanse landen. Hoewel Rusland zijn geopolitieke ambities in Afrika wil versterken, zijn investeringen in het continent tot nu toe beperkt gebleven. Het land heeft moeite om zijn handelsdoelstellingen te halen en heeft weinig directe investeringen in Afrika.
In het algemeen proberen Afrikaanse staten hun economische en politieke relaties te diversifiëren en zo hun geostrategische positie te versterken. Ze willen niet in een nieuwe proxy-oorlog verzeild raken en zoeken concrete resultaten, niet alleen symbolische beloften.
Lees ook:
- Voedsel als wapen, hoe Rusland machtspolitiek bedrijft (mei 2022)
- Poetin dreigt export voedsel naar Europa te beperken (september 2022)
