Tijdens de NAVO-top in Vilnius hebben de NAVO-leden beloofd Oekraïne uit te nodigen om zich bij het bondgenootschap aan te sluiten "wanneer de bondgenoten het eens zijn en aan de voorwaarden is voldaan". Hoewel Oekraïne geen zogenaamd Membership Action Plan nodig zal hebben om zich voor te bereiden op toetreding, biedt deze toezegging een concreter vooruitzicht op militaire bescherming.
De Oekraïense president Zelensky had echter gehoopt op een duidelijk stappenplan en bekritiseerde de NAVO op Twitter vanwege het ontbreken van een duidelijke tijdlijn voor het lidmaatschap. De beslissing van de NAVO om het Membership Action Plan te verwijderen brengt hert proces van toetreding terug van twee stappen naar slechts één stap.
Het bondgenootschap had al vijftien jaar geleden ingestemd met een toekomstige toetreding van Oekraïne, maar dit voorkwam niet dat Rusland vijandiger werd en uiteindelijk vorig jaar Oekraïne binnenviel. Sommige landen binnen de NAVO zijn terughoudender geworden om concrete beloftes te doen, omdat dit hun onderhandelingspositie met Rusland zou kunnen verslechteren. Het uitbreiden van de collectieve defensieverplichtingen van de NAVO naar Oekraïne zou namelijk leiden tot een directe confrontatie, iets wat westerse leiders willen vermijden.
Veiligheidsgaranties
Naast het NAVO-lidmaatschap zal Oekraïne naar verwachting bilaterale veiligheidsgaranties ontvangen van de G7-landen om zijn eigen verdediging te versterken en Rusland af te schrikken. Bovendien hebben de NAVO-leden toegezegd Oekraïne op de lange termijn te voorzien van moderne wapens, training, inlichtingen en steun bij de ontwikkeling van de defensie-industrie. De specifieke toezeggingen en afspraken zullen in de toekomst worden onderhandeld.
De NAVO-top heeft ook geleid tot de oprichting van de NAVO-Oekraïne Raad, waardoor Oekraïne direct kan deelnemen aan bredere discussies over de veiligheid van het bondgenootschap en overleg kan voeren met NAVO-landen over veiligheidskwesties. Verder zal Oekraïne een meerjarig programma van hulp en financiering ontvangen om zijn militaire capaciteiten te moderniseren en de samenwerking met NAVO-systemen te bevorderen.
Het besluitvormingsproces rondom het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne heeft voor diplomatieke geschillen gezorgd. Sommige landen wilden een concreet stappenplan, terwijl anderen de focus wilden leggen op directe bijstand om Rusland af te schrikken. Er wordt gezegd dat de belofte die in 2008 tijdens de NAVO-top in Boekarest werd gedaan, om Oekraïne en Georgië op een dag lid te maken, een strategische fout was die heeft bijgedragen aan het huidige conflict.
Hoewel er geen specifieke tijdlijn is vastgesteld voor het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne, biedt de recente toezegging van de alliantie een concretere mogelijkheid tot toetreding en militaire bescherming. Wel zet het de verhoudingen met Rusland verder op scherp. De ontwikkelingen tijdens de NAVO-top en de bilaterale steun van de G7-landen aan Oekraïne zouden de veiligheidsvooruitzichten van Oekraïne moeten verbeteren en de banden met het bondgenootschap versterken. De vraag is echter of het escalatie van het conflict niet in de hand werkt.
