Deze column verscheen eerder bij GoldRepublic
Geld is voor veel mensen zo vanzelfsprekend als water uit de kraan. We hebben het allemaal nodig, maar de meeste mensen staan niet lang stil bij de vraag wat geld nou eigenlijk is en waar het vandaan komt. Hoe belangrijk het voor de samenleving is, dat zien we pas op het moment dat het niet meer goed functioneert. In deze column leggen we uit hoe geld is ontstaan en waarom juist goud nog steeds belangrijk en waardevol is.
Wat is geld?
Geld is in wezen een boekhoudkundig systeem. Geld is een concept dat is ontstaan doordat mensen iets nodig hebben om de balans bij te houden van wat ze van elkaar tegoed hebben. Geld maakt indirecte ruil mogelijk, waardoor het opeens mogelijk wordt om met iedereen in de samenleving te handelen. Hierdoor konden mensen zich specialiseren in het ontwikkelen van bepaalde goederen of diensten, die ze vervolgens konden verhandelen.
Het concept geld zit in de hoofden van mensen en bestond al voordat mensen een fysiek ruilmiddel gingen gebruiken. Al sinds het begin van de eerste agrarische samenlevingen hadden mensen al methoden om bij te houden wat ze elkaar verschuldigd waren. Daar kwam niet altijd een fysiek object aan te pas, omdat mensen in relatief kleine samenlevingen mondeling afspraken met elkaar konden maken om elkaar te helpen of elkaar een gunst te verlenen. Schulden hoefden niet direct verrekend te worden met een fysiek ruilmiddel, maar werden bijgehouden in de hoofden van de mensen. Sociale controle en groepsdruk zorgden ervoor dat iedereen zich in de regel aan de gemaakte afspraken hield.
Waarom geld?
Toen samenlevingen complexer werden en mensen over grotere afstanden gingen handelen, ontstond er een behoefte om hulpmiddelen te gebruiken als geld. Dat maakte het namelijk mogelijk schulden kwantificeerbaar en daarmee overdraagbaar te maken. Niet alleen door de ruimte, maar ook door de tijd heen. Dat is de essentie van geld: een universele en daarmee overdraagbare belofte om iets van waarde te leveren. Geld maakt het mogelijk om te sparen en investeringen te doen, waardoor samenlevingen zich verder kunnen specialiseren en ontwikkelen.
Het concept geld is door de geschiedenis heen altijd hetzelfde gebleven. Alleen de fysieke verschijningsvorm ervan is door de eeuwen heen geëvolueerd in een zoektocht naar het meest geschikte instrument. Sinds het begin van de menselijke beschaving zijn er verschillende vormen van geld geweest, zoals kleitabletten, zout, schelpen, stenen, veren en kerfstokken, objecten die mensen in staat stelden transacties vast te leggen en schulden bij te houden. Waarom mensen deze objecten als geld hebben gebruikt, leggen we uitvoerig uit in de geheel geactualiseerde derde druk van ons boek Van Goud tot Bitcoin.
Waarom goud?
Vandaag de dag wordt goud niet meer gebruikt als betaalmiddel, omdat centrale banken en overheden tegenwoordig kunnen bepalen wat geld is. Sindsdien gebruiken we fiatgeld, dat op zichzelf geen waarde heeft, niet meer gekoppeld is aan goud of zilver en waar ook geen inspanning in de vorm van energie tegenover staat. Maar hoe zijn we eigenlijk bij goud uitgekomen? En welke rol vervult goud dan nog, nu het niet meer als betaalmiddel wordt gebruikt?
Tegenwoordig wordt goud in de westerse wereld veelal gezien als belegging en vergeleken met aandelen, obligaties en grondstoffen. Maar goud is helemaal niet als zodanig te categoriseren. De waarde van het edelmetaal wordt namelijk op een totaal andere manier bepaald dan die van aandelen en obligaties.
Maar wat is goud dan wel? Door de geschiedenis heen werd goud vanwege haar unieke eigenschappen door de markt geselecteerd als meest geschikte vorm van geld en als object om vermogen in op te slaan. Die eerste functie vervult goud niet meer sinds overheden het monopolie over geldcreatie naar zich toe hebben getrokken, maar goud is nog altijd een bewezen instrument om vermogen in op te slaan.
Goud is vermogen
Vermogende mensen zoeken al sinds jaar en dag naar middelen om hun vermogen te beschermen. Zij kunnen veiligheidshalve niet al hun geld op een bankrekening laten staan, want als een bank omvalt is hun geld weg. Kijken we naar de geschiedenis, dan zien we dat er verschillende manieren zijn om vermogen veilig te stellen en in te bewaren. Rijken bezitten naast financiële activa, zoals aandelen en obligaties, ook tal van tastbare, waardevolle en waardevaste bezittingen. Denk aan vastgoed, grond, kunst, edelmetalen, edelstenen, sieraden, klassieke auto’s en horloges.
Zo bezien is goud beter te vergelijken met andere zaken die mensen kopen om hun vermogen in vast te houden. Al deze bezittingen vervullen de functie van waarde opslag, omdat het aanbod van dit soort goederen beperkt is en in een relatief laag tempo toeneemt. Vermogende mensen kopen dit soort schaarse kostbaarheden in de wetenschap dat veel andere rijken dit ook doen om hun vermogen te beschermen. Daarom zal er altijd een levendige markt blijven bestaan voor dit soort objecten, waarvan de prijs verder stijgt naarmate de economische productiviteit en de geldhoeveelheid toenemen.
Veel van deze objecten zijn alleen voor de allerrijksten toegankelijk en beschikbaar. Goud daarentegen vormt een uitzondering in deze categorie. Het is een deelbaar en homogeen goed, dat bovendien wereldwijd goed te verhandelen is. En waar alleen de meest vermogende mensen op aarde een schilderij van Picasso of een zeldzame Ferrari kunnen bemachtigen, zijn er vele miljoenen mensen op aarde die goud kunnen kopen als vorm van vermogen.
Goud is dus de meest herkenbare, meest universele vorm en daarom voor veel mensen de meest geschikte vorm van tastbare waarde om vermogen in op te slaan, zonder tussenkomst van banken en overheden. Wilt u weten waarom dit juist nu zo belangrijk is, lees dan ons boek Van Goud tot Bitcoin!
Klik hier om het boek te bestellen
