De afgelopen decennia heeft de Amerikaanse overheid niet veel moeite gehad om haar tekorten te financieren. De Amerikaanse dollar is nog altijd de wereldreservemunt, wat betekent dat centrale banken wereldwijd dollars aanhouden in hun reserves. Toch is er de laatste jaren een verandering van de trend zichtbaar. Landen als China en Japan breiden hun dollarreserves niet meer uit, terwijl een land als Rusland zelfs een groot deel van haar dollarreserves van de hand heeft gedaan.
Kijken we naar de totale dollarbezittingen van centrale banken wereldwijd, dan zien we dat er al jaren sprake is van stagnatie. Centrale banken breiden hun dollarreserves niet meer uit, maar zoeken in plaats daarvan diversificatie in de vorm van andere valuta en goud. Rusland en China kopen op grote schaal goud bij, terwijl de euro als handelsmunt steeds aantrekkelijker lijkt nu de Verenigde Staten de dollar als een financieel wapen gebruiken.
Wie financiert de Amerikaanse tekorten?
Je zou dus kunnen concluderen dat er in de rest van de wereld steeds minder bereidheid is om de tekorten van de Verenigde Staten te financieren. En dat terwijl de Amerikaanse staatsschuld onder president Trump juist in hoog tempo stijgt. President Trump kiest voor fiscale stimulering om de economie stimuleren, maar daardoor is het begrotingstekort gestegen tot niveaus die we normaal alleen zien in tijden van crisis.
Volgens berekeningen van de Treasury Bond Advisory Committee, een adviesgroep van de Amerikaanse regering, moet de Amerikaanse regering de komende tien jaar voor $12 biljoen aan nieuwe obligaties uitschrijven. Dat is veel meer dan de afgelopen tien jaar, terwijl centrale banken wereldwijd juist minder schuldpapier kopen.
Waarschuwing aan de regering
Dit vraagstuk is niet nieuw, want de afgelopen jaren heb ik er al vaker over geschreven. Toch lijkt het probleem nu ook in de hoogste kringen meer aandacht te krijgen. Zo stuurde Beth Hammack, bankier van Goldman Sachs en hoofd van het Treasury Bond Advisory Committee, onlangs een opvallende brief naar het Amerikaanse ministerie van Financiën.
In deze brief waarschuwt Hammack dat de Amerikaanse regering de komende jaren voor een lastige uitdaging staat om geld op te halen. Ze wijst op een stagnatie van de internationale reserves, waardoor de Amerikaanse overheid meer afhankelijk wordt van geldschieters in eigen land om haar tekorten te kunnen financieren.
Het ministerie van Financiën zou daar volgens haar op kunnen anticiperen door staatsobligaties met extra lange looptijden of met inflatiecorrectie uit te geven. Dit betekent wel dat de VS mogelijk meer rente zal gaan betalen over haar staatsschuld. Hieronder een passage uit de brief:
"De commissie besprak vervolgens een voorstel voor mogelijke innovaties in het aanbod van Treasury-producten. Het geschatte leenbedrag van de regering moet meer dan $12 triljoen bedragen, zonder rekening te houden met de mogelijkheid van een recessie die in het komende decennium een unieke uitdaging zou vormen voor de overheidsfinanciën.
Bovendien is er, gezien de stagnatie van de internationale reserves, waarschijnlijk meer noodzaak om deze schuld in eigen land te financieren. Deze 'blue sky' discussie, in de context van het optimale schuldmodel, was gericht op de noodzaak om de vraag [naar staatsleningen] uit te breiden, met behoud van de belangrijkste uitgangspunten van regelmatige en voorspelbare obligatieveilingen tegen de laagste kosten voor belastingbetalers over de langere termijn.
Een aantal mogelijke nieuwe producten werd onderzocht, inclusief aan de inflatie gekoppelde obligaties (TIPS), uitgifte van zeer langlopende obligaties, uitgiften met een nulcoupon en een uitgebreid Floating Rate Note-programma.
Al deze producten zouden uitgebreid onderzocht moeten worden voordat formele aanbevelingen kunnen worden gedaan. Los van van de bredere innovatievragen, zal het potentieel voor met SOFR (Secured Overnight Financing Rate) gekoppelde Floating Rate Notes waarschijnlijk verder onderzoek verdienen, aangezien de SOFR-gekoppelde schuld- en derivatenmarkten zich blijven ontwikkelen."
Een oplopende staatsschuld en een afnemende bereidheid van centrale banken om deze schulden te financieren kan betekenen dat de rente op de staatsschuld gaat toenemen. Dreigt dit uit de hand te lopen, dan kan de Amerikaanse centrale bank natuurlijk ingrijpen door opnieuw staatsobligaties uit de markt te halen. Dat deed ze ook na het uitbreken van de crisis in 2008. Met het omstreden QE-programma bracht de centrale bank liquiditeit terug in de markt.
Steeds kleiner deel van Amerikaanse staatsschulden in handen van centrale banken
Het aandeel van centrale banken in de financiering van de Amerikaanse staatsschuld daalt weer
Dollarschaarste?
De Federal Reserve probeert haar balans geleidelijk af te bouwen, maar dat blijkt geen gemakkelijke opgave. Tegelijkertijd met de acties van de Federal Reserve verkrapte de dollar geldmarkt en is de rente opgelopen. Met name de opkomende economieën zijn daardoor in moeilijkheden gekomen. Volgens politicoloog Sander Boon kan deze dollarschaarste leiden tot een nieuwe crisis, omdat het voor bedrijven in die landen moeilijker wordt om hun dollarleningen door te rollen.
Vanuit zijn visie moet de daling van de dollarreserves van China dan ook niet gezien worden als een teken van sterkte, maar juist als een teken van zwakte van de Chinese economie. Centrale banken in verschillende opkomende economieën spreken op dit moment hun dollarreserves aan funding te genereren voor hun eigen bancaire systeem, zodat die leningen en swaps kunnen kunnen blijven doorrollen.
Voor sommige centrale banken is het afbouwen van dollarreserves een keuze (bijvoorbeeld Rusland), terwijl andere centrale banken geen andere keuze hebben (bijvoorbeeld China). Hoe dan ook, in beide gevallen zal het voor de Amerikaanse regering moeilijker worden om haar tekorten de komende jaren te financieren.
Deze column verscheen eerder op Goudstandaard
