Ondanks sombere economische vooruitzichten en torenhoge inflatie blijft de goudprijs kwakkelen. In dollars gemeten is de prijs van het edelmetaal dit jaar per saldo zelfs gedaald. Deze week zakte de goudprijs in dollars naar $1.700 per troy ounce, het laagste niveau in negen maanden. Wat is er aan de hand? En wat zijn de vooruitzichten voor goud en de andere edelmetalen?
Sterke dollar en hogere rente
De twee belangrijkste redenen waarom de goudprijs onder druk staat zijn de sterke Amerikaanse dollar en een hogere rente. Deze week bereikte de dollar zelfs pariteit tegenover de euro, wat wil zeggen dat één dollar nu gelijk staat aan één euro. De euro staat daarmee op het laagste niveau ten opzichte van de dollar sinds 2002. Maar ook ten opzichte van andere valuta stijgt de Amerikaanse dollar. De handelsgewogen dollarindex, die de waarde van de Amerikaanse munt afzet tegen ruim twintig andere valuta, staat nu op het hoogste niveau sinds het begin van de coronacrisis.
Het wisselkoerseffect is niet te onderschatten. In euro's is de goudprijs dit jaar met 6,5% gestegen tot €54.500 per kilo, terwijl de koers in dollars dit jaar juist 6,5% daalde tot $1.700 per troy ounce (31,1 gram). Door de zwakkere euro blijft de goudprijs in euro's relatief stabiel, wat betekent dat goud de Europese belegger compenseert voor de waardedaling van de euro.
Een sterke dollar betekent dat Amerikaanse staatsobligaties relatief gezien aantrekkelijker worden dan goud. Daar komt bij dat de rente de laatste maanden flink gestegen is, tot meer dan 3% voor een 10-jaars lening, het hoogste niveau sinds 2018. De laatste jaren was er een sterke correlatie tussen de goudprijs en de rente, waarbij de goudprijs steeg naarmate de rente verder daalde. Het is dan ook geen toeval dat de recordprijs van goud in augustus 2020 gepaard ging met een historisch dieptepunt van de Amerikaanse 10-jaars rente. Nu zien we een tegenovergestelde beweging met oplopende rente en een dalende goudprijs.
De laatste maanden daalde vooral de goudprijs in dollars (Bron: World Gold Council)
Centrale banken
De prijsdaling van goud in de afgelopen maanden is natuurlijk ook voor een deel toe te schrijven aan de koerswijziging van centrale banken. Door een aanhoudend hoge inflatie hebben ze versneld hun opkoopprogramma's afgebouwd en de rente verhoogd. Ook hebben de grootste centrale banken voor de komende maanden meer renteverhogingen in het vooruitzicht gesteld. Dat heeft een negatief effect gehad op de goudprijs, omdat beleggers voorsorteren op een nieuwe realiteit met hogere rentes.
Uit de praktijk blijkt dat deze koersreactie vaak overdreven is. Uit een onderzoek van de World Gold Council, een organisatie die de belangen van de goudsector behartigt, blijkt dat het edelmetaal na aanvankelijke daling door renteverhogingen per saldo altijd weer gaat stijgen. In de aanloop naar nieuwe rondes van renteverhogingen door de Amerikaanse centrale bank in 1994, 1999, 2004 en 2015 daalde de goudprijs, maar in de eerste zes maanden nadat de eerste renteverhoging was doorgevoerd bleek de prijs van het edelmetaal met gemiddeld tien procent te stijgen. Een duidelijk geval van 'buy the rumour, sell the news', maar dan omgekeerd.
Goudprijs stijgt vaak weer na eerste renteverhoging Fed (Bron: World Gold council)
De markt anticipeerde tot voor kort op een groot aantal renteverhogingen door centrale banken, maar het is nog maar de vraag of het zover zal komen. De Amerikaanse centrale bank moet haar monetaire beleid afstemmen op de rest van de wereld, omdat hun dollar de wereldreservemunt is. Een te sterke dollar is problematisch voor veel opkomende economieën die in dollars geleend hebben, maar ook voor de Amerikaanse economie. Ook de ECB heeft weinig ruimte om de rente te verhogen, omdat dat problemen kan opleveren voor zuidelijke eurolanden. Er is dus weinig ruimte om de rente te verhogen, zonder dat dit negatieve consequenties heeft.
Goud als veilige haven
Een sterke dollar en een hogere rente zetten de goudprijs dus onder druk, maar eigenlijk valt de koersdaling nog wel mee. In 2018 lag de goudprijs op ongeveer $1.300 per troy ounce, terwijl de rente toen net zo hoog was als nu. Dat de goudprijs nu zoveel hoger ligt komt door de ongekend hoge inflatie en alle geopolitieke onzekerheid als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Daardoor is er nog steeds veel vraag naar het edelmetaal. Met name in Europa maken spaarders maken zich zorgen over de hoge inflatie, maar ook over de waardedaling van de euro. Goud kopen is dan een manier om een deel van het vermogen op te slaan buiten het financiële systeem en buiten het bereik van banken en overheden.
Volgens Paul Buitink, managing director van edelmetaalhandelaar Holland Gold, is er sinds het begin van de oorlog veel vraag naar edelmetalen. "Afgelopen maand maart was onze drukste maand ooit, uiteraard als gevolg van de inval in Oekraïne en recordniveaus voor de goudprijs. Nadien is het nog steeds druk en verwelkomen we opvallend veel nieuwe klanten." Ook ziet hij steeds meer verscheidenheid in het klantenbestand: "Vroeger was de koper van edelmetaal de stereotype grijze man. Nu zien we interesse van jong tot oud, zowel man als vrouw en zelfs van bedrijven die hun reserves deels in edelmetaal omzetten."
Goud en deflatie
Op dit moment zien we dat de edelmetalen mee omlaag gaan in een bredere deflatoire trend. Dat gebeurde ook aan het begin van de kredietcrisis in 2008 en aan het begin van de coronacrisis in 2020. In een vlucht naar liquiditeit verkopen beleggers eerst de meest risicovolle beleggingen, daarna aandelen en uiteindelijk ook goud. Nu zien we dat de grootste klappen vallen in de hoek van techaandelen en cryptomunten, maar dat ook goud niet gespaard wordt.
Desondanks blijft het edelmetaal een goede hedge, omdat het in een deflatoire omgeving meestal minder hard daalt dan bijvoorbeeld aandelen. Ook blijkt het edelmetaal veel sneller weer te herstellen bij een beursdaling. Onderstaande grafiek laat zien hoe goud en zilver presteerden tijdens eerdere correcties van de S&P 500 in de afgelopen vijftig jaar. Vaak kwam goud er uiteindelijk sterker uit, in tegenstelling tot zilver.
Hoe reageren goud en zilver tijdens beursdalingen? (Bron: Holland Gold)
Waarom daalt de zilverprijs?
Terwijl de goudprijs een lichte daling laat zien gaat de prijs van zilver veel harder onderuit. De goudprijs staat in dollars 8% lager, maar de zilverprijs dit jaar al bijna 18% gedaald. De meest voor de hand liggende verklaring voor dit verschil is dat zilver veel meer een industrieel metaal is. Ongeveer de helft van de wereldwijde vraag naar zilver is toe te schrijven aan de productie van zonnepanelen, accu's, elektronica en dergelijke. Een verslechtering van de economische vooruitzichten betekent dat de industriële vraag afneemt en daarmee ook een deel van de vraag naar zilver.
De prijzen van industriële metalen lieten in het tweede kwartaal van dit jaar de grootste daling zien sinds 2008. Volgens de Australia and New Zealand Bank (ANZ) is dat toe te schrijven is aan de omslag in het sentiment en de recessieangst die nu boven de markt hangt. Veel industriële metalen zoals staal, aluminium en koper zijn in het tweede kwartaal al ruim een kwart in prijs gedaald. Dat zet ook de zilverprijs onder druk.
Wat kunnen we dit jaar nog verwachten?
De prijzen van edelmetalen staan dus onder druk, maar wat kunnen we in de tweede helft van dit jaar verwachten? Dat hangt natuurlijk af van verschillende economische, geopolitieke en monetaire ontwikkelingen. Zo lang de inflatie hoog blijft is dat in principe natuurlijk gunstig voor edelmetalen. De World Gold Council berekende dat de goudprijs sinds 1971 in jaren met hoge inflatie (meer dan 5%) gemiddeld 22,5% gestegen is.
Centrale banken krijgen nu te maken met verslechterde economische omstandigheden, waardoor er minder ruimte is voor renteverhogingen. Mogelijk moeten ze gaan kiezen voor het bestrijden van een recessie in plaats van inflatie. Al met al zien de vooruitzichten voor edelmetalen, en dan met name goud, er gunstig uit. Zeker als de situatie rondom de oorlog in Oekraïne verder escaleert. De rol van edelmetalen is dus zeker nog niet uitgespeeld.
Een aangepaste versie van dit artikel verscheen op 16 juli ook in De Andere Krant
