De Amerikaanse regering onder leiding van president Biden komt met het ene na het andere grootschalige steunprogramma. De inkt van het steunprogramma van $1,9 biljoen was nog maar net droog of er kwamen al plannen op tafel voor een nieuw steunprogramma van $2 biljoen. Daarmee wil de regering de infrastructuur in het land flink verbeteren. Is dit een positieve ontwikkeling? En waarom geven overheden nu zoveel geld uit? Deze lezersvragen behandelen we in dit artikel. Heeft u ook een vraag? Stuur dan een e-mail naar [email protected].
"Wat Biden nu voorstelt ($6.000 miljard steun creëren), is niet een MMT experiment toch (?) maar via het uitgeven van staatspapier om de infrastructuur, het sociale stelsel en dergelijke te stimuleren. Een enorme positieve zet dus. Om mijn heen is iedereen er negatief over. Zo zouden toekomstige generaties deze rekening moeten betalen.
Maar dat is dus niet waar. Er komt meer staatspapier in omloop dat juist gunstig is (er is grote behoefte aan in de kapitaalmarkt) omdat het de basis vormt van het monetaire systeem. Dan blijft de EU wel ver achter met die corona 800 miljard. De VS kunnen gewoon doorgaan om hun toekomstige verplichten na te komen door het intikken van een bedrag bij de FED/banken en daarmee de staatslening weer aflossen. Terwijl de EU zich moet beperken en dat alleen kan doen door het huishoudboekje op orde te houden.
Vandaar misschien dat de EU ook EU-belastingen wil gaan opleggen. Dan kunnen zij ook direct Euro's in omloop brengen en daarmee (de EU-belastingen verhogen) de mogelijke inflatie managen?"
Hoe zit het met die fiscale stimulering?
De MMT-theorie is inderdaad lastig toe te passen in Europa, zolang lidstaten hun eigen begroting moeten maken en geen toegang hebben tot een geldpers. Dat maakt de euro in potentie een stabiele munt, omdat de centrale bank op iets grotere afstand staat van de politiek. Zie ook dit artikel.
Toch zien we ook bij de ECB helaas steeds meer politieke invloeden, waardoor de waarde van de euro op lange termijn onzeker blijft. Ook zijn er in Europa plannen om een gezamenlijk begrotingsbeleid te voeren. Denk dan bijvoorbeeld aan de discussie over uitgifte van schulden via zogeheten Eurobonds of Coronabonds.
Voor zover ik weet zijn de fiscale steunprogramma's van Biden geen MMT-experiment. De Amerikaanse overheid geeft nieuwe obligaties uit en haalt daarmee dus geld uit de markt. Dat zorgt voor meer overheidsbestedingen en kan dus een impuls geven aan de economie. Zeker wanneer consumentenbestedingen achter blijven en mensen op hun geld blijven zitten.
We zien nu al dat de vermogensongelijkheid toeneemt, waarbij een grotere groep Amerikanen moeilijk rondkomt en een klein deel steeds rijker wordt. Die allerrijksten kopen niet meer spullen en zaken die veel werkgelegenheid opleveren, maar financiële activa als aandelen, vastgoed, goud, cryptomunten en dergelijke. Daarom zien we de prijzen van dergelijke financiële activa tot recordhoogten stijgen, ondanks de coronacrisis.
Meer overheid, minder markt
Omdat veel mensen onzeker zijn over de toekomst nemen de besparingen toe, zie ook deze statistiek. De Amerikaanse overheid hanteert de economische theorie dat wanneer consumentenbestedingen dalen de overheid moet ingrijpen om de totale bestedingen op peil te houden. En dat zien we nu met de omvangrijke fiscale steunprogramma's in de VS. Is dat schadelijk? Op het eerste gezicht niet, want het creëert werkgelegenheid en geeft een impuls aan de economie. Bovendien kan de Amerikaanse overheid momenteel goedkoop lenen.
Toch is dit een gevaarlijke ontwikkeling. Als de overheid meer gaat uitgeven kan dat leiden tot meer slechte (niet economisch verantwoorde) investeringen en scheefgroei in de economie. Ook komt er meer politiek bij kijken, want wie gaat bepalen waar we geld in gaan investeren en waar niet? Zie bijvoorbeeld het dilemma van de groene agenda dat met flinke subsidies overeind wordt gehouden. Dat vergroot de ongelijkheid en kost misschien wel meer dan het oplevert.
Hoe meer overheid hoe minder ruimte er is voor de vrije markt, terwijl de vrije markt over het algemeen het meest efficiënt kapitaal aanwendt. Miljoenen burgers samen kunnen naar ons idee beter bepalen welke goederen en diensten er geproduceerd moeten worden dan ambtenaren op een ministerie.
Kapitaalmarkt
Wat je zegt over de kapitaalmarkt is absoluut waar. Er zit een perverse prikkel in ons huidige monetaire systeem. Doordat staatsobligaties de rol van onderpand vervullen is er momenteel vanuit het financiële systeem veel vraag naar solide onderpand (staatsobligaties). Daardoor daalt de rente. Dat geeft overheden een prikkel om juist meer geld te lenen en meer schulden te maken. De overheid krijgt door deze dynamiek een steeds groter aandeel in de economie. Daarover heeft Sander Boon al de nodige columns en analyses geschreven.
Deze dynamiek verklaart ook waarom men in Europa graag een kapitaalmarktunie wil met een liquide markt voor Europese obligaties (eurobonds). De EU ligt daarin ver achter op de VS. De EU heeft immers het probleem van staatsobligaties van verschillende landen met allemaal hun eigen risicoprofiel. Een Duitse of Nederlandse staatsobligatie is immers veel minder risicovol dan een Italiaanse of een Portugese.
De ECB koopt staatsobligaties op om dit systeem bij elkaar te houden en doet er alles aan om de markt ervan te overtuigen dat al deze obligaties veilig zijn. De VS kunnen in principe alle schulden blijven betalen, omdat ze zelf dollars kunnen bijdrukken zoals voormalig Fed-voorzitter Alan Greenspan aangaf. In Europa ligt dat dus lastiger, omdat het een muntunie is van verschillende landen.
Wat overheden echter nooit kunnen garanderen is de koopkracht van het geld. Door de geschiedenis heen zie je iedere keer weer dat er op verschillende manieren pogingen worden gedaan om de koopkracht van geld uit te hollen. Dat kan door het verlagen van het goud- of zilvergehalte van muntstukken, het afstempelen van obligaties of het devalueren van de munt. Om uw koopkracht te behouden moet u dus zelf zorgen dat u bezittingen heeft die uw vermogen beschermen tegen dit risico.
De afbeelding boven dit artikel is afkomstig van QuoteInspector en is vrij beschikbaar onder de Creative Commons licentie.
