Het huidige coronavirus SARS-CoV-2 heeft de hele wereld in zijn greep en slaat ongenadig toe. Veel mensen worden er ziek door en sterven er aan. Maatschappijen raken ontwricht en regeringen staan onder druk. Aandelenkoersen denderen wereldwijd naar beneden. De bevolking slaat aan het hamsteren. Ook Nederlanders begeven zich naar de winkels om massaal in te slaan uit vrees voor tekorten. Vooral toiletpapier, groenten in blik, diepvriesproducten, schoonmaakmiddelen en brood blijken gewild. Dat leidt tot lege schappen: een ongekende ervaring voor veel Nederlanders.
Toch is dit niet de eerste keer dat deze gebeurtenissen zich zo afspelen. De laatste keer dat dit gebeurde, was tijdens de Eerste Wereldoorlog, 1914 – 1918. In mijn boek Neutraal Nederland in oorlogstijd beschrijf ik, vooral aan de hand van dagboeken en dagbladartikelen, welke gekte er destijds heerste en hoeveel leed een virus kan veroorzaken.
Enkele passages uit het boek:
Augustus 1914
De kelderende koersen op het Damrak en de sluiting van de aandelenbeurs hadden het vertrouwen van de Nederlanders in het financiële systeem geschokt: in de beurs, in de banken en in het papiergeld. De uitbraak van de oorlog veroorzaakte regelrechte paniek en chaos in Nederland.
Winkels werden bestormd. Er werd zelfs gevochten om zo veel mogelijk in huis te halen. In overeenstemming met de Amsterdamse wethouder Florentinus M. Wibaut ‘volgens het beginsel: ieder voor zich. Het zou alles wel duurder worden, dachten ze, en wat nog erger was, alles zou schaars worden! Daarom was het goed voor voorraad te zorgen. Ze zagen er geen kwaad in.’ Het brood werd al duurder. De rest zou volgen. Burgers namen het zekere voor het onzekere. Bestellingen van honderd pakken koffie of honderd pond bloem, rijst of suiker waren geen uitzondering.
Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, Marie Willem F. Treub, zag zichzelf in die eerste oorlogsdagen als ‘de directeur van een groot gekkenhuis.’ Het maatschappelijke leven dreigde ontwricht te raken.
April 1918
Omdat alles duurder werd, was iedereen aan het hamsteren, hoewel het verboden was. Zijn buurvrouw hamsterde ook van alles. Zij had zelfs twee slaapkamers in gebruik als magazijn. Haar dienstmeisje echter chanteerde haar hiermee. Zij dreigde mevrouw aan te geven bij de politie. De vrees voor aangifte was zeer groot.
Juli 1918
Vanaf half juli neemt de griep in Nederland epidemische vormen aan. In totaal overlijden in juli bijna honderd Nederlanders aan de griep. Eind juli brengt de Centrale Gezondheidsraad advies uit aan de minister. Van overheidswege kunnen geen specifieke maatregelen worden genomen tegen verspreiding van de Spaanse griep, behalve het vermijden van volksophopingen.
Oktober 1918
In oktober komt er een tweede griepgolf. Heel Nederland wordt geteisterd door de griep. De ziekenhuizen in de steden zitten tjokvol. Veel patiënten kunnen niet opgenomen worden en moeten verpleegd worden in eigen huis. Dagelijks worden er meer – dodelijke – slachtoffers gemeld…
Wilt u meer lezen?
Koop dit boek online bij bol.com of neem een jaarabonnement op Geotrendlines Insider en u krijgt dit boek gratis thuis gestuurd.
