De uitbraak van het coronavirus heeft grote gevolgen voor de wereldeconomie. Het is niet langer een Chinees probleem, want het verspreidt zich nu ook snel in andere landen. Daardoor zijn meer ingrijpende maatregelen nodig die niet zonder economische gevolgen blijven. Eerder schreven we al over de economische impact voor China, maar nu lijkt de hele wereld geïnfecteerd te worden. Op de financiële markten zorgde het voor paniek, want de aandelenkoersen gingen hard onderuit. Zelfs de goudprijs daalde in een wereldwijde vlucht naar liquiditeit. Wat zijn de economische gevolgen van het coronavirus? En waar moeten we de komende weken op letten?
Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) rechtvaardigt het coronavirus nieuwe monetaire stimulering. Ze roept landen met 'fiscale ruimte' op meer geld uit te geven om bedrijven en huishoudens te ondersteunen. In een interview met Bloomberg spreekt Angel Gurria, secretaris generaal van de OESO, van een zeer ongelukkige samenloop van omstandigheden. Na de handelsoorlog en afnemende investeringen wordt de wereldeconomie nu verder ontregeld door het coronavirus. Dit kan de trigger zijn voor een nieuwe wereldwijde recessie, zoals Eric Mecking onlangs zei in dit interview.
Bedrijfsschulden
De maatregelen die nodig zijn om verspreiding van het virus tegen te gaan zijn mogelijk de druppel zijn die de emmer doet overlopen. De laatste cijfers uit China laten zien dat de verkoop van auto's in februari met meer dan 90% is gedaald, wat een duidelijke indicatie is van de ernst van de situatie. Veel fabrieken liggen stil, wat betekent dat er ook geen geld binnenkomt. De Chinese toezichthouder heeft al aangekondigd dat banken soepel zullen omgaan met slechte leningen op hun balans, indien het gaat om bedrijven die last hebben van het coronavirus. Ook heeft de centrale bank de rente verlaagd en noodliquiditeit beschikbaar gesteld om de bankensector en de economie te ondersteunen.
Volgens Bloomberg gaat de situatie van kwaad naar erger. Uit onderzoek blijkt dat een derde van alle kleine en middelgrote bedrijven in China slechts liquide middelen heeft om een maand zonder inkomsten op te vangen. Een vergelijkbaar percentage verwacht binnen twee maanden in financiële problemen te komen. Veel van deze kleinere bedrijven hebben geen toegang tot nieuwe kredieten, wat betekent dat ze in de problemen komen als het virus de economie blijft ontregelen. Dat betekent dat veel kleine bedrijven kunnen omvallen als China het virus tegen het einde van het eerste kwartaal nog steeds niet onder controle heeft. En dat terwijl kleine en middelgrote bedrijven goed zijn voor 60% van de Chinese economie en 80% van de werkgelegenheid. De Chinese bank ICBC heeft al 5,4 miljard yuan beschikbaar gesteld voor middelgrote en kleine bedrijven. Dat lijkt veel, maar het dekt de financieringsbehoefte van slechts 5% van alle klanten.
Chinese bedrijven hebben slechts buffers voor een paar maanden
Sterke toename slechte leningen in Chinese economie (Bron: Bloomberg)
Leningen doorrollen
Wereldwijd moeten bedrijven de komende drie tot zes maanden veel schulden doorrollen. Normaal gesproken is dat geen enkel probleem, omdat banken en beleggers in de rij staan om geld uit te lenen. Maar dat kan zomaar veranderen als de economische vooruitzichten verslechteren. Door de onrust op de financiële markten is de marktwaarde van beursgenoteerde bedrijven gedaald. Ook kan de financiële positie van bedrijven die veel zaken doen met China verslechteren. Leveringsproblemen of het niet kunnen bedienen van klanten betekent dat er minder geld binnenkomt om leningen af te lossen. Bedrijven die al een zwakke kredietstatus hebben kunnen daardoor de toegang tot nieuwe financiering kwijtraken.
Voor middelgrote en kleine bedrijven is het veel lastiger om geld te lenen dan voor multinationals met voldoende financiële buffers. In goede tijden maken beleggers weinig onderscheid tussen hoogwaardig investment grade schuldpapier en de minder kredietwaardige leningen, de zogeheten junk bonds. Slaat het sentiment om, dan maken beleggers opeens wel weer een onderscheid en neemt de rentespread tussen hoogwaardig en laagwaardig schuldpapier weer toe. Verschillende bedrijven hebben vanwege het verslechterde sentiment op de financiële markten de uitgifte van nieuw schuldpapier uitgesteld. Een verslechtering van de kwaliteit van bedrijfsleningen kan leiden tot gedwongen verkopen van bijvoorbeeld institutionele beleggers. Dit gebeurde ook tijdens de subprime crisis van 2007/2008.
Verschil in rente tussen hoogwaardig en laagwaardig schuldpapier schiet omhoog (Bron: Financial Times)
Economische groei zwakt af
De uitbraak van het coronavirus kon voor de Chinese economie bijna niet op een slechter moment komen. De economische groeit vlakt af en daardoor is het aantal slechte leningen op de balans van Chinese banken al toegenomen. Volgens kredietbeoordelaar S&P Global zal het aantal slechte leningen bij het voortduren van deze situatie meer dan verdrievoudigen tot 6,3% van alle uitstaande leningen. Alleen in China gaat het dan al om een bedrag van 5,6 biljoen yuan.
Ook in de rest van de wereld heeft het coronavirus een negatieve impact op de economie. Vandaag kwam de OESO met een nieuwe prognose voor de wereldeconomie, die beduidend somberder is dan de vorige prognose van november 2019. Voor de hele wereld heeft de OESO de groeiverwachting voor dit jaar met 0,5 procentpunt verlaagd, waarbij met name India en China harde klappen krijgen. Voor de belangrijkste economieën van de Eurozone voorzien economen van de OESO een 0,3 procentpunt lagere groei. De kans is groot dat Duitsland, de belangrijkste economie van Europa, in een recessie terechtkomt. In de Verenigde Staten verwachten ze dit jaar slechts 0,1 procentpunt minder economische groei.
OESO stelt verwachtingen voor groei wereldeconomie naar beneden bij (Bron: OESO)
Hoe nu verder?
Afgelopen week raakten beleggers in paniek door de snelle verspreiding van het coronavirus in Europa. Een lange tijd leek het virus beperkt te blijven tot een aantal geïsoleerde gevallen, maar daar is nu geen sprake meer van. Op het moment van schrijven zijn er in Italië al meer dan 1.700 besmettingen. Ook neemt het aantal gevallen in andere landen snel toe. De vrees bestaat dat dit ook de Europese economieën zal ontregelen. Tegelijkertijd is er nog steeds veel onduidelijkheid over de situatie in China. De productie is deels hervat, maar bedrijven in Europa houden al rekening met leveringsproblemen in de nabije toekomst.
Normaal gesproken duurt de levering van goederen uit China per schip ongeveer vier tot vijf weken. Dat betekent dat we nu een kritieke periode tegemoet gaan, waarin ook bedrijven elders in de wereld de effecten gaan merken van de productiebeperkingen in China. Duurt de situatie nog langer voort, dan kan dat blijvende schade aanrichten aan de wereldeconomie. Zeker voor kleine en middelgrote bedrijven die problemen ondervinden met het doorrollen van leningen. Ook zijn de productieketens door outsourcing complexer en daarmee kwetsbaarder geworden. Zoals we eerder al schreven houden we serieus rekening met nieuwe monetaire en/of fiscale stimuleringsmaatregelen. We blijven deze ontwikkelingen op de voet volgen.
