Het Europees Parlement is geschokt over de hoeveelheid Europese wapens die gebruikt worden door Saoedi-Arabië en door terroristische groeperingen in Syrië en Irak. Dat lezen we in het verslag van een bijeenkomst van het Europees Parlement op 16 oktober. Deze week komt het Europees Parlement opnieuw bijeen om afspraken te maken over strengere controles voor de export van wapens.
De Europese Unie was in de periode van 2013 tot en met 2017 verantwoordelijk voor 27% van de totale wereldwijde wapenuitvoer. Daarmee staat de EU op de tweede plaats tussen de Verenigde Staten (34%) en Rusland (22%) in de top drie van grootste wapenexporteurs ter wereld. Om een beeld te kunnen vormen van de omvang van deze wapenhandel, in 2015 en in 2016 was de Europese Unie alleen al goed voor meer dan €190 miljard aan wapenexport.
Saoedi-Arabië
Dat deze wapens niet altijd goed terechtkomen lezen we ook in het verslag van de eerdere bijeenkomst. Onder punt 14 worden zorgen uitgesproken over wapens die naar Saoedi-Arabië worden gestuurd en die vervolgens gebruikt worden voor luchtaanvallen op Jemen en de blokkade van scheepvaartroutes. Met de wapenexport leveren Europese landen indirect een bijdrage aan de verslechtering van de humanitaire situatie in Jemen en wordt een duurzame ontwikkeling van het land ondermijnd.
14. Het Europees Parlement is verontrust over het feit dat vrijwel alle vergunningsaanvragen voor uitvoer naar specifieke landen zoals Saudi-Arabië zijn ingewilligd, hoewel uitvoer naar die landen ten minste in strijd is met de criteria 1 t/m 6 van het gemeenschappelijk standpunt, en dat terwijl een vergunning moet worden geweigerd als niet aan de criteria 1 t/m 4 wordt voldaan; betreurt dat bijna alle vergunningsaanvragen (95 %) voor uitvoer naar Saudi-Arabië zijn ingewilligd wat betreft categorie ML9(22) (oorlogsschepen, die worden gebruikt om de zeeblokkade tegen Jemen te handhaven) en de categorieën ML10 (luchtvaartuigen) en ML4 (bommen enz.), die een cruciale rol hebben gespeeld tijdens de luchtcampagne en hebben bijgedragen aan de verslechtering van de humanitaire situatie, de ondermijning van de duurzame ontwikkeling van het hele land en het voortdurende lijden van de Jemenitische bevolking.
Syrië en Irak
Het volgende punt adresseert een ander probleem, namelijk dat veel Europese wapens in handen zijn gekomen van Da'esh, een terreurbeweging die in Syrië en Irak actief is. In het verslag van het Europees Parlement staat dat Bulgarije en Roemenië tekortschieten in de procedures die moeten voorkomen dat wapens in verkeerde handen terechtkomen. Deze praktijken werden vorig jaar al aan het licht gebracht door onderzoeksjournaliste Dilyana Gaytandzhieva. Hieronder een passage uit het verslag van het Europees Parlement.
15. Het Europees Parlement is onthutst over het aantal in de EU vervaardigde wapens en munitie die in Syrië en Irak in de handen van Da'esh zijn aangetroffen; stelt vast dat Bulgarije en Roemenië tekortschieten bij de uitvoering van Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB, in de zin dat zij heroverdrachten mogelijk maken waarbij de regels inzake eindgebruikerscertificaten niet in acht worden genomen; vraagt alle lidstaten soortgelijke overdrachten in de toekomst te weigeren, met name naar de VS en Saudi-Arabië, en vraagt de EDEO en de lidstaten, met name Bulgarije en Roemenië, in de context van de Groep Coarm maar ook openbaar voor de Subcommissie veiligheid en defensie (SEDE) van het Europees Parlement, uit te leggen welke maatregelen ze ter zake hebben genomen; vraagt de EDEO de vele gevallen aan te pakken die aan het licht zijn gekomen in het recente Conflict Armament Research-verslag, in de Groep Coarm en relevante fora meer doeltreffende methoden te onderzoeken om het risico op omleiding te beoordelen, en de lidstaten in de context van de evaluatie te verplichten een uitvoervergunning te weigeren als er een duidelijk risico bestaat dat de uit te voeren militaire goederen of technologieën zouden kunnen worden omgeleid; besluit een onderzoek naar deze kwestie in te stellen.
