De kosten van derivaten waarmee investeerders toegang kunnen krijgen tot Amerikaanse dollars bereikte afgelopen week het hoogste niveau sinds de Europese schuldencrisis en de val van Lehman Brothers, zo meldt de Wall Street Journal. Er dreigt een schaarste aan dollars, waardoor het voor niet-Amerikaanse banken duurder wordt om deze cruciale vorm van krediet te verkrijgen.
Wereldwijd worden dollarleningen gebruikt als onderpand bij financiële transacties, maar in sommige gevallen ook voor kredietcreatie buiten de Verenigde Staten. Nu toezichthouders de kredieteisen aanscherpen en de Federal Reserve begonnen is om dollarliquiditeit uit het financiële systeem te halen dreigt er opnieuw een krapte aan dollars op de wereldmarkt te ontstaan.
Schaarste aan dollars
Het tarief om voor drie maanden een lening in euro's om te wisselen voor dollars duikelde afgelopen vrijdag omlaag naar -1,1 procentpunt, terwijl dat halverwege september nog slechts -0,27 procentpunt was. Een negatief percentage voor deze valutaswap betekent dat er een premie betaald wordt om aan dollars te komen, wat betekent dat het aanbod van dollars relatief schaars is.
Het komt vaker voor dat het zogeheten euro-dollar swap tarief tegen het einde van het jaar daalt, omdat banken een deel van hun dollarverplichtingen op de balans willen afdekken. Maar de schaarste is nu zo groot dat veel analisten er rekening mee houden dat tarief ook begin volgend jaar sterk negatief zal blijven.
Ontwikkeling 3-maands euro-dollar swap tarief (Bron: Wall Street Journal)
Wereldwijde dollarschaarste
Volgens de Wall Street Journal is de dollarschaarste momenteel het grootst in de Eurozone, maar is het effect ook zichtbaar in swaps van de dollar met het Britse pond en de Japanse yen. Het tarief om voor drie maanden leningen in ponden of yen om te zetten naar dollars zakte naar respectievelijk -0,77 en -0,8 procentpunt.
Onder normale omstandigheden wordt deze premie voor dollars automatisch door de markt gelijk getrokken, omdat het voor marktpartijen in het dollargebied dan aantrekkelijk wordt om dollars te lenen en beschikbaar te stellen voor een dergelijke valutaswap. Het feit dat die arbitrage momenteel uitblijft laat zien dat er ook in de Verenigde Staten momenteel niet onbeperkt dollars uitgeleend worden.
Het negatieve swap tarief wijst dus op stress in het financiële systeem, net als tijdens de Europese schuldencrisis en het faillissement van Lehman Brothers. Toen zakte het tarief om voor drie maanden een lening in euro's om te zetten naar dollars tot -1,5 procentpunt.
Euro-dollar swap tarief naar laagste niveau sinds Europese schuldencrisis (Bron: BIS)
Is de dollar een risicofactor?
Volgens de zakenbank HSBC is de dollarschaarste buiten de Verenigde Staten een van de tien grootste risico's voor volgend jaar. Afgelopen week zeiden analisten van de bank daar het volgende over:
"De cross-currency basis swaps zijn al verder uit elkaar aan het lopen, maar ze zouden nog meer negatief kunnen worden als de beschikbaarheid van dollarleningen volgend jaar een structureel probleem wordt."
De dollarschaarste herinnert de beleggers eraan dat het wereldwijde financiële systeem nog steeds wordt gedomineerd door één valuta. En die dominante positie is sinds het uitbreken van de wereldwijde financiële crisis in 2008 paradoxaal genoeg alleen maar groter geworden, omdat Amerikaanse banken door nieuwe regelgeving sindsdien steeds minder bereid zijn hun balans uit te breiden en dollars beschikbaar te stellen voor valutaswaps, vooral tegen het einde van het kalenderjaar.
Volgens cijfers van de Bank for International Settlements (BIS) hebben commerciële banken in Japan, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk nu al meer verplichtingen in dollars op hun balans staan dan in hun eigen valuta. Dat betekent dat de bankensector in deze landen een grote blootstelling heeft aan de dollar en dat het zeer nadelig kan uitpakken als het euro-dollar swap tarief langer op dit uitzonderlijk lage niveau blijft. De Wall Street Journal schrijft dat Société Générale pas eind 2016 haar slechtste handelsdag van dat jaar had, omdat de bank zich had verkeken om de kosten om aan voldoende dollars te komen.
Schaarste dollars goed voor Europese obligaties
Opvallend genoeg heeft de schaarste aan dollars een positief effect op alle kortlopende Europese staatsobligaties. Door het negatieve swap tarief tussen euro's en dollars wordt het voor Amerikaanse beleggers lucratiever om schuldpapier in euro uit de Eurozone op te kopen in ruil voor dollars.
Als gevolg daarvan zijn de kortlopende staatsobligaties van Eurolanden, het meest veilige schuldpapier, de afgelopen weken erg populair geworden. Werden Duitse staatsleningen met een looptijd van 3 maanden in september nog verhandeld tegen een negatieve rente van -0,7%, afgelopen week is dat verder opgelopen tot -1,5%.
Kortlopende staatsobligaties Eurozone profiteren (Bron: Investing.com)
Belastingplannen Trump
De dollarschaarste kan in de toekomst nog groter worden door de belastinghervormingen die de Amerikaanse president Trump wil doorvoeren. Krijgt hij in Washington steun voor zijn plannen, dan wordt het voor Amerikaanse bedrijven veel makkelijk om dollars terug te halen naar de VS, waardoor de beschikbaarheid van dollars kan verslechteren.
Gaat de Federal Reserve ondertussen door met het verkleinen van haar balans, dan neemt de beschikbaarheid van dollars om leningen door te rollen verder af. En dat maakt vooral opkomende economieën als China kwetsbaar, omdat heel veel bedrijven daar in dollars geleend hebben.
Volgens onderzoek van de Bank of England hebben de opkomende economieën zelfs meer in dollars geleend dan in alle andere vreemde valuta bij elkaar. Dat is een giftige cocktail voor als de dollar weer in waarde begint te stijgen.
