'The dollar is our currency, but your problem' is een uitspraak die wordt toegeschreven aan John Connally, de Amerikaanse minister van Financiën in de regering van president Nixon. Hij zou deze legendarische woorden hebben uitgesproken tijdens een G10 bijeenkomst in Rome in november 1971, een paar maanden nadat Nixon de koppeling tussen de dollar en goud had verbroken.
Ruim 46 jaar later zijn de woorden van Connally nog steeds zeer actueel. De rol van de dollar als wereldreservemunt is een thema waar in bepaalde kringen al jarenlang over gesproken wordt, maar nu lijkt het onderwerp ook op het hoogste niveau steeds meer door te dringen.
Zo beschreef Jean-Claude Trichet, voormalig president van de Europese Centrale Bank, het huidige monetaire systeem op basis van de dollar als wereldreservemunt als een pervers systeem, omdat het de Verenigde Staten in staat stelt heel goedkoop en vrijwel zonder beperkingen geld te lenen op de wereldwijde kapitaalmarkt.
Kritiek op de dollar
Dat een voormalig centraal bankier dit zegt is zeer significant, want Trichet weet als geen ander hoe het financiële systeem werkt en hoe groot de belangen zijn die achter de schermen een rol spelen. Wat hij zegt is voor ons geen nieuws, maar het feit dat het dit hardop durft uit te spreken is veelzeggend.
Het dollarsysteem is in de basis een ongelijk systeem, omdat het de Verenigde Staten in staat stelt structureel boven haar stand te leven, een privilege dat ze in stand weet te houden door andere landen met economische sancties - en soms zelfs militaire interventies - te onderdrukken. Wie dat zegt wordt in veel kringen waarschijnlijk niet serieus genomen, maar het is een visie die in een steeds groter gedeelte van de wereld gedragen wordt.
'Gevaarlijk monopolie'
Vol verbazing keek ik dan ook naar het eerste optreden van president Poetin sinds zijn inauguratie, waarin hij openlijk zei dat de monopoliepositie van de dollar voor veel landen een gevaar is geworden. Hij zei dat de Verenigde Staten hun financiële machtspositie steeds vaker misbruiken om andere landen onder druk te zetten, dat de dollar een politiek instrument is geworden om bepaalde economische doelen na te streven. Hij verwees daarbij expliciet naar het feit dat olie nog altijd in dollars verhandeld wordt, een situatie die hij als zeer onwenselijk omschreef.
Volgens Poetin is de monopoliepositie van de dollar onbetrouwbaar. Dat zagen we deze week met Iran, dat een onzekere toekomst tegemoet gaat nu de Verenigde Staten weer zware sancties zullen opleggen. De Russische president verwees in deze context ook naar de strategie van de Russische centrale bank om de valutareserves te diversificeren en meer goudreserves aan te houden.
Dat een van de meest invloedrijke regeringsleiders van dit moment dit soort uitspraken doet is ook zeer significant te noemen. Het benoemen en het erkennen van een probleem is doorgaans de eerste stap richting een oplossing. Wordt ongetwijfeld vervolgd...
Deze column verscheen ook in de nieuwsbrief van Goudstandaard
