In deze maandupdate spreekt Yael Potjer van Holland Gold met Sander Boon over de grote politieke uitdagingen waar het Westen, en in het bijzonder Europa, voor staan. Sander legt uit waarom bureaucratische elites in het Westen geen antwoord hebben op verschillende uitdagingen van deze tijd. Op economisch, geopolitiek en maatschappelijk vlak.
Hij beargumenteert waarom transnationale en veelal Westerse instituties, die afgelopen decennia in belangrijke mate het beleid bepaalden, nu vervallen in een reflex van minder democratie en meer controle. En dat dit voor Europa uiteindelijk zelfs een Sovjetmoment kan betekenen, waarin bureaucratische structuren uiteenvallen en de welvaart zal afnemen.
Multipolaire wereldorde
Volgens Sander zitten we momenteel in een transitie naar een multipolaire wereldorde waarin Amerika niet meer de alleenheerser is. Sinds de crisis van 2008 wordt het steeds duidelijker dat het huidige systeem aan hervorming toe is. De ‘deep state’ – transnationale permanente instituties zoals de EU, WHO, NAVO en VN – wil volgens Sander zijn macht en controle niet verliezen. Hij ziet problemen die rond dit fenomeen ontstaan op drie vlakken: geld & het dollarsysteem, geopolitiek en maatschappij.
Volgens Sander zijn er via deze instituties allerlei internationale afspraken gemaakt waarover men binnen een democratie eigenlijk geen discussie meer kan hebben. Volgens hem is de democratie van het volk steeds meer vervangen door het belang van deze samenwerkende instituties. Zo noemt hij als voorbeeld dat internationaal recht boven het Nederlands recht gaat en afspraken in NAVO-verband.
Kredietcrisis als kantelpunt
De kredietcrisis van 2008 was volgens Sander bijna een permanent hartinfarct voor het financiële systeem dat sindsdien in leven wordt gehouden door centrale banken. Hij legt uit welke impact dit heeft gehad op de eerder genoemde instituties. Het groeiende populisme kan volgens hem een spaak in het wiel van internationale afspraken steken.
Dit is waarom instituties er alles aan doen om dit groeiende populisme te stoppen, bijvoorbeeld met het narratief rond desinformatie. Hij noemt hierbij het voorbeeld van de Twitter-files en de censuur die daar plaatsvond voordat Elon Musk het bedrijf overnam.
Hoe gaat dit verder?
Leiders als Javier Milei, Donald Trump en Elon Musk zien volgens hem dat hervormingen nodig zijn. Zij willen daarom drastisch snijden in zaken als de overheid, regulering, bureaucratie en belastingen. Europa wil volgens Sander op dezelfde manier met veel bureaucratie en overheidsbemoeienis doorgaan. Uiteindelijk zal Europa volgens hem tegen een muur aanlopen omdat er geen leiderschap is die onze problemen kan oplossen zoals in de VS. Hij ziet het uiteenvallen van de EU daarom als waarschijnlijker dan een hervorming ervan.
Met deze bril kijken we vervolgens niet alleen naar de ontwikkelingen in Frankrijk en het populisme daar, die volgens Sander een nieuwe eurocrisis zouden kunnen veroorzaken. Maar ook naar geopolitieke conflicten zoals die in Oekraïne. Volgens Sander komen veel spanningen nu uit de ontwikkeling dat de BRICS onder het unipolaire model uit willen. Ook deelt Sander zijn visie op het recente nieuws dat defensie onderzoek doet naar de herinvoering van de dienstplicht.
