De resultaten van de Bank Lending Survey (BLS) van juli 2023 laten zien dat eurozone banken hun kredietnormen voor leningen aan bedrijven verder hebben aangescherpt in het tweede kwartaal van 2023, hoewel het netto percentage banken dat een aanscherping meldt kleiner was dan in het voorgaande kwartaal. De cumulatieve netto aanscherping sinds begin 2022 is echter aanzienlijk en weerspiegelt de verzwakking in de kredietverlening sinds afgelopen herfst. Europese banken verwachten in het derde kwartaal een verdere aanscherping, maar in een trager tempo dan in het tweede kwartaal.
Voor leningen aan huishoudens hebben de banken ook een verdere netto aanscherping van de kredietnormen gemeld, zij het minder uitgesproken voor hypotheekleningen en meer uitgesproken voor consumptief krediet. De vraag naar bedrijfsleningen is sterk gedaald en bereikte zelfs een historisch dieptepunt sinds de start van deze enquête in 2003. Deze daling wordt toegeschreven aan een stijgende rente en dalende investeringen. De vraag naar hypotheekleningen is ook sterk gedaald, vooral door hogere rentetarieven, verslechterende vooruitzichten voor de huizenmarkt en een gebrek aan consumentenvertrouwen.
Toegang tot financiering verslechtert
Niet alleen voor huishoudens en bedrijven, maar ook voor banken is de toegang tot financiering verslechterd, met name op het gebied van retail financiering. De zogeheten 'non performing loans' (NPL) hebben in de eerste helft van 2023 een netto aanscherpingseffect gehad op de kredietvoorwaarden voor leningen aan bedrijven en consumptief krediet. De kredietnormen voor nieuwe leningen aan bedrijven zijn verder aangescherpt in alle belangrijke economische sectoren, vooral voor commercieel vastgoed.
Het onderzoek van de ECB bevatte ook vragen over de impact van klimaatverandering op de kredietverlening aan ondernemingen. Banken gaven aan dat klimaatrisico's een netto aanscherpingseffect hadden op de kredietnormen en voorwaarden voor leningen aan 'bruine' bedrijven (die nog niet duurzaam zijn), terwijl ze een netto versoepelingseffect hadden voor leningen aan 'groene' bedrijven (duurzame bedrijven).
Al met al blijkt uit de resultaten van deze enquête dat banken in de eurozone een meer voorzichtige benadering hanteren bij het verstrekken van leningen, wat kan leiden tot een afname van de kredietverlening aan bedrijven en huishoudens in de komende periode. De situatie op de financiële markten en economische vooruitzichten zullen van invloed blijven op de kredietnormen en leningsaanvragen.
