De Verenigde Staten willen niet dat Europa een duurzame relatie ontwikkelt met Rusland, omdat het Euraziatische continent dan een bedreiging kan vormen voor de machtspositie van de Verenigde Staten. Dat zegt Kees van der Pijl, emeritus hoogleraar internationale economie, in een gesprek met Stan van Houcke voor Café Weltschmerz. Wanneer de grondstoffen van Rusland gecombineerd worden met de technologische en industriële capaciteit van Europese landen, dan ontstaat er namelijk een machtsblok dat in potentie sterker is dan de Verenigde Staten.
Van der Pijl verwijst naar de theorie van de bekende geograaf Halford John Mackinder, die stelde dat het nooit zover mag komen dat er een duurzaam Euraziatisch bondgenootschap ontstaat tussen Europa en Azië. Het verhinderen van een dergelijk samenwerking is daarom altijd leidend geweest voor het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten. De reden dat de Verenigde Staten voortdurend hun strategie moeten aanpassen is dat er in Europa altijd een natuurlijke behoefte blijft bestaan om energie uit Rusland te betrekken.
Deze theorie verklaart volgens Van der Pijl ook waarom de Verenigde Staten altijd probeert de landen tussen Duitsland en Rusland te mobiliseren om de betere betrekkingen tussen deze twee economieën te dwarsbomen. In dat kader kunnen we volgens hem ook het verloop van de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog plaatsen.
Nord Stream 2
Dit geopolitieke en economische perspectief verklaart ook waarom de belangen met betrekking tot de tweede Nord Stream pijpleiding zo groot zijn. Met de aanleg van deze nieuwe pijpleiding door de Oostzee kan Rusland immers veel meer aardgas rechtstreeks naar Duitsland exporteren, waar ook andere Europese landen van zullen profiteren. Dat betekent niet alleen dat de wederzijdse economische afhankelijkheid tussen Rusland en Europa zal toenemen, maar ook dat het voor de Verenigde Staten moeilijker zal worden om de machtsbalans weer in haar voordeel te herstellen. Dat verklaart volgens Stan van Houcke en Kees van der Pijl waarom de Verenigde Staten zo graag hun schaliegas naar Europa willen exporteren, ook als dat veel duurder is dan het Russische gas.
De aanleg van de Nord Stream 2 pijpleiding is inmiddels begonnen en zal naar verwachting eind volgend jaar gereed zijn. De vraag is nu hoe de Verenigde Staten hun buitenlandse beleid hierop aan zullen passen. De Amerikaanse regering heeft al gedreigd met sancties tegen bedrijven die betrokken zijn bij deze nieuwe pijpleiding. Ook deed president Trump vorig jaar al een poging om een afzetmarkt voor Amerikaans aardgas te creëren in verschillende Oost-Europese landen. Hieronder ziet u het volledige gesprek met Stan van Houcke en Kees van der Pijl.
