Toen Trump eerder dit jaar zijn plannen bekendmaakte om de internationale afspraken met Iran eenzijdig te verbreken overheerste er in grote delen van de wereld verontwaardiging. De afspraak was dat Iran openheid zou geven over haar nucleaire programma, in ruil voor het herstel van de handelsbetrekkingen met de rest van de wereld.
Deze week werd het eerste deel van de sancties in werking gesteld. Deze sancties leggen beperkingen op aan de handel in dollars en edelmetalen en de levering van onderdelen voor auto's en vliegtuigen. Ook zijn deze sancties gericht tegen de Iraanse transportsector en energiesector. Maar waar het meest om te doen is zijn de maatregelen die vanaf 5 november in werking worden gesteld. Vanaf deze datum mag geen enkel land in de wereld meer olie uit Iran importeren, een maatregel die bondgenoten van de Verenigde Staten direct zal treffen.
https://twitter.com/realDonaldTrump/status/1026762818773757955
America first of America alone?
Het was opmerkelijk om te zien hoe hard er in de rest van de wereld werd uitgehaald naar het Amerikaanse sanctiebeleid. De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk keerden zich tegen deze sancties en introduceerden een nieuwe 'blocking statute' om bedrijven te beschermen tegen de Amerikaanse sancties.
Europese bedrijven hebben van de EU de opdracht gekregen om geen gehoor te geven aan de eisen van Washington en hun activiteiten in Iran te continueren. Bedrijven die als gevolg van de sancties toch hun activiteiten met Iran willen staken moeten daarvoor toestemming vragen van de Europese Commissie, om vervolging in eigen land te voorkomen.
Deze ontwikkeling is opmerkelijk, omdat Europa zich de afgelopen decennia steeds heeft opgesteld als belangrijke bondgenoot van de Verenigde Staten die de instructies vanuit Washington meestal zonder vragen opvolgde. Denk bijvoorbeeld aan de economische sancties tegen Rusland, waar Europese bedrijven uiteindelijk het meest onder geleden hebben.
Met het openbreken van de internationale deal met Iran zet Trump niet alleen Europa tegen zich op, ook maakt ze geen vrienden met andere bondgenoten. China liet weten dat ze olie uit Iran zal blijven importeren en dreigde zelfs even met een importheffing op Amerikaanse olie. Ook andere landen als Turkije en Zwitserland schaarden zich achter Iran en lieten weten dat ze de handelsrelatie met dat land zullen voortzetten, ook als ze daarmee de sancties overtreden.
Ook Rusland liet in een verklaring weten diep teleurgesteld te zijn door de Amerikaanse strafmaatregelen tegen Iran en er alles aan te zullen doen om de economische samenwerking met het land in stand te houden. Ondertussen profiteert Rusland van de onzekerheid op de wereldwijde oliemarkt door haar productie flink op te schroeven.
Heeft Trump zijn hand overspeeld?
President Trump probeert Iran te isoleren met nieuwe economische sancties, maar het valt nog maar te bezien of deze maatregelen het gewenste effect zullen hebben. Iran lijkt in deze kwestie namelijk meer bondgenoten te hebben dan de Verenigde Staten.
Geeft Trump met deze sancties en met zijn importheffingen op staal en aluminium bedoeld of onbedoeld de aanzet richting een multipolaire wereld, waarin de Verenigde Staten niet langer het centrum van de macht is..?
Deze column verscheen eerder bij Goudstandaard
