Venezuela en de Bank of England (BoE) liggen op ramkoers. BoE weigert $1 miljard aan fysiek goud uit de Engelse kluis terug te geven aan Venezuela. Als het erop aan komt is goud blijkbaar een politiek metaal. Een paar maanden geleden was er sprake van een ander conflict. Libanon weigerde een eurobond lening af te lossen van $1 miljard. Maar de Libanese regering heeft ondertussen nog wel een buffer van $12 miljard aan goud achter de hand (287 ton). Toch verkoopt ze dat niet om de lening door te kunnen rollen. De waarde van het goud werd blijkbaar hoger ingeschat.
In dit artikel gaan we dieper in op de instabiele prijsvorming van goud. Als de huidige financiële en economische crisis zich verdiept, ontstaat het gevaar van een ontkoppeling tussen de papieren goudprijs en de prijzen in de fysieke goudmarkt. Een klein voorproefje daarvan zagen we afgelopen maart. Verder geeft Eric Mecking in dit artikel aan de hand van twee grafieken een update van zijn prognose voor de goudprijs.
De rol van goud
De rol van goud als monetair metaal is de afgelopen veertig jaar door overheden en (centrale) bankiers ogenschijnlijk naar de achtergrond gedreven, maar niet verdwenen. Omdat de monetaire rol door de markt werd veronachtzaamd, is nog maar een zeer klein gedeelte (0,6%) van het totale wereldwijde vermogen belegd in goud. Dit ondanks de forse financiële crises van de afgelopen jaren. Het merendeel van het vermogen bestaat nog steeds uit papieren vermogenstitels, op zoek naar rendement.
Goud als percentage van financiële activa (klik voor grotere versie)
Omdat fysiek goud geen rentevergoeding kent - er is immers geen sprake van tegenpartij risico - is er geen model te construeren waarmee het interessant wordt om goud in een standaard beleggingsportefeuille op te nemen. Hierdoor werd het edelmetaal de afgelopen decennia steeds meer in de rol geduwd van speculatieve grondstof. Dat zien we ook terug in de communicatie van bijvoorbeeld De Nederlandsche Bank. Als pensioenfonds moet je een zeer goede reden hebben om in het volatiele goud te beleggen.
Goud wordt als een risicovolle belegging gezien, omdat de prijs volatiel is. Het is echter als pensioenfonds niet verboden om te beleggen in goud, mits het fonds kan onderbouwen dat deze belegging past binnen de prudent person regel: https://t.co/s0OCevehTe
— De Nederlandsche Bank (@DNB_NL) May 26, 2020
Beleggers verkozen uiteindelijk het goud op papier, omdat men daarmee middels hefboomwerking geld kon verdienen aan prijsveranderingen. Spaarders kozen voor papiergoud omdat het geen opslagkosten kent. Omdat men goud tegenwoordig voornamelijk op papier verhandelt speelde het de afgelopen decennia een rol die niet representatief is voor de ultieme functie ervan. We hebben daar al een aantal artikelen over geschreven.
Instabiele papieren prijs
Er is – zonder dat dit direct zichtbaar was - een ontkoppeling tussen de prijs van papiergoud en onderliggende monetaire waarde van fysiek goud ontstaan. De prijs van goud is door de introductie van steeds meer claims op het edelmetaal beperkt gebleven. Papieren contracten maken dat het kunstmatige aanbod van goud groter is dan het fysieke aanbod.
Dit heeft een prijsdrukkende werking, omdat het bestaan van deze papieren markt de vraag naar fysiek goud afleidt naar claims op goud. Potentieel gevaarlijk, omdat iedereen denkt dat men een papieren claim op goud altijd kan omzetten naar fysiek goud. Vergelijk het met een banktegoed versus bankbiljetten. Onder normale omstandigheden kun je deze 1 op 1 omzetten, maar in een extreem scenario blijkt de onderliggende waarde meer waard dan de papieren claim.
Door de contractmarkt kan de goudprijs op cruciale momenten ook gemakkelijk worden beïnvloedt. Of dit nu wordt gemotiveerd door de wens van handelaren winst te maken of om de prijsontwikkeling te frustreren doet niet ter zake. Ook is de papieren prijsvorming niet erg transparant. Dat bleek afgelopen maart toen de prijs van goudfutures in New York en de spotprijs in Londen sterk uiteen liepen. Frank Knopers heeft hierover geschreven in dit artikel. Onderstaande grafieken laten het probleem goed zien:
Divergentie in de goudprijs (Bron: Bloomberg)
Groot verschil tussen spotprijs (wit) en futures (blauw) voor goud (Bron: Bloomberg)
Papiergoud
Beleggers in de moderne goudmarkt zijn niet op zoek naar fysiek goud, maar naar papieren winsten. De termijncontracten resulteren in 95% van de gevallen niet in fysieke levering van goud, maar worden uitgekeerd in cash of doorgerold. De papieren goudmarkt is dus eigenlijk een valutaderivaat. Daardoor is de prijsvorming en functie van goud de financiële wereld in getrokken.
In de wereld van grondstoffen kan men via contracten op termijnmarkten de prijs van een grondstof stabiliseren en de allocatie ervan stroomlijnen. Dit is een het kat-en-muisspel tussen producent, speculant en uiteindelijke afnemer. Het fysieke goud staat echter nog steeds buiten dit systeem. En dat is meteen de achilleshiel van deze moderne goudmarkt. Goud is namelijk niet alleen een grondstof, maar ook een monetair metaal dat ideaal kan functioneren als een standaard van waarde.
Run op goud?
Het gevaar bestaat dat mensen in bepaalde situaties hun papieren claim op goud in willen wisselen voor fysiek goud. Omdat er echter veel meer claims zijn geschreven dan er aan onderliggende metaal aanwezig is, is een run op fysiek goud niet uit te sluiten. Ook kan het gebeuren dat door het wegvallen van vertrouwen in het papieren geld- en kredietsysteem de huidige bezitters van fysiek goud het voor geen prijs willen verkopen.
Als dat gebeurt komt er geen nieuw fysiek goud meer op de markt en implodeert de papieren contractmarkt. Handelaren kunnen de beloofde levering van fysiek goud niet meer garanderen, waardoor de termijncontracten tegen een discount ten opzichte van de fysieke goudprijs worden verhandeld. Uiteindelijk kan de waarde van zo'n goudcontract in dat scenario tot nul dalen.
Prijsprognose?
Zolang we te maken hebben met het huidige geldsysteem, zal de waarde van goud niet erg veel boven de grondstofwaarde uitstijgen. Toch valt er wel het een ander te zeggen over de goudprijs binnen dit systeem. Eric Mecking's analyse van de ontwikkeling van de goudprijs met zijn Trendtracker was eind vorig jaar spot on.
Hieronder volgen twee nieuwe grafieken van Eric, voorzien van een toelichting onder de grafiek.
Volgens het Elliott Wave Principle (EWP) zijn er vijf opwaartse golven. Bij edelmetalen is de laatste vijfde golf vaak de langste golf. Dat betekent dus dat we op de lange termijn nog jaren van stijging voor de boeg hebben. Minstens tot de 262% Fibonacci-verhouding, met een koersdoel van minimaal $2.300 per troy ounce.
Volgens het EWP zijn er niet alleen vijf opwaartse golven, maar ook golven binnen golven, fractals genaamd. Op middellange termijn zien we dat hier opnieuw sprake is van een laatste vijfde golf, die tevens de langste is. Bovendien hebben we hier de 262% Fibonacci-verhouding bereikt. Daarom verwacht ik op middellange termijn vanaf nu een daling tot het 38% - 50% niveau, met een koersdoel tussen $1.650 en $1.610/1.600 per troy ounce. Daarna zal de koers weer richting $2.300 gaan, het minimale koersdoel.
