Verschillende centrale banken experimenteren de laatste jaren met een negatieve rente om de economie te ondersteunen. Ze proberen sparen te ontmoedigen en mensen te stimuleren meer te consumeren. Toch zijn er twijfels over de effectiviteit van dit beleid. Zo beëindigde de Zweedse centrale bank begin dit jaar haar vijf jaar durende experiment met negatieve rente. De positieve effecten zouden niet opwegen tegen de ongunstige bijwerkingen.
Dat negatieve rente niet werkt blijkt nu ook uit een nieuw onderzoek in de Journal of Behavioral and Experimental Economics. Het onderzoek laat namelijk zien dat de negatieve bijwerkingen groter zijn dan de positieve effecten. Lior David-Pur, die meewerkte aan het onderzoek, concludeerde dat een rente van nul procent zelfs effectiever is dan een negatieve rente.
Minder risico
De onderzoekers bestudeerden het gedrag van 205 economiestudenten verdeeld onder vier groepen. Ze kregen allemaal een bepaald fictief bedrag, dat ze moesten verdelen tussen een spaarrekening en een beleggingsportefeuille. Daarnaast kregen de studenten de mogelijkheid om met geleend geld te beleggen. De vier groepen kregen een verschillend rentepercentage om mee te werken, zodat de onderzoekers het effect van verschillende rentepercentages konden meten.
De uitkomst van het onderzoek was dat mensen bij een renteverlaging van 1% naar 0% bereid waren meer risico te nemen. Ook leenden ze meer geld. Bij een negatieve rente gebeurde juist het tegenovergestelde, want toen daalde de bereidheid om te lenen. Deelnemers werden door de negatieve rente juist voorzichtiger. De verklaring voor deze uitkomst is dat men een negatieve rente associeert met een noodsituatie. Het signaleert dat er iets mis is met de economie. Daardoor gaat men juist meer geld sparen en minder uitgeven. Zo kan een negatieve rente het tegenovergestelde effect hebben van wat centrale banken proberen te bereiken, namelijk het stimuleren van de economie.
Bijwerkingen
Ook in Zweden leverde negatieve rente niet het gewenste effect op. Professor Fredrik N G Andersson deed onderzoek naar de negatieve rente en ontdekte dat mensen bij een negatieve rente vooral meer geld leenden om een huis te kopen. Het resultaat was dat de huizenprijzen verder stegen en mensen zich dieper in de schulden staken. Mede door deze ongunstige bijwerkingen besloot de centrale bank de rente dit jaar weer terug te brengen naar nul procent.
Sinds de introductie van negatieve rente door de ECB hebben banken in de eurozone in totaal €25 miljard aan boeterente betaald. Ook in Zwitserland moeten banken de laatste jaren rente betalen aan de centrale bank om spaartegoeden te parkeren. Banken berekenen deze kosten door aan spaarders, waardoor spaarders juist meer geld oppotten. Blijft de rente nog langer negatief, dan zullen banken een groter deel van deze kosten doorbereken aan klanten. Daar is de economie uiteindelijk ook niet bij gebaat.
