Terwijl de Federal Reserve bijeen kwam voor het rentebesluit was men op de achtergrond druk bezig een brandje te blussen. Door een acuut liquiditeitsprobleem bij de banken ging de korte rente opeens met procenten tegelijk omhoog. In korte tijd steeg de rente tot 10%, ver boven de bandbreedte die de centrale bank probeert te verdedigen. De beleidsrente was op dat moment 2 tot 2,25 procent en men verwachtte dat deze met 25 basispunten verlaagd zou worden.
Om de geest weer terug in de fles te krijgen moest de Federal Reserve dinsdag voor het eerst sinds 2008 het noodloket voor banken openzetten. Er werd voor $53 miljard aan liquiditeit verstrekt aan de bankensector, maar dat bleek niet genoeg. Ook de dagen erna stelde de centrale bank steeds $75 miljard aan liquiditeit beschikbaar. Meer daarover lees je in deze analyse van Sander Boon.
Verliest de Federal Reserve de controle?
Deze ingrepen van de centrale bank zijn zorgwekkend, omdat het laat zien dat de bankensector nog altijd niet volledig op eigen benen kan staan. De afgelopen jaren wekte de Federal Reserve de indruk dat ze de situatie onder controle had, door de rente weer te verhogen en haar balans weer af te bouwen. Maar nu blijkt dat het niet mogelijk is om terug te keren naar de situatie van voor de crisis. Een aantal renteverhogingen en een paar honderd miljard dollar aan balansverkleining verder moeten we concluderen dat het kritieke punt is bereikt.
Minder dan een jaar geleden was de Amerikaanse centrale bank nog van plan de rente te verhogen, maar nu is het beleid weer met 180 graden omgedraaid. Deze week werd bekend dat de Federal Reserve zelfs overweegt het opkoopprogramma weer op te starten. Jerome Powell zal dit eind oktober tijdens de volgende bijeenkomst van de centrale bank bespreken met zijn collega's. Afgelopen woensdag zei hij daar in de persconferentie het volgende over.
"Het is zeker mogelijk dat we eerder dan gedacht moeten terugkeren naar organische groei van de balans. We zullen dit de komende dagen zorgvuldig bestuderen en meenemen in onze volgende bijeenkomst."
Toch weer meer stimulering
Centrale banken hebben ons de afgelopen jaren voorgehouden dat ze weten waar ze mee bezig zijn. Als de rente maar lang genoeg laag blijft herstelt de economie en komt er vanzelf een moment om de monetaire stimulering af te bouwen. Centraal bankiers spraken van 'normalisering', terug naar de situatie van voor 2008. Alsof er niets was gebeurd.
De praktijk is echter weerbarstiger. Centrale banken zullen nooit toegeven dat ze de grip op de financiële markten verliezen, maar hoe kunnen we anders hun wispelturige beleid uitleggen? Bijna niemand begrijpt waarom centrale banken uitgerekend nu weer gaan stimuleren, terwijl de economie juist groeit.
Het opkoopprogramma van de ECB dat vorige week werd aangekondigd oogstte dan ook veel kritiek. Weten centrale bankiers meer dan ze ons zullen vertellen? Of moeten we blijven geloven dat dit allemaal nodig is om de inflatie dicht bij de 2% te krijgen?
De kans is zeker aanwezig dat ook de Federal Reserve later dit jaar met een nieuw opkoopprogramma komt. Wat betekent dat voor de geloofwaardigheid van centrale banken? En wat zal dat doen met de prijzen van edelmetalen?
Deze column verscheen eerder op Goudstandaard
