Europa betaalt binnenkort de hoofdprijs voor gas, nu Duitsland de Nord Stream 2 pijpleiding niet in gebruik gaat nemen. Dat zei de Russische oud-president Dmitry Medvedev op twitter. "Welkom in een nieuwe dystopische wereld waar Europeanen zeer binnenkort €2.000 gaan betalen voor duizend kubieke meter aardgas." Hij adresseerde deze boodschap rechtstreeks aan de Duitse bevolking door zijn bericht ook in het Duits te plaatsen.
Eerder vandaag maakte de Duitse bondskanselier Olaf Schulz bekend dat zijn land de vergunningsprocedure voor de Nord Stream 2 voorlopig staakt. Dit als reactie op de Russische erkenning van de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loegansk in het oosten van Oekraïne. De Russische president erkende maandag de onafhankelijkheid van deze gebieden, waarna Russische militairen de grens met Oekraïne overstaken. Door deze schending van het internationaal recht bereiden Europa en de Verenigde Staten sancties voor.
https://twitter.com/MedvedevRussiaE/status/1496112456858574849
Eén van de stappen die Duitsland nu heeft genomen is het staken van de vergunningsprocedure voor de Nord Stream 2. Deze gaspijpleiding is al gereed, maar kan nog niet in gebruik worden genomen zolang de vergunning niet rond is. Duitsland probeert daarmee een duidelijk statement te maken, nadat het eerder nog zeer terughoudend optrad ten aanzien van het verlenen van steun aan Oekraïne.
Gasprijs schiet omhoog
In reactie op het besluit van de Duitse regering schoot de gasprijs op de Nederlandse termijnmarkt dinsdagsochtend met 10% omhoog tot €80 per megawattuur. Ook de contracten voor levering later dit jaar liggen op dat prijsniveau. Dat impliceert dat de markt ook voor de rest van 2022 rekening houdt met een hoge gasprijs. We gaan dus fors meer betalen voor energie, waardoor de koopkracht van consumenten daalt en de kosten voor bedrijven stijgen. Zeker in sectoren die veel energie gebruiken, zoals de staal- en auto-industrie.
In minder dan een half jaar tijd is de energierekening voor Europese consumenten flink gestegen. Was de gemiddelde gasprijs voor consumenten in Nederland in augustus vorig jaar nog €0,95 per kubieke meter, momenteel is dat gemiddeld €2,10. Dat is het tarief inclusief energiebelasting, opslag voor duurzame energie (ODE) en btw. Bovenop de hoge gasprijs komen dus extra kosten, die in sommige landen aanzienlijk zijn. Zo bestaat de prijs van een kubieke meter gas in Nederland zelfs voor meer dan de helft uit belastingen.
Kubieke meter versus MWh
Er zijn verschillende manieren om gasvolumes te meten. Consumenten zijn het meest bekend met de prijs per kubieke meter, maar op de wereldwijde energiemarkt worden gasprijzen meestal uitgedrukt in energiewaarde. Bijvoorbeeld kilowattuur (KWh) of megawattuur (MWh). Onderstaande grafiek laat de gemiddelde gasprijs voor Europese consumenten zien in kilowattuur. Deze getallen moeten we met ongeveer een factor elf vermenigvuldigen voor de prijs per kubieke meter. Als de gasprijs inderdaad naar €2 per kubieke meter stijgt, dan zou dat voor Nederlandse consumenten een prijs van meer dan €3 betekenen.
Gasprijs voor Europese consumenten. In Nederland bestaat meer dan de helft uit belastingen
Compensatie voor hoge gasprijs
De stijging van de gasprijs is het gevolg van geopolitieke ontwikkelingen, een krappe gasmarkt en relatief lage gasvoorraden in Europa. Daar kunnen consumenten en bedrijven niet veel aan doen, dus nemen sommige landen maatregelen om de bevolking tegemoet te komen. Denk aan een tijdelijke verlaging van het btw-tarief of van een andere energiebelasting, maar ook aan prijscontroles en een tegemoetkoming aan de meest kwetsbare groepen. Ook nemen sommige landen maatregelen om de winsten van energiebedrijven te beperken, zodat ze geen misbruik kunnen maken van de hoge gasprijs.
https://twitter.com/frankknopers/status/1496200012803551237
Hoe gaat dit verder?
Zoals Europa afhankelijk is van Russisch gas, zo is Rusland afhankelijk van inkomsten uit gas. Zowel Rusland als Europa hebben er dus weinig belang bij om de gaskraan dicht te draaien. Poetin heeft al toegezegd dat Rusland gewoon gas zal blijven leveren. Het besluit van Duitsland om de pijpleiding voorlopig niet in gebruik te nemen is dus vooral een symbolische maatregel. De Nord Stream 2 is een gezamenlijk project van het Russische Gazprom met vijf Europese energiebedrijven. Ze hebben er in totaal meer dan €10 miljard in geïnvesteerd, dus het spreekt voor zich dat er vanuit deze hoek meer druk uitgevoerd zal worden om de pijpleiding alsnog in gebruik te nemen.
Als de Europese consument inderdaad te maken krijgt met een kale gasprijs van €2 per kubieke meter, dan zal dat een grote economische impact hebben. Denk aan burgers die de energierekening niet meer kunnen betalen en bedrijven die de hogere energieprijzen moeten doorberekenen. Dat betekent meer sociale en maatschappelijke onrust in Europa. En daar zitten regeringsleiders ook niet op te wachten. Het Europese sanctiebeleid tegen Rusland zal daarom waarschijnlijk de levering van olie en gas ontzien.
