Op 3 december heeft de OPEC+ na enkele dagen van toegenomen interne onenigheid een besluit kunnen nemen over een productiebeperking. In haar verklaring herhaalde ze dat de deelnemende producerende landen zich in de samenwerkingsverklaring blijven inzetten voor een stabiele markt, het wederzijds belang van producerende landen, een efficiënte, economische en zekere levering aan de consument en een eerlijk rendement op het geïnvesteerde kapitaal.
Sinds 12 april is er een productiebeperkingsovereenkomst van kracht, die de afgelopen maanden enigszins is aangepast. In het licht van de huidige fundamenten van de oliemarkt en de vooruitzichten voor volgend jaar is de groep overeengekomen om zich aan de bestaande afspraken te houden. Die omvat het geleidelijk teruggeven van 2 miljoen vaten per dag, rekening houdende met de marktomstandigheden.
Voor januari volgend jaar hebben de leden besloten de productie vrijwillig met 0,5 miljoen vaten per dag te verminderen, namelijk van 7,7 miljoen naar 7,2 miljoen vaten per dag. Tegelijkertijd zal de OPEC+ vanaf januari 2021 maandelijkse OPEC- en niet-OPEC-ministersbijeenkomsten houden om de marktomstandigheden te beoordelen en een besluit te nemen over verdere productieaanpassingen voor de volgende maand, waarbij verdere maandelijkse aanpassingen niet meer dan 0,5 miljoen vaten olie per dag zullen bedragen.
Optimisme
De resultaten van de OPEC+-bijeenkomst zijn door de media en speculanten verwelkomd als teken van stabiliteit. Het optimisme over de olieprijzen en het economisch herstel wordt versterkt, zoals blijkt uit de veelheid aan olieprijsverwachtingen op het internet. Er is opluchting dat de OPEC+ samenwerking nog steeds intact is en in staat is de markten te bewegen.
Toch moet er enige scepsis worden betracht, omdat de huidige beslissing en de lopende discussies binnen de OPEC zelf een meer diffuus beeld laten zien, waarbij onenigheid en irrationeel optimisme over de markten een Trojaans paard of virus zou kunnen worden. Niet alle hoofden staan namelijk in dezelfde richting.
Wat men lijkt te vergeten is dat de OPEC+ op dit moment het grootste probleem van de OPEC+ is. Voortdurend optimisme over een mogelijk herstel van de oliemarkt in de eerste helft van 2021 is niet gebaseerd op feiten, maar op twee belangrijke andere zaken: wishful thinking van OPEC-leiders, zoals Saoedi-Arabië, en een irrationele kijk op de positieve effecten op de wereldeconomie als er COVID-vaccins worden ingevoerd.
Economische impact
De economische gevolgen van een wereldwijd vaccinatieschema zullen op korte termijn minimaal zijn. Door logistieke en financiële beperkingen en door politieke strategieën zal dit nog 6 tot 18 maanden in beslag nemen. De economie van de OESO-landen zal zich in de eerste helft van 2021 niet herstellen, aangezien de beschikbaarheid van het vaccin gedurende een lange periode niet op het vereiste niveau is.
Tegelijkertijd lijkt de OPEC+ niet te begrijpen dat de OESO-economieën op steunmaatregelen zijn aangewezen, waarbij overheden en Europese financiële steunprogramma's de ademhaling van de patiënt in stand houden. In 2021 zullen de meeste van deze financiële injecties of QE-mechanismen in de ijskast worden gezet, aangezien de wereldwijde schulden rampzalige niveaus bereiken. Er valt een grote economische neergang te verwachten, met directe gevolgen voor de vraag naar olie en gas.
Olievoorraden
Tegelijkertijd kampt de markt nog steeds met een extreem hoog olieopslagniveau, dat de laatste tijd slechts gedeeltelijk is afgenomen door hoge productie van raffinaderijen. Als we echter kijken naar de vraag naar olieproducten, dan is de dreiging van een nieuwe voorraadopbouw aan die kant van de markt ook aan de orde.
Zoals sommige analisten terecht opmerken heeft de huidige stijging van de olieprijs niets te maken met OPEC+ strategieën en besluitvorming, maar is deze vooral gebaseerd op de (mis)perceptie van investeerders, handelaren en speculanten dat het COVID-19 vaccin de markt zal bereiken en de economie zeer snel zal terugbrengen naar het niveau van 2019. Deze vorm van wishful thinking is de laatste tijd ook ingebakken in de OPEC-leiderschapsverklaringen, wat zou kunnen leiden tot een self-fulfilling prophecy van misleiding en nederlaag.
Verdeeldheid
Nog zorgwekkender is het feit dat de meningsverschillen binnen de OPEC toenemen, omdat de organisatie ook probeert fundamentele problemen op de markt aan te pakken. Voor een aantal belangrijke machten binnen of in verband met de OPEC is het succesverhaal van de media eenzijdig en niet meer in overeenstemming met de dagelijkse realiteit. Voor bijna alle OPEC+ leden, met name Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Rusland, is de overeenkomst een tweesnijdend zwaard geworden.
Als marktstabilisator en swingproducent heeft het deze landen niet de beoogde beloningen opgeleverd. De overheidsbegrotingen zijn geraakt en de lasten van de productiebeperkingen zijn niet gelijkmatig verdeeld, terwijl een groeiend deel van de deelnemers niet meer bereid is om zich aan de afspraken te houden. Zoals een rapport van Chatham House de afgelopen weken al aangaf groeit de onenigheid, omdat er ruimte moet komen voor nieuwe inkomstenbronnen. De huidige deal is niet sterk genoeg om de markt te bedwingen, maar de last ligt volledig bij de OPEC+.
Meer productiecapaciteit
Tegelijkertijd wordt de enorme heropleving van de olieproductie in Libië en andere olieproducerende landen niet meegenomen in de extra volumes die voor de periode vanaf januari 2021 zijn overeengekomen. Daar wordt nog niet over gerapporteerd. Ook de mogelijke negatieve effecten van hogere olieprijzen, die zouden kunnen leiden tot een opleving van de Amerikaanse schalie- en andere productie, zijn buiten beschouwing gelaten.
De vrijstelling die de OPEC aan sommige leden geeft, terwijl niet-OPEC nog steeds vrij is om te doen wat ze wil, is een open wond die niet geneest. De OPEC zelf geeft ook niet toe dat Iran opnieuw dreigt op te duiken, een sterke Iraakse productie of de opheffing van sancties door Joe Biden als aantredend president van de VS. De OPEC+ benadering lijkt een eigen wereldbeeld te hebben, namelijk dat als je er niet over praat, het ook niet bestaat.
Bromance
Analisten in Wenen en het OPEC-leiderschap zouden hun focus snel moeten bijstellen. De interne meningsverschillen van de OPEC zijn duidelijk, Abu Dhabi is slechts een primus-inter-paris in deze discussie, maar laat nu al zien dat de bromance tussen Saoedi-Arabië, Rusland en de VAE en de machtsstructuur aan het afbrokkelen is. Anderen zullen volgen, aangezien nationale stabiliteit en overleving een hogere prioriteit krijgen dan internationale naleving.
Zonder echte ruimte voor verbetering zouden de OPEC en de oliemarkten zich schrap moeten zetten voor een zeer moeilijke eerste helft van 2021. De olieprijzen zullen geen stabilisatoren zijn, maar verstorende factoren. Het streven naar winst is gebaseerd op de korte termijn, niet op het blokkeren van bestaande dreigingen en dreigende vernietiging. De in Wenen gevestigde OPEC zou moeten begrijpen dat haar leden er nu uitzien als kikkers in een emmer, die eruit springen als ze er zin in hebben.
Struisvogelpolitiek
Zonder marktmacht, die nog niet is gerealiseerd door de OPEC en Moskou, zal de pijn langer duren. De OPEC-leiders en Rusland moeten deels in hun eigen spiegel kijken en toegeven dat ze niet bereid zijn geweest hun eigen struisvogelpolitiek te erkennen. Abu Dhabi speelt ook met vuur, want ze splijt het kartel. Het is begrijpelijk dat de piek in de vraag naar olie nabij is en dat de marktaandelen dalen. Het lijkt erop dat de OPEC-leden er nu voor proberen te zorgen dat de toekomstige marktvraag hun kant op komt, waardoor anderen gedwongen worden om op gestrande activa te gaan zitten.
Op dit moment, nu de kans op een olieoverschot groter is, zouden de markten zich moeten realiseren dat de zogenaamde deal een diplomatieke inspanning is om een "succesverhaal" aan de pers te presenteren, terwijl de leden duidelijk de kans hebben gekregen om te doen wat zij nodig achten om te doen. $50 per vat is een cadeau van de kerstman, maar die bestaat niet zoals we allemaal weten.
Deze analyse van Cyril Widdershoven verscheen op 5 december 2020 op Oilprice.com en op 6 december in aangepaste vorm op LinkedIn. Dit artikel weerspiegelt de visie van de auteur en hoeft daarom niet overeen te komen met de visie van Geotrendlines.
