BlackRock neemt de laatste jaren een steeds machtigere positie in. Niet alleen in de wereld van vermogensbeheer, maar ook in het monetaire beleid van centrale banken. De grootste vermogensbeheerder ter wereld staat aan de basis van verschillende opkoopprogramma's en is daarmee tevens een verlengstuk geworden van het monetaire beleid van centrale banken. Een zeer kwalijke zaak. Hoe heeft het zover kunnen komen? En welke grote gevolgen heeft dit?
Het lijkt erop dat BlackRock de rol van Goldman Sachs heeft overgenomen. Jarenlang was bekend dat die bank achter de schermen veel invloed uitoefende op het beleid van centrale banken. Er was ook sprake van een draaideur carrousel van belangrijke functies. Voormalig voorzitter van de ECB, Mario Draghi, werkte er ooit. Ook voormalig politici werden na hun termijn vaak ingehuurd door de bank. In een bekend geworden artikel van Matt Taibbi voor Rolling Stone noemde hij het de 'Great Vampire Squid'.
Exchange traded funds
Sinds de financiële crisis van 2008 is het Amerikaanse BlackRock uitgegroeid tot de belangrijkste speler in de wereld van vermogensbeheer. Eind 2019 beheerde het fonds $7,4 biljoen aan vermogen, voornamelijk via zogeheten exchange traded funds (ETF's). Dat zijn indexfondsen die beleggers in staat stellen om eenvoudig in een bredere groep van aandelen of obligaties te beleggen.
Deze beleggingsproducten zijn de afgelopen tien jaar sterk in populariteit gegroeid, vanwege de relatief lage beheerskosten. Ook kunnen beleggers aandelen van ETF's gemakkelijk verhandelen. De basis van dit succes lag in de financiële crisis van 2008, toen BlackRock de afdeling ETF's van Barclays overnam.
Door de jaren heen heeft BlackRock ook veel mensen met politieke ervaring aan zich weten te binden. Vooral uit de regering van Obama, zoals diens adviseurs voor veiligheid en het klimaatbeleid en de voormalige vice-president van de Federal Reserve. Ook wist het fonds tal van economen uit het Witte Huis, het Ministerie van Financiën en de Amerikaanse centrale bank te strikken.
Wapenfeiten sinds 2008
In 2008 bundelt de Fed slechte leningen van verzekeraar AIG in de vehikels Maiden Lane II & III. BlackRock wordt ingehuurd, zonder eerst ook naar andere partijen te kijken, om de fondsen te gaan beheren en uiteindelijk te liquideren. De Fed zegt zelf dat ze kochten op de bodem van de markt, omdat ze met de aankopen het keerpunt bereikten. Gegarandeerde winsten dus voor BlackRock en de Amerikaanse overheid.
In 2011 huurt de Griekse centrale bank BlackRock in om een aantal portefeuilles van commerciële bank leningen te beoordelen. Een diagnose die door de zogenaamde 'Troika' (ECB, IMF en Europese Commissie) wordt overgenomen om beleid ten aanzien van de steunmaatregelen voor Griekenland te kunnen bepalen.
In 2012 en 2014 huurt BlackRock voormalig centraal bankiers Philipp Hildebrand (Zwitserland) en Jean Bolivia (Canada) in om het BlackRock Investment Institute op te zetten.
De ECB huurt in 2014 BlackRock Solutions in voor advies en ondersteuning bij het opzetten van het Asset Backed Securities Purchase Programme.
In februari 2019 wordt voormalig vice-voorzitter van de Fed, Stanley Fischer, adviseur voor het BlackRock Investment Institute.
In 2019 schrijven Hildebrand, Bolivia en Fischer een advies aan de Fed hoe te reageren bij een volgende economische en financiële neergang. Het wordt gepresenteerd op de jaarlijkse Jackson Hole conferentie.
Eerder dit jaar schakelde de Zweedse centrale bank consultants van BlackRock in bij een conflict met het Zweedse Parlement. Het ging om het opstarten van aankopen van bedrijfsleningen, wat voor de bank bij wet is verboden. BlackRock moet een oplossing zoeken. Opmerkelijk is ook hier de dubbele pet van BlackRock, omdat ze in Europa tevens grootinkoper is van bedrijfsleningen voor haar eigen vermogensbeheertak.
Afgelopen maart schreven de voormalig centraal bankiers in dienst van BlackRock een opiniestuk in de Financial Times een beleidsadvies voor centrale banken. Diezelfde week maakt de Fed bekend BlackRock het mandaat te geven om slechte leningen op te gaan kopen. BlackRock wordt daarmee de lange arm van de Fed bij de uitvoering van de noodprogramma's. Onder één van deze programma's koopt het fonds zelfs rechtstreeks bedrijfsobligaties op. BlackRock koopt namens de centrale bank ook schuldpapier op van semi-overheidsinstanties als Fannie Mae en Freddie Mac.
In april van dit jaar maakt BlackRock bekend dat ze de beste beleggingsstrategie ten uitvoer brengt die er bestaat, namelijk: 'Follow the Fed!'
BlackRock adviseert Federal Reserve in aanpak volgende crisis en mag het daarna ook uitvoeren
Belangenverstrengeling
Met het werk dat BlackRock uitvoert voor centrale banken verdient ze jaarlijks enkele tientallen miljoenen dollars. Maar dit is niet het grootste probleem. Belangrijker is dat BlackRock zo meer macht naar zich toetrekt en instrumenten in handen krijgt om de markt te sturen. Dankzij alle connecties in politiek en bij centrale banken vervult BlackRock een belangrijke rol als verlengstuk van het monetaire beleid.
De rol die deze vermogensbeheerder speelt in de uitvoering van het monetaire beleid van de Fed brengt nieuwe problemen met zich mee. Zo heeft ze als uitvoerder van verschillende opkoopprogramma's voorkennis over de markt. Daar kan ze van profiteren door bepaalde posities voor eigen rekening in te nemen of uit te breiden, voordat de Fed opdracht geeft om deze op te kopen.
Volgens BlackRock zijn de zorgen over belangenverstrengeling ongegrond, omdat de afdeling die verantwoordelijk is voor de opkoopprogramma's van de centrale bank gescheiden is van de rest van het bedrijf. Ook moet personeel dat van de ene naar de andere afdeling verhuist eerst twee weken thuis blijven. Of dat genoeg is om overdracht van marktkennis tegen te gaan, valt te betwijfelen. Ook weet de top van BlackRock waarschijnlijk meer over het beleid van de Fed dan de medewerkers lager in de hiërarchie. Laat staan de concurrentie.
Machtsconcentratie
De inmenging van BlackRock in verschillende opkoopprogramma's en het monetaire beleid van de Fed, de ECB en andere centrale banken brengt nog een ander, groot probleem aan het licht, namelijk een verdere concentratie in de financiële markten.
De drie grootste vermogensbeheerders - BlackRock, Vanguard en State Street - vertegenwoordigen samen ongeveer 80% van al het vermogen in indexfondsen. Dat brengt meer volatiliteit en onvoorspelbaarheid met zich mee als de markt daalt. Als er geen tegenpartij is die deze stukken kan overnemen moet het fonds de onderliggende activa zien te verkopen. Dat kan een neerwaartse beweging op de aandelenmarkt versterken. Ook kan de liquiditeit door de omvang van deze fondsen snel opdrogen.
De vergaande belangenverstrengeling tussen BlackRock en centrale banken is het concrete en betreurenswaardige resultaat van de publiek-private vervlechting van ons monetaire systeem. We hebben hier eerder over geschreven in de Trendlines University reeks. Deze trend zorgt voor een verbreding van de kloof tussen rijk en arm. Positief is dat belanghebbenden met dit weinig verhullende beleid zorgen voor hun eigen ontmaskering. En die ontmaskering is nodig om tot broodnodige veranderingen in het monetaire en financiële systeem te komen.
De afbeelding boven dit artikel is afkomstig van Marco Versch en beschikbaar onder de Creative Commons 2.0 licentie
