De plannen die rondgaan over het afschaffen van grote bankbiljetten roepen veel weerstand op, maar het is zeker niet ondenkbaar dat zoiets vroeg of laat zal gebeuren. Als we verder terugkijken in de geschiedenis zien we dat overheden wel vaker zeer extreme maatregelen nemen. Maatregelen die onder ‘normale omstandigheden’ volstrekt ondenkbaar zijn.
Tientje van Lieftinck
Zo werd na de Tweede Wereldoorlog in Nederland het Tientje van Lieftinck ingevoerd, nieuw geld dat na de Tweede Wereldoorlog in circulatie werd gebracht om een einde te maken aan de hoge inflatie en de zwarte economie van de oorlogsjaren. Toen Lieftinck net twee weken minister was verklaarde hij alle bankbiljetten van honderd gulden van de een op de andere dag ongeldig. Men kon deze biljetten inwisselen bij de bank, maar de tegoeden bleven nog voor onbepaalde tijd geblokkeerd.
De volgende stap was om al het briefgeld uit circulatie te halen. In een week tijd moest iedereen zijn geld inleveren en vermogen laten registreren, inclusief inhoud van een eventuele bankkluis, buitenlandse banktegoeden en aandelen. In deze periode, van 26 september tot 2 oktober, was al het oude geld onbruikbaar en moest iedere Nederlanders rondkomen van tien gulden aan nieuw geld: Het Tientje van Lieftinck.
https://www.youtube.com/watch?v=Ioer-DPQFcE
Vlucht naar hard assets
LieftinckIn de aanloop naar deze operatie, ook wel de Geldzuivering genoemd, probeerden vermogende mensen zo veel mogelijk geld in veiligheid te brengen. Dat kon, omdat een jaar eerder in België een soortgelijke hervorming van het geldsysteem had plaatsgevonden. Spaarders die nattigheid voelden waren bereid heel veel meer te betalen om van hun geld af te komen. In een poging het geld zo snel mogelijk kwijt te raken kochten zij goud, sieraden, grond, vastgoed en andere kapitaalgoederen.
De wens om van het geld in te wisselen voor iets van tastbare waarde was zelfs zo groot dat een boekenwinkel in Haarlem op papier kostbare encyclopedieën verkocht die pas meer dan tien jaar later zouden verschijnen. Op al deze goederen werden veel hogere bedragen geboden dan waar ze normaal voor verhandeld werden, omdat de angst groot was dat ook in Nederland de bankbiljetten ongeldig verklaard zouden worden. En dat gebeurde dus in de zomer van 1945 tijdens de grote Geldzuivering.
Terug naar 2016...
Vandaag de dag leven we ook in een ongekende tijd. Gelukkig is er nu geen sprake van oorlog en gelukkig is er ook geen sprake van zichtbare extreme geldontwaarding. Maar nog nooit eerder in de geschiedenis hebben we meegemaakt dat verschillende centrale banken wereldwijd negatieve rente hanteren of overwegen en tegelijkertijd voor miljarden aan schuldpapier opkopen.
De negatieve rente waar we vandaag de dag mee te maken hebben is een compleet nieuw fenomeen, iets waarvan we de gevolgen nog maar moeilijk kunnen overzien. Want wat betekent een aanhoudende negatieve rente voor het spaargedrag van mensen? En blijft het verdienmodel van pensioenfondsen, banken en verzekeraars nog wel overeind? Niemand die dit met zekerheid kan zeggen…
Centrale banken en overheden proberen de rekening van decennia lang schulden stapelen nu bij de spaarder neer te leggen. Denk aan de bail-in, kapitaalcontroles en nu het pleidooi voor het afschaffen van contant geld. Want contant geld biedt spaarders de mogelijkheid aan een negatieve rente te ontsnappen.
Mijn zorg is dat grote bankbiljetten in de toekomst inderdaad worden uitgebannen, waarmee het voor banken en overheden nog makkelijker wordt geldstromen te controleren en kapitaalcontroles te hanteren.
Wees voorbereid op de meest ondenkbare scenario’s, want de geschiedenis leert ons dat ook datgene wat nu nog ondenkbaar is, op een dag de realiteit kan worden. Zorg daarom dat u uw vermogen op tijd in veiligheid brengt. Grote bankbiljetten zijn nu nog erg handig, maar als die in de toekomst inderdaad verboden worden heeft u als spaarder een probleem. U heeft de almachtige staat en haar centrale bank als tegenpartij.
Het is daarom zeker in deze tijd niet onverstandig met een deel van uw vermogen goud te kopen. Fysiek goud dat u op een veilige plek en buiten het zicht van banken en de overheid kunt bewaren.
Bronnen: NPO Geschiedenis, Andere Tijden (1 maart 2001)
Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard
