Griekenland heeft deze week voor het eerst geld geleend tegen een negatieve rente. Op woensdag haalde de overheid €487,5 miljoen op met de uitgifte van kortlopende leningen tegen een rente van -0,02%. Een maand eerder bracht de Griekse regering nog vergelijkbare obligaties tegen een rente van 0,1% op de markt. Daarmee sluit het land, dat tijdens de schuldencrisis nog werd verguisd, zich aan bij een steeds grotere groep landen die gratis geld kunnen lenen.
Het gaat hier weliswaar om kortlopend schuldpapier met een looptijd van drie maanden, maar desondanks is het een opvallende trend. Beleggers zoeken een plek om geld te parkeren en zijn bereid dat tegen een negatieve rente uit te lenen aan de Griekse regering. Dat is immers goedkoper dan een Duitse staatslening met een looptijd van drie maanden. Daarvoor betaal je momenteel effectief 0,6% rente.
Griekenland leent en krijgt geld toe
Naast Griekenland lenen ook andere voormalige 'probleemlanden' als Spanje, Italië en Portugal inmiddels tegen negatieve rente. Niet voor staatsobligaties met een lange looptijd van tien jaar, maar wel voor kortlopend schuldpapier met een looptijd van bijvoorbeeld drie maanden. Voor een 10-jaars lening betaalt Griekenland momenteel ongeveer 1,5% rente.
Tijdens de Europese schuldencrisis van 2011 en 2012 dreigden deze landen afgesloten te worden van de kapitaalmarkt. Maar door de zalvende woorden van ECB-president Draghi keerde het vertrouwen in het schuldpapier van deze landen langzaam terug. Daarna volgde een grootschalig opkoopprogramma, dat de druk definitief van de ketel haalde.
Wat volgde was een jarenlang dalende trend, waarbij ook het verschil in rente tussen landen daalde. Door de negatieve rente overwegen beleggers ook schuldpapier van minder kredietwaardige landen, omdat die een minder negatief rendement hebben. Maar ook langs de randen van het grasveld valt niet veel meer te grazen, getuige de negatieve rente op kortlopende Griekse staatsleningen.
Rente op Griekse 10-jaars leningen daalt al jaren (Bron: Bloomberg)
Economische hervormingen
Het is te makkelijk om de daling van de rente op staatsobligaties van landen als Griekenland, Italië en Spanje volledig toe te schrijven aan het monetaire beleid. Ook op fiscaal gebied hebben deze drie landen namelijk veel stappen gezet. Onder druk van de Europese Commissie, het IMF en de ECB wisten ze een begrotingstekort aanzienlijk terug te dringen tot onder de grens van 3%.
De regering in Griekenland heeft een tekort van meer dan 10% tijdens de crisis zelfs weten om te buigen naar een klein overschot op de begroting. Dit draagt natuurlijk bij aan het vertrouwen dat beleggers hebben in de houdbaarheid van de staatsschuld.
Begrotingstekort Spanje (Bron: Trading Economics)
Griekenland heeft een overschot op de begroting (Bron: Trading Economics)
Begrotingstekort Italië (Bron: Trading Economics)
Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard
