Gastblog: Leidt oorlog om Oekraïne tot westerse financiële rampspoed?

In 2008 werden banken, schaduwbanken en centrale banken overvallen door een crisis in het hart van de eurodollar markt. Hypotheekleningen die werden gebruikt als onderpand om nieuwe leningen te verstrekken daalden onverwacht in waarde. Een keten van afwaarderingen op hypotheekleningen en toenemende margeverplichtingen veroorzaakten een liquiditeitscrisis die omsloeg in een solvabiliteitscrisis. Banken en kredietverzekeraars vielen om en het financieel systeem moest worden gered door de belastingbetaler. Het financiële systeem is sindsdien echter niet wezenlijk veranderd. Bovendien zijn grondstoffen en energie er een grotere rol in gaan spelen. Fast forward naar 2022. Rusland valt op 24 februari Oekraïne binnen. Twee dagen later kondigen de VS, Canada, het Verenigd Koninkrijk en de EU forse financiële sancties aan. De veelbesproken afsluiting van de Russische banksector van SWIFT had niet veel om het lijf. Meer effect heeft het bevriezen van de deviezen van de Russische centrale bank. Met name op de langere termijn. De marktreactie had, zoals altijd, de grootste impact. Het ene na het andere westerse bedrijf besloot, om publicitaire redenen of door politieke druk, de banden met Rusland te verbreken. De sancties zorgen ook voor grote volatiliteit in de grondstoffenmarkt en de energiemarkt. Het ene na het andere handelshuis is recent in problemen gekomen door toegenomen margeverplichtingen. Grondstoffenhandelaren hebben zelfs een beroep gedaan op overheden en centrale banken om noodliquiditeit te verstrekken. Komt die hulp er niet, dan zijn zelfs faillissementen mogelijk. Kunnen de sancties als een boemerang terugkaatsen op het westen?

Scenario’s

In ons boek ‘Van goud tot Bitcoin!’ beschrijven we aan het eind van onze analyse over het (dis)functioneren van het mondiale dollarsysteem drie mogelijke scenario’s. Hoe gaat het, gegeven de instabiliteit ervan, de komende jaren verder? Het eerste scenario is een handhaving van de status quo met een verdere centralisering van de macht. De rol van overheden in de eigen samenleving en in de wereldeconomie neemt nog verder toe. Het draagvlak voor een vrijemarkteconomie brokkelt in politieke kringen af. Dit scenario is in lijn met de visie van 'The Great Reset' waar we de laatste jaren steeds meer over horen. Onderdeel van deze agenda van overheden en toezichthouders is ‘slimme’ regulering om een explosie van populisme en burgerverzet in te dammen. Mondiaal wordt een ‘Green Pass’ uitgerold om uitgaven van het publiek te controleren, individuele vrijheid wordt ingeperkt. Centrale banken houden de teugels stevig in handen, ook omdat ze succesvol een eigen digitale valuta introduceren, de central bank digital currency (CBDC). Een periode van de-globalisering breekt aan. Geopolitieke spanningen nemen toe, maar ontaarden niet in oorlog tussen de grootmachten.

Rampspoed

Het tweede scenario uit ons boek, ‘rampspoed’, speelt zich nu voor onze ogen af. De handhaving van de status quo die we beschreven in het eerste scenario, loopt in ons tweede scenario spaak door een mondiaal geopolitiek conflict. Het mondt uit in een mondiale financiële krach en een economische depressie, omdat het mondiale en fragiele dollarsysteem de klap niet op kan vangen. In ons scenario is China de boosdoener door een inval in Taiwan. Ze doet dit om de aandacht af te leiden van binnenlandse economische problemen. In de chaos besluit Rusland Oekraïne binnen te vallen. Dat eerste dreigt, maar dat tweede is eind februari werkelijkheid geworden. Een citaat uit ons boek:

“De Amerikaanse economie is door de dollarhegemonie ook van binnen uitgehold. De overwaardering van de dollar heeft ervoor gezorgd dat veel industrie naar het goedkopere buitenland is verplaatst. Door financialisering van de Amerikaanse economie is de infrastructuur veronachtzaamd en in verval geraakt. Rijken worden rijker en de middenklasse verarmt. Het staat aan de basis van de opkomst van de populistische politieke stroming, zoals in de Nederlanden van de 18e eeuw de patriotten opkwamen. Hoe meer relatieve macht de VS inleveren, hoe meer ze de neiging hebben de dollar als politiek wapen in te zetten. Dit vergroot de weerstand tegen de dollar en voert de geopolitieke spanningen in de wereld op. Niet alleen economisch zit het de VS tegen. Ook militair beginnen ze scheuren te vertonen. De beschamende terugtocht van de VS uit Afghanistan heeft diepe wonden geslagen. De Taliban nam het hele land in een maand over. De paniekerige evacuatie van het laatste Amerikaanse ambassade personeel uit de Afghaanse hoofdstad Kaboel heeft velen de ogen geopend. Binnen de NAVO rijzen twijfels of de VS nog wel gecommitteerd zijn aan de afspraken. Het begint te dagen in de wereld dat de VS geen grootmacht meer zijn. Ze worden wereldwijd in toenemende mate beschouwd als een reus op lemen voeten. Er zijn parallellen met de Suez crisis van 1956. Dat jaartal markeerde het definitieve einde van Groot-Brittannië als mondiale, geopolitieke machtsfactor. China worstelt ook met schuldenproblemen en besluit de aandacht van binnenlandse problemen af te leiden door Taiwan aan te vallen. Rusland ziet op dat moment haar kans schoon en valt Oekraïne binnen. De al verzwakte eurodollar markt en repomarkt kunnen deze geopolitieke klap niet aan. De dollar stijgt aanvankelijk hard, omdat iedereen vlucht in de ultieme liquiditeit. Opkomende landen met grote dollarschulden gaan failliet. Net als in maart 2020 gaan uiteindelijk zelfs Amerikaanse staatsleningen in de uitverkoop. Het doorrollen van bestaande leningen stokt. Er ontstaat een financiële crisis groter dan die van 2008 en 2020. Centrale banken zijn niet meer in staat rust te brengen in financiële markten. Kapitaalcontroles worden ingevoerd, de wereldhandel en het mondiale financiële systeem imploderen. Er ontstaat een giftige cocktail - a Perfect Storm - van economische krimp, afschrijving van slechte schulden en helikoptergeld van centrale banken. Bedrijfsfaillissementen en massawerkloosheid volgen onvermijdelijk. Overheden gaan strategische bedrijven nationaliseren. Mensen verliezen het vertrouwen in instituties en het geldsysteem. Snel oplopende inflatie veroorzaakt een vlucht van geld uit papieren vermogenstitels die uit- mondt in hyperinflatie. DeFi is nog niet tot wasdom gekomen en biedt geen oplossing voor de immense monetaire en financiële problemen in de wereld. De positie van goud daarentegen verandert snel. Het wordt een snel in prijs stijgende vluchthaven. Bezitters van munten of baren profiteren hiervan. Niet degenen die goud op papier aanhouden, want die hebben het nakijken.”

Van goud tot Bitcoin!

Dit scenario lijkt op het eerste gezicht dramatisch en ‘over the top’. Bovendien is het niet China die de aanval heeft geopend, maar Rusland. Toch is het goed om te beseffen dat het momenteel erg onrustig is in de mondiale dollarmarkt. Prijzen van grondstoffen zijn erg volatiel en veel grote handelshuizen zijn opgezadeld met zulke hoge margeverplichtingen, dat ze in problemen zijn gekomen. Banken zijn niet bereid of in staat geweest om snel hun kredietlijnen te verhogen, wat de marktvolatiliteit versterkt. De markt voor Amerikaanse staatsleningen vertoont zelfs weer tekenen van illiquiditeit. Omdat deze markt de ruggengraat vormt van het mondiale financiële systeem, kan een probleem hierin al snel omslaan in een acute financiële crisis zoals in september 2008 en maart 2020. Om met een positieve noot te eindigen, als de geopolitieke spanningen afvlakken: in het derde scenario uit ons boek krijgen nieuwe private virtuele valuta en de crypto-economie alle ruimte en worden overheden overrompeld. De tegenkrachten tegen de status quo groeien snel, omdat het systeem niet meer voldoet aan de wensen en aspiraties van de meeste mensen. Mensen zoeken hun toevlucht in betaal- en spaarmiddelen die niet worden uitgegeven door overheden en centrale banken. Denk bijvoorbeeld aan edelmetalen en cryptomunten. We vertellen hier meer over in het derde deel van ons boek Van Goud tot Bitcoin!   Op www.geotrendlines.nl houden we de geopolitieke, monetaire en financiële trends scherp in de gaten en publiceren we op regelmatige basis over de onderwerpen die we in ons boek hebben behandeld. Klik op deze link voor onze speciale kortingsactie!

Lees alle analyses op Geotrendlines al vanaf €1,-