Voor veel mensen is de techniek en de terminologie rondom blockchain raadselachtig. Wat is blockchain, waarom is de techniek uitgevonden en wat kunnen we ermee? En hoe moeten Bitcoin en andere crypto valuta worden gezien ten opzichte van blockchain? Waarom willen overheden en toezichthouders de blockchaintechnologie omarmen, maar bijvoorbeeld Bitcoin ontmoedigen? Wat is de toekomst van crypto valuta en deze revolutionaire techniek?
In het eerste deel beschreven we de ontstaansgeschiedenis van blockchain. In dit tweede deel duiken we dieper in de techniek en de mogelijkheden. Tenslotte speculeren we in het derde deel over de toekomst van blockchain.
In oktober 2008, een maand nadat de Amerikaanse investment bank Lehman Brothers omviel, verscheen een opmerkelijke white paper. Het was een wetenschappelijk opgezette paper met daarin een uiteenzetting van een nieuwe techniek, blockchain, en een virtuele munt, Bitcoin, die op de blockchain was geënt. In januari 2009 werden blockchain en Bitcoin geïntroduceerd op het internet. Vanaf dat moment was het dus mogelijk Bitcoin te delven en er transacties mee te doen.
De auteur van het paper, Satoshi Nakamoto, is een mythisch figuur geworden, want zijn echte identiteit is nooit achterhaald. Er zijn mensen die speculeren dat er niet één persoon, maar een groep mensen schuil gaat achter deze naam.
Vertrouwen komt te voet..
Er was vanaf het begin al veel belangstelling voor, omdat de techniek die toen werd geïntroduceerd revolutionair genoemd kan worden. Wat is er dan zo revolutionair aan die techniek? In het kort komt het er op neer dat de blockchain technologie het vertrouwensprobleem oplost. Maar wat bedoelen we daar precies mee?
In ons geldstelsel, maar ook op heel veel andere vlakken, zijn er instituties nodig die bepaalde systemen of technologieën in de lucht houden. Om daar aan deel te kunnen nemen moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen. Het is dus niet openbaar. Voor een paspoort moet je inwoner zijn van een betreffend land. Om deel te nemen aan het geldsysteem en het betalingsverkeer moet je over een bankrekening beschikken.
Deze instituties vervullen in onze tijd een zeer belangrijke rol en moeten te allen tijde kunnen worden vertrouwd. En hier wringt hem de schoen. In ons geldsysteem zijn wij volledig afhankelijk van het vertrouwen dat wij moeten hebben in de integere en robuuste verwerking van geldtransacties en kredietverlening. Een systeem dat sterk leunt op de infrastructuur en systemen van banken.
Door de steeds hechtere vervlechting van publieke en private belangen wordt dat vertrouwen op steeds grotere schaal beschaamd. Er is telkens sprake van geprivatiseerde winst en gesocialiseerd verlies. De belastingbetaler moet uiteindelijk altijd met de portemonnee klaar staan om de puinhoop na een crisis op te ruimen. Het zijn onze eigen overheden die daarvoor kiezen. We schreven al eerder waarom.
Lees ook:
Blockchain en Bitcoin
Blockchain is een techniek die het mogelijk maakt om de bestaande instituties uit het geldsysteem te omzeilen. Het is grenzeloos, transnationaal, neutraal en openbaar. Het is kort gezegd een decentraal en openbaar grootboek. Het bestaat - zoals het woord al zegt - uit ‘blocks’ die aaneengeschakeld zitten in een ‘chain’.
Alle transacties die worden gedaan in Bitcoin en alle Bitcoin die erbij komen door het zogenaamde 'mining', worden weggeschreven in een blok. Dit nieuwe blok wordt in een keten van blokken met eerdere transacties geplaatst. Het nieuwe blok met transacties wordt op alle locaties in de keten verwerkt. Dat gebeurt eens in de tien minuten.
Blockchain houdt alle transacties in het netwerk bij
Bitcoin is naadloos verweven met de blockchain. Het is een digitale valuta waarmee peer to peer betalingen kunnen worden verricht zonder tussenkomst van een bank. In het Bitcoin algoritme staat geprogrammeerd dat er uiteindelijk 21 miljoen stuks kunnen worden gedolven. Dat aantal zal ergens begin volgende eeuw worden bereikt. Inmiddels zijn er al zo’n 18 miljoen in omloop. Dit delven geschiedt door zogenaamde ‘miners’ volgens het zogenaamde ‘proof of work’ principe. Er moet ‘werk’ worden verricht in de vorm van het oplossen van een complexe puzzel.
‘Miners’ zijn personen of bedrijven die beschikken over zeer krachtige en geoptimaliseerde computers, waarvan de rekenkracht (in de wereld van blockchain ‘hashing power’ genoemd) louter wordt gebruikt om deze berekeningen uit te voeren. Het minen van nieuwe Bitcoin kost veel energie, maar is tegen de huidige koers van meer dan $10.000 per Bitcoin nog steeds rendabel. Op dit moment is dat een beloning van 6,25 Bitcoin, omgerekend meer dan $65.000.
Een netwerk van nodes
Heel belangrijk voor de integriteit van deze keten en de verwerking van alle transacties zijn de zogenaamde ‘nodes’. Dat zijn computers van deelnemers in de blockchain die dag en nacht aan staan. Op die computers draait de blockchain software die elke tien minuten de transacties vastlegt. Inmiddels zijn er tussen de 10.000 en 100.000 van deze nodes (knooppunten) die de software permanent laten draaien (schattingen zijn lastig, omdat veel computers ook wel eens offline zijn). Dat is een zeer robuust netwerk en de voorsprong op andere virtuele munten is inmiddels waarschijnlijk onoverbrugbaar.
Het netwerk van duizenden computers valideert alle transacties, een decentraal systeem (Bron: MLSDev)
Bitcoin versus goud
Nakamoto heeft het programmeerbare geld overigens gebaseerd op de eigenschappen van goud (stock-to-flow ratio, hier beschreven in een eerder artikel op Trendlines Insider). In het begin zijn er heel veel Bitcoin gedolven en op dit moment zijn er al zo’n 18 miljoen Bitcoin in omloop. Deze hoeveelheid is vele malen groter dan wat er jaarlijks bij komt. Ook is er na toevoeging van 210.000 blokken in de keten sprake van ‘halving’, een halvering van de opbrengst voor het minen van nieuwe Bitcoin. Dit gebeurde in 2012, 2016 en afgelopen maart. Het delven van Bitcoin wordt daarmee na verloop van tijd steeds duurder.
Opbrengst van het minen wordt steeds lager, uitgedrukt in Bitcoin (Bron: Coindesk)
Ook daarin vinden we een overeenkomst met het delven van goud, want het aantal grote ontdekkingen van ondergrondse goudreserves neemt door de jaren heen steeds verder af. Het kost dus steeds meer moeite om goud te vinden, waardoor de productiekosten toenemen. De volgende video van Coindesk legt uit hoe de halvering werkt en wat het betekent.
Waardestandaard
Het algoritme zit slim in elkaar. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om met een supercomputer ineens een miljoen Bitcoin te delven. Als het algoritme merkt dat er plots meer rekenkracht wordt ingezet, dan wordt de puzzel die moet worden opgelost complexer. Deze vinding maakt dat Bitcoin niet vatbaar is voor plotselinge inflatie. Omdat er steeds minder Bitcoin bijkomen ten opzichte van de hoeveelheid die er al is, kan de virtuele munt zich gaan ontpoppen als de waardestandaard onder de virtuele valuta.
Bitcoin kun je kopen via verschillende online handelsplatformen, die zich hebben gespecialiseerd in virtuele munten. In Nederland moet je eerst je bankrekening valideren voordat je tot een transactie over kunt gaan. Als je Bitcoin hebt gekocht, kun je deze zien en er transacties mee doen via een digitale portemonnee (‘wallet’). Die portemonnee is een programma dat je installeert op je computer, tablet of mobiele telefoon. Er zijn steeds meer partijen die direct Bitcoin accepteren als betaalmiddel. In het Zwitserse Kanton Zug kun je er inmiddels zelfs belasting mee te betalen.
Om toegang te krijgen tot je aangekochte of verdiende Bitcoin heb je alleen maar je digitale sleutel nodig. Die bestaat uit 12 woorden. Met deze woorden heb je altijd en overal toegang tot je Bitcoin. Als je dus bijvoorbeeld om politieke reden een land moet ontvluchten, dan kun je in een ander land aangekomen altijd bij je Bitcoin tegoed. In dat opzicht is de virtuele munt transnationaal. Het is niet aan grenzen gebonden en wereldwijd te gebruiken. Het zal niet verbazen dat Bitcoin en andere digitale valuta populairder worden in landen als Argentinië en Venezuela.
Is Bitcoin veilig?
Het algoritme van Bitcoin is een zogenaamd ‘consensus’ algoritme. Het betekent dat een wijziging van protocol, bijvoorbeeld het mogelijk maken van meer transacties op een blok, alleen door een overgrote meerderheid kan worden besloten. In 2016 en 2017 was er in de kringen van programmeurs en gebruikers van Bitcoin een groot debat gaande. Bitcoin groeide snel in populariteit en het aantal gebruikers nam snel toe.
Ook steeg de prijs op een gegeven moment snel, waardoor veel meer mensen Bitcoin gingen verhandelen. Daardoor werd de relatief beperkte hoeveelheid transacties die de blockchain aankon (zeven per seconde) een steeds grotere beperking. Er ontstond een lange wachtrij van transacties, waardoor de kosten om een transactie met hoge prioriteit uit te voeren explodeerden. Dat werd ook het grote kritiekpunt vanuit de mainstream. Bitcoin kon nooit groter worden omdat het aantal transacties per seconde altijd ver achter zouden blijven bij een traditioneel betaalsysteem zoals Visa, dat 60.000 transacties per seconde afhandelt.
Om dit probleem te tackelen ontstonden twee nieuwe denkrichtingen. De ene oplossing zocht men in het vergroten van het aantal MB’s per blok om zodoende het aantal transacties per blok te kunnen vergroten. Op deze manier zou de blockchain weer beter bruikbaar worden en een aantal jaren vooruit kunnen.
De andere oplossing was het aanpassing van het blok, door de transactie-informatie en de digitale ondertekening te scheiden. Hierdoor is het mogelijk geworden om veel meer transacties te doen, zonder dat er opstoppingen ontstaan als gevolg van een te beperkte omvang van een blok. Deze aanpassing in het protocol, Segregated Whitness’ genoemd, is vanaf begin 2018 door een overgrote meerderheid van de gebruikers van Bitcoin geaccepteerd.
Wondere wereld
In de wereld van blockchain gaat alles erg snel. Er worden zeer veel nieuwe toepassingen uitgevonden en overal op de wereld zijn verschillende groepen programmeurs en bedrijven bezig met het vinden van commerciële toepassingen. De blockchain-economie groeit dan ook erg hard. Toch staat de sector nog steeds in de kinderschoenen. Je kunt de huidige staat van ontwikkelingen beschouwen als het internet in 1992. Ook in die tijd was het internet en alles wat daarmee mogelijk was voor de meeste mensen een onbegrijpelijke en onoverzichtelijke wirwar van begrippen en uitvindingen.
Het is ook een wereld waarin we oude menselijke eigenschappen terugzien. Er is sprake van rivaliteiten, guru’s, discipelen, rituelen, ideologieën, verraders en schisma’s. De hierboven beschreven strijd tussen twee denkrichtingen over de toekomst van de blockchain en Bitcoin heeft ook geleid tot een afsplitsing. Sindsdien bestaat er namelijk de originele Bitcoin en een Bitcoin kloon. De gekloonde variant heeft het spoor gekozen van een grotere blokgrootte. Omdat deze afscheiding echter veel minder aanhangers heeft en over veel minder nodes beschikt is het tot nu geen groot succes geworden. In de terminologie van de blockchain wereld heet deze afsplitsing een ‘vork’.
Afsplitsing van Bitcoin in twee varianten (Bron: Digital Asset Research)
Oude wijn in nieuwe zakken?
Het makkelijkst te begrijpen zijn de verschillende beurzen en makelaars die zijn ontstaan om Bitcoin en andere digitale valuta te verhandelen. Het is als het ware het soort old-school bedrijvigheid die wij in de huidige economie ook zien. Lastiger wordt het al zodra er decentrale beurzen ontstaan. Er worden daar digitale valuta verhandeld zonder dat er een centrale coördinator is om de handel te faciliteren. Dit is mogelijk door de blockchain techniek, waarbij alle transacties weer decentraal worden weggeschreven.
Hieronder een plaatje met verschillende virtuele valuta die nu worden verhandeld. Je kunt er ook op zien hoeveel geld er inmiddels is gestoken in de verschillende munten (‘market cap’). Bitcoin staat ruim bovenaan:
De top 10 van de honderd grootste virtuele munten naar marktwaarde (Bron: Coinmarketcap)
Ethereum
Er zijn inmiddels al heel wat ontwikkelplatforms gebaseerd op een eigen blockchain. Vaak geven die ook een eigen virtuele munt uit. De bekendste daarvan is Ethereum en haar munt ‘ether’. Met deze munt kan men ontwikkelcapaciteit op het platform inkopen. Het platform wordt gebruikt om allerlei nieuwe concepten en toepassingen te programmeren. Deze toepassingen worden ‘smart contracts’ genoemd.
Een smart contract is een vastgestelde set van afspraken in digitale vorm, inclusief een protocol waarin staat hoe en wanneer aan deze afspraken is voldaan. Een transactie in Bitcoin is natuurlijk ook een smart contract, maar via het platform Ethereum zijn veel geavanceerder contracten te programmeren. Denk bijvoorbeeld aan een verkoopautomaat in digitale vorm. Je gooit er een bepaalde hoeveelheid geld in en er volgt een transactie waarin een goed wordt geleverd. Door het openbare en transparante karakter van dit systeem is er geen arbiter of onafhankelijke partij nodig om de transactie door te voeren.
Andere interessante platforms en toepassingen zijn bijvoorbeeld EOS, Cardano (niet te verwarren met de Nederlandse pensioenconsultant), Chainlink, Polkadot, Uniswap en Ravencoin. Het zijn allemaal initiatieven die voortborduren op de revolutionaire technologie van blockchain, die in 2009 werd geïntroduceerd in reactie op de bankencrisis. Bij elkaar genomen kunnen we deze wereld inmiddels aanduiden als DeFi, ‘decentralized finance’.
Database en stablecoins
Het is belangrijk om te beseffen is dat ook banken en andere financiële instellingen de blockchaintechnologie kunnen aanbieden. Veel van hen zijn al bezig om de techniek te integreren in hun interne processen. Er is echter nog altijd sprake van een barrière. Om deel te nemen aan dit netwerk zal de bank of financiële instelling toestemming moeten verlenen. Op deze manier is de blockchaintechnologie dus gewoon een database. Het is niet openbaar en neutraal.
En dan bestaat er ook nog zoiets als 'stablecoins'. Dit zijn digitale valuta die niet geënt zijn op blockchaintechnologie, maar op onderpand zoals staatsleningen of valuta van landen (dollars, euro’s, yen, enz.). De Libra die Facebook wil introduceren is een stablecoin. Ook centrale banken zijn inmiddels wakker geschud en overwegen hun eigen digitale valuta uit te brengen. We schreven hier uitgebreid over in dit artikel. Ook dat worden waarschijnlijk stablecoins.
De blockchain technologie en virtuele valuta worden dus ook omarmd door de huidige financiële sector en monetaire beleidsmakers. Dit is echter de variant die gaat over efficiëntie en geld verdienen. De transnationale variant die is geïntroduceerd in 2009 is van een heel ander kaliber. Het is dan ook niet verwonderlijk dat diverse overheden overgaan tot het reguleren van deze opkomende geldeconomie.
Conclusie
In de kern van al deze ontwikkelingen is de rol van Bitcoin van groot belang. Want alleen als er een maatstaf van waarde ontstaat waarmee men ook nog eens economische activiteit kan genereren kan er iets ontstaan dat lijkt op een echte economie. De snelheid van deze ontwikkeling hangt af van de context. Hoe stellen overheden zich op ten aanzien van deze nieuwe technieken. Hoe evolueert het mondiale financiële systeem? Welke invloed krijgt de demografische ontwikkeling? Hierover gaan we speculeren in het derde en laatste deel in deze reeks.
Afbeelding boven het artikel is afkomstig van QuoteInspector en is beschikbaar onder de Creative Commons 2.0 licentie
