Het consumentenvertrouwen daalde vorige maand niet alleen in Nederland, maar bereikte ook in de belangrijkste westerse, economische bolwerken Duitsland en de Verenigde Staten nieuwe, historische dieptepunten. En die somberheid vertaalt zich nu ook in daadwerkelijk lagere consumptieve uitgaven. Zowel in deze landen als in de hele wereld.
Wereldwijd moeten mensen veel meer betalen voor hun voedsel, gas, elektriciteit, huur en hypotheek. Vaak zoveel meer dat er weinig tot helemaal niets overblijft voor andere consumptiegoederen. Tegelijkertijd breken zowel aandelenmarkten als obligatiemarkten nieuwe diepterecords: een bloedbad. Beangstigend. Want waar dreigt dit naartoe te gaan?
Overal blijken de verkopen te verminderen en de voorraden te groeien, van Azië tot Amerika en Europa. Sterker nog de voorraden breken nieuwe records en de magazijnen puilen uit. De voorraden van 2.349 wereldwijd opererende en goederen producerende bedrijven bleek het eerste kwartaal van dit jaar met $97 miljard te zijn gegroeid naar een nieuw record van $1.87 biljoen. Het hoogste van de afgelopen tien jaar, de periode dat deze data zijn bijgehouden.
Hoewel de voorraden overal toenamen is 61 procent daarvan toe te schrijven aan de sectoren elektronica, auto’s en machines. En van de elektronicasector blijkt Samsung Electronics de sterkste voorraadgroei te vertonen. In Europa schetste het Duitse e-commercebedrijf Zalando een somber beeld van het Europese consumentenvertrouwen en moest het zijn vooruitzichten voor dit jaar zelfs al drastisch bijstellen. In plaats van een omzetgroei van 12 tot 19 procent verwacht Zalando nu nog slechts een groei van 0 tot 3 procent. Een winstwaarschuwing en een afstraffing op de aandelenbeurs volgde, waar de koers van Zalando dit jaar al met driekwart is gedaald.
Teruglopende bestedingen en oplopende voorraden
Ook in Amerika dalen de verkopen en geeft een enquête aan dat 83 procent van de Amerikanen aan het bezuinigen is geslagen. Ook daar nemen de voorraden toe. Niet alleen door tegenvallende verkopen in het binnenland, maar ook door tegenvallende verkopen in het buitenland. Dat laatste als gevolg van de almaar stijgende dollar die Amerikaanse producten voor buitenlanders duurder maakt. Deze week maakte de Atlanta Fed bekend dat ze inschatte dat de economie in Amerika in het tweede kwartaal met 2,1 procent gaat krimpen. Dat betekent het tweede kwartaal van krimp op rij en dus een recessie.
Het gevolg van de grote wereldvoorraad is dat producenten hun productie kunnen gaan terugschroeven, waardoor de wereldeconomie die al op een recessie balanceert verder terugloopt en gaat krimpen. Dat betekent stagflatie. Een term die we sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw niet meer hebben gehoord maar nu steeds vaker opduikt. Sterker nog, af en toe duikt het woord desinflatie weer op. Prijsdesinflatie: een daling van de prijsinflatie.
Bloedbad
In de VS noteerde de S&P 500 index het slechtste halfjaar sinds 1970, terwijl de Nederlandse beurs zelfs het slechtste halfjaar ooit liet zien. Er verdampte in de eerste helft van dit jaar €170 miljard aan waarde uit alle bedrijven in de AEX-index. Pijnlijk voor beleggers, maar ook voor de pensioenfondsen.
Amerikaanse aandelenmarkt beleefde slechtste eerste half jaar sinds 1970 (Bron: New York Times)
Tegelijkertijd zien we een bloedbad op de markt voor staatsobligaties. Traditioneel de veilige haven wanneer aandelenkoersen dalen, maar nu niet. Staatsobligaties zijn wereldwijd op weg naar hun slechtste jaar sinds 1865. Door de hoge inflatie stijgt de rente, waardoor de obligatiekoersen kelderen. Beleggers die dachten hun vermogen te beschermen door deze te spreiden over aandelen en obligaties gaan nu alsnog nat, waar we eerder voor waarschuwden in deze analyses.
Slechtste jaar voor staatsobligaties sinds 1865 (Bron: Bank of America, via Isabelnet.com)
Grondstofprijzen dalen
Als aandelen en obligaties dalen door verslechterde economische vooruitzichten, gaan dan ook de grondstoffenprijzen dalen? Met andere woorden, gaat de schulddeflatie uiteindelijk toch leiden tot prijsdeflatie? Vorig jaar stegen de prijzen van verschillende grondstoffen nog naar recordhoogte. Hout, koper, nikkel, staal... alles werd alleen maar duurder. Maar wie goed kijkt ziet de laatste maanden al een kentering in de grondstoffenmarkt.
Koper is als grondstof wat dat betreft zowel een goede indicator van de prijs van grondstoffen als ook van de richting van de wereldeconomie. Want koper is één van de meest gebruikte industriële metalen. Het gezegde luidt niet voor niets: zakt de prijs van koper, dan daalt de wereldeconomie. Koper heeft daarom ook de titel van 'Dr. Copper'.
En dat blijkt wel uit onderstaande grafiek. Want precies op de bodem van de coronacrisis, de wereldeconomie en de bodem van de aandelenmarkten, maakte koper ook een bodem. Om vervolgens precies een jaar later een nieuwe top te zetten in maart 2022. Vlak na de Russische inval in Oekraïne en het begin van een economische oorlog tussen Rusland en het westen.
Koper is vanaf de top eerder dit jaar al ruim een kwart in prijs gedaald (Bron: ProRealTime)
De prijs van een mandje grondstoffen is nog steeds zeer hoog door de forse stijging van de energieprijzen. Maar laten we olie, gas en steenkool buiten beschouwing, dan zien we dat vrijwel alle grondstoffenprijzen flink dalen. Onderstaande tabel laat zien dat niet alleen koper, maar ook andere metalen als staal, ijzererts, aluminium, nikkel en tin afgelopen jaar fors in prijs zijn gedaald. Ook de prijzen van zogeheten soft commodities, zoals graan, katoen, sojabonen en mais, dalen weer.
Prijzen van veel grondstoffen dalen weer (Bron: Trading Economics)
Slecht weer op komst
Onlangs liet Sander Boon in deze analyse al vier financiële indicatoren zien die wijzen op een recessie. Daar kunnen we de ontwikkeling van de grondstofprijzen en de opstapeling van voorraden bij fabrieken, groothandels en winkels aan toevoegen.
De grote vraag is of dit de voorbode is van desinflatie, van zakkende prijzen van goederen en van een wegzakkende wereldeconomie. Of erger nog, van prijsdeflatie waar ze in Rusland bang voor zijn. Of nog erger, van een economische depressie. Dat hebben we sinds de jaren dertig niet meer meegemaakt. Het ziet er in ieder geval allemaal somber uit, waarvoor wij alle geruime tijd waarschuwen.
