Centrale banken hebben de neiging om te kiezen voor een ruim monetair beleid. Dat zegt William White, voormalig hoofdeconoom van de BIS, in een interview met Finanz und Wirtschaft. Hij pleit daarom voor een nieuw monetair systeem dat meer discipline oplegt aan centrale banken. Ook waarschuwt hij voor de negatieve gevolgen van meer fiscale stimulering.
Volgens White is het geen verrassing dat centrale banken voortijdig zijn gestopt met de geplande normalisering van het monetaire beleid. Hij wijst op de onzekerheid op de financiële markten eind vorig jaar, toen beleggers vreesden voor zwakkere economische groei. Centrale banken vreesden dat het positieve sentiment in de markt zou verdwijnen en besloten hun beleid daarop aan te passen.
Daarnaast spelen er nog veel meer factoren mee die het beleid van centrale banken beïnvloeden. Zo wijst de voormalig hoofdeconoom van de BIS op de uitzonderlijk hoge private en publieke schulden. Door de lage rente van de afgelopen jaren zijn de schulden tot een recordhoogte gestegen, waardoor we in een zogeheten 'debt trap' zijn belandt. Vanuit die positie is het erg risicovol om de rente te verhogen, omdat dat desastreuze gevolgen kan hebben voor de economie en voor overheden.
Monetaire verruiming
Volgens White hebben centrale banken aan het begin van de crisis adequaat ingegrepen door de rente te verlagen, maar hebben we daarna een te grote rol gegeven aan centrale banken. Hij concludeert dat monetaire beleid te vaak als instrument werd gebruikt om problemen in de economie op te lossen.
Door overmatig op centrale banken te leunen zijn de onderliggende problemen in de economie niet verholpen, maar juist groter geworden. Solvabiliteitsproblemen zijn door een overvloed aan goedkoop geld naar de achtergrond verdwenen, maar niet opgelost.
Asymmetrisch beleid
White merkt op dat het monetaire beleid van centrale banken de laatste decennia overwegend ruim is geweest. Per saldo werd het beleid veel vaker versoepeld dan aangescherpt, wat ook blijkt uit de beleidsrente van bijvoorbeeld de Federal Reserve. Deze werd na iedere crisis verlaagd. Ook zien we aan het balanstotaal van centrale banken zien dat er per saldo bijna alleen maar verruiming is geweest in het monetaire beleid.
De oorzaak van dit beleid ligt volgens de voormalig hoofdeconoom bij het inflatiedoel dat centrale banken wereldwijd omarmen. Prijsdalingen worden gezien als een bedreiging en worden daarom krachtig bestreden. Tegelijkertijd werd er veel minder krachtig opgetreden bij een oplopende inflatie, bijvoorbeeld door de rente weer te verhogen.
Die angst voor deflatie is volgens White niet rationeel, omdat prijsdalingen veel vaker het gevolg zijn van een hogere productiviteit dan van vraaguitval in de economie. Dat laatste gebeurde in de Grote Depressie van de jaren dertig, toen alle prijzen als gevolg van schulddeflatie omlaag gingen. Centrale banken zouden op basis van deze kennis minder agressief moeten aansturen op hun inflatiedoelstelling.
Fiscale stimulering
Sommige economen zeggen dat schulden geen probleem zijn en dat overheden meer moeten doen om de economie te stimuleren. Met een theorie genaamd 'Modern Monetary Theory' pleiten sommigen voor meer fiscale stimulering vanuit de overheid. Volgens voorstanders kan dit geen kwaad, zo lang een land de mogelijkheid heeft om zelf geld bij te drukken.
William White betwijfelt of deze theorie in de praktijk gaat werken. Hij vind het idee verkeerd en wijst op historische voorbeelden waarbij dat helemaal verkeerd is afgelopen. In het interview geeft hij toe dat fiscale stimulering de voorkeur verdient boven monetaire stimulering, maar dat er altijd een corrigerend mechanisme moet zijn. Dat betekent dat er in economisch goede tijden veel meer bezuinigd moet worden.
Schulden wegstrepen en herstructureren
White zegt dat er meer nadruk moet liggen op het herstructureren en afschrijven van slechte leningen. Toezichthouders moeten banken dwingen om schulden te herstructureren, zodat zombiebedrijven niet langer overeind blijven. Gaan we door op het pad van meer schulden en meer fiscale stimulering, dan zullen crediteuren op een gegeven moment geen geld meer willen uitlenen aan de overheid. Vanaf dat moment zal de overheid voor geld moeten aankloppen bij de centrale bank. Geeft de centrale bank daar aan toe, dan vluchten mensen uit de valuta en krijg je hyperinflatie.
Het fundamentele probleem waar we nu mee te maken hebben is dat er geen wereldwijd monetair systeem is. We hebben een systeem waarin centrale banken kunnen doen wat ze willen. Het resultaat daarvan is de explosieve stijging van hun balanstotaal. Er moet een set van regels komen zodat landen meer gedisciplineerd raken. Zo lang dit niet gebeurt blijven we vastzitten in een niet-functionerend monetaire systeem. De grote landen willen niet veranderen, terwijl kleine landen worden gedwongen om mee te doen. Zo moet een land als Zwitserland haar monetaire beleid verder verkrappen om een bubbel op de vastgoedmarkt te voorkomen, maar dat kan ze niet doen vanwege de impact die dat heeft op de waarde van de Zwitserse franc.
