Duitsland en Oostenrijk hebben hard uitgehaald naar de plannen van de Verenigde Staten om sancties op te leggen aan de Nord Stream 2, de nieuwe pijpleiding die over een paar jaar miljoenen Europeanen van Russisch aardgas moet voorzien.
De Verenigde Staten wil met deze uitbreiding van de sancties de druk op Rusland verhogen, maar Duitsland en Oostenrijk zien de Amerikaanse boycot van de Nord Stream 2 als een directe aanval op het Europese energiebeleid en als een verkapte poging om de Europese afzetmarkt voor Amerikaans schaliegas te vergroten.
In een gezamenlijke verklaring maken de Oostenrijkse kanselier Christian Kern en de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel duidelijk dat ze niet gediend zijn van Amerikaanse inmenging in het Europese energiebeleid en dat het aan Europa is om te bepalen van wie ze aardgas kopen. Hieronder een vertaling van de volledige verklaring.
Sinds 2014 hebben Europa en de Verenigde Staten nauw samengewerkt, als partners, in reactie op de illegale annexatie van de Krim en op de acties van Rusland in het oosten van Oekraine. Dat was een juiste en noodzakelijke reactie op gedrag van Rusland dat niet alleen de vrede en veiligheid in Europa in gevaar brengt, maar dat ook - voor het eerste sinds het einde van de Koude Oorlog - een schaamteloze schending was van onze principes ten aanzien van de onschendbaarheid van landsgrenzen in Europa.
Het is in het gemeenschappelijke belang van de EU en de VS om resoluut en gezamenlijk actie te ondernemen, met als doel het conflict in Oekraine op te lossen. We kunnen echter niet accepteren dat er van buitenaf gedreigd wordt met sancties voor Europese bedrijven die deelnemen aan een project dat bedoeld is om het Europese energienet uit te breiden!
Het wetsvoorstel in de Verenigde Staten is opvallend open over wat er precies op het spel staat, namelijk het verkopen van Amerikaans vloeibaar aardgas en een beeindiging van de aanvoer van Russische aardgas naar de Europese markt. Het wetsvoorstel is erop gericht Amerikaanse banen in de olie- en gas industrie te beschermen.
Politieke sancties mogen op geen enkele wijze gekoppeld worden aan economische belangen. Dreigen met sancties op bedrijven in Duitsland, Oostenrijk en in andere Europese landen ten aanzien van hun activiteiten in de Verenigde Staten of in Rusland, zoals in het geval van de Nord Stream 2, beïnvloedt de relaties tussen Europa en de Verenigde Staten op een nieuwe en zeer negatieve manier. Dit gaat over het concurrentievermogen van onze energie-intensieve industrieën, en daarmee over duizenden banen. We staan er daarom volledig achter dat het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken dit wetsvoorstel aanpast.
Het Europese energienet is een Europese aangelegenheid, niet die van de Verenigde Staten van Amerika! Wij beslissen wie ons van energie voorziet en op welke manier zij dat doen. We doen dat op basis van transparantie en vrije markt principes.
Het zou niet alleen zeer betreurenswaardig zijn, maar ook nog eens de effectiviteit van onze positie ten aanzien van het conflict in Oekraine kunnen verminderen, indien we niet langer gezamenlijk actie kunnen ondernemen en eigenbelangen voor het gezamenlijke belang worden gesteld, zoals de Amerikaanse economische doelen op het gebied van gasexport.
De belangen van het buitenlandse beleid mogen op geen enkele wijze gekoppeld worden aan economische belangen! Er is echter nog genoeg tijd en ruimte om dat te voorkomen!
Nord Stream 2
De Nord Stream 2 is een nieuwe gasleiding die de capaciteit van de oorspronkelijke Nord Stream gasleiding verdubbelt van 55 naar 110 miljard kubieke meter aardgas per jaar. De voorbereiding van de aanleg van de tweede Nord Stream is al begonnen, terwijl de daadwerkelijke bouw van de 1.220 kilometer lange pijpleiding in 2018 en 2019 zal plaatsvinden.
De aanleg van deze tweede gasleiding is een gezamenlijk project van Rusland en Europa, waar ook verschillende Europese energiebedrijven aan deelnemen. Het Russische Gazprom heeft een 50% belang in het Nord Stream 2 project en zal de helft van de totale kosten van €9,5 miljard voor haar rekening nemen. De andere helft wordt opgebracht door vijf verschillende Europese energiebedrijven, namelijk het Nederlands-Britse Shell, het Franse ENGIE, het Oostenrijkse OMV, het Duitse Wintershall en Uniper. Deze vijf bedrijven nemen allemaal 10% van de totale kosten van de aanleg voor hun rekening.
Nord Stream 2 versterkt economische band tussen Europa en Rusland (Foto van Kremlin)
Europese energiemarkt
De Europese energiemarkt staat voor verschillende uitdagingen. Door een dalende binnenlandse productie wordt Europa steeds afhankelijker van de import van aardgas. Daarnaast wordt er in Europa veel geïnvesteerd in alternatieve energiebronnen op basis van wind en zon, waarvan de opbrengst voortdurend schommelt.
Conventionele energiecentrales moeten deze schommelingen opvangen en daarvoor is aardgas het meest interessant. Energiecentrales op basis van aardgas kunnen sneller hun energieproductie aanpassen dan kolencentrales en kerncentrales, terwijl het alternatief van oliecentrales meer vervuilend is dan aardgas. Wil je meer energie uit duurzame bronnen als wind en zon halen, dan moet je de rest van je energienetwerk dus ook meer afstemmen op aardgas.
Een andere complexiteit in de Europese energievoorziening is van geopolitieke aard. Een groot deel van het aardgas dat Rusland naar Europa exporteert gaat via pijpleidingen door Oekraïne, een gebied waar de politieke situatie nog steeds niet bepaald stabiel is. Daarom heeft zowel Europa als Rusland er belang bij alternatieve transportroutes te bouwen, zodat de afhankelijkheid van Oekraïne als tussenliggende schakel minder groot wordt.
Amerikaans aardgas
De Amerikaanse schalie-industrie zoekt een afzetmarkt voor haar schaliegas, maar in Europa stuit ze op concurrentie vanuit Rusland. Het gas dat via pijpleidingen naar Europa wordt getransporteerd is veel goedkoper dan het vloeibare aardgas uit de Verenigde Staten, waardoor de Amerikaanse energiebedrijven moeite hebben om een voet aan de grond te krijgen in Europa. De concurrentie van Rusland als belangrijke energieleverancier voor de Europese markt is de Amerikanen een doorn in het oog, want meer economische samenwerking tussen deze economische blokken betekent ook dat Europa steeds minder afhankelijk wordt van de Verenigde Staten.
Het is geen toeval dat bepaalde belangengroepen in de Verenigde Staten (waaronder ook de media) voortdurend aansturen op een conflict met Rusland en daar de Europese bondgenoten bij proberen te betrekken. De grootste vrees van de Amerikanen is dat er een sterk Euraziatisch economisch blok ontstaat, omdat daarmee de dominante positie van de Amerikaanse dollar als wereldmunt onder vuur komt te liggen.
Gazprom wordt steeds minder afhankelijk van gastransport via Oekraïne (Bron: TASS)
