De prijs van Bitcoin stond afgelopen weekend bijna op $20.000. Wereldwijd wordt door officiële instanties gewaarschuwd voor bubbelvorming, ook door onze eigen AFM en DNB. Vergelijkingen worden gemaakt met de tulpenmanie en de dot-comcrisis. Het is dan ook zeer snel gegaan met de koersontwikkeling: begin dit jaar stond de virtuele munt nog op $1.000. Gelet op alleen het koersverloop kan worden gesteld dat er sprake is van bubbelvorming. Of is er misschien wat anders aan de hand en is dit pas het begin?
Bitcoin bijna op $20.000 (Bron: Coindesk)
Voorstanders van crypto-valuta wijzen op de specifieke aspecten die deze munten aantrekkelijk maken. In tegenstelling tot ons huidige geld is bijvoorbeeld Bitcoin gelimiteerd in uiteindelijk aantal. Dat maakt arbitrair inflateren van de munt onmogelijk. Een ander voordeel is de decentrale transactieadministratie op basis van de blockchain. Dit maakt financiële transacties transparant, maar individuen blijven onder de radar van overheden omdat tegoeden niet zijn geregistreerd bij gereguleerde instanties.
Crypto-valuta zijn hierdoor niet alleen financieel aantrekkelijk, maar ook ideologisch. Ze zijn namelijk bij uitstek geschikt om burgerlijke vrijheden te bevechten. Met name in regimes die te zwak zijn om vrijheden te garanderen of juist te totalitair om ze te gunnen vormen crypto-valuta een uitweg. De munt is dan ook populair in landen als Zimbabwe, Venezuela en China. En hier hebben we misschien een belangrijke clou waarom virtuele valuta in ons tijdperk zo snel in populariteit zijn toegenomen.
Waarom is Bitcoin opeens zo populair?
De afgelopen jaren wordt de wereldgemeenschap geconfronteerd met financieel, politiek en sociaal onverwachte wendingen, zoals de kredietcrisis, Brexit en het presidentschap van Trump. De bestuurlijke en politieke klasse weet niet goed om te gaan met deze gebeurtenissen. Het ligt aan bankiers met teveel bonussen, ‘deplorables’ en de toenemende invloed van Rusland, maar nooit aan henzelf of de politieke koers die ze varen. Dit roept wantrouwen op.
Tegelijkertijd heeft de kredietcrisis diepe sporen achtergelaten. De economische nasleep is nog altijd niet uitgewist, banken worden nog altijd ondersteund. De middenklasse gaat er al meer dan tien jaar niet op vooruit, belastingen gaan omhoog en het dienstenpalet van de overheid verschraalt. Het vertrouwen in de publieke en financiële sector is dan ook historisch laag.
Toch verandert de politieke koers niet. Er is hierdoor is in veel westerse democratieën een kloof aan het ontstaan tussen de gevestigde orde en een groeiende groep ontevredenen. Dit weerspiegelt zich in het verschrompelen van de klassieke middenpartijen en de opkomst van populistische partijen. In reactie hierop schieten politici en bestuurders in de verdediging. Er is een ideologische strijd tussen aan de ene kant de hoeders van de status quo en aan de andere kant strijders voor meer electorale en financiële vrijheid.
De stijging van de populariteit en waarde van crypto-valuta schuilt in zowel de achterliggende techniek, als in de maatschappelijke en financiële omstandigheden waarin de munten zijn ingebed. Het zijn vrije markt alternatieven die opkomen in een tijd dat het wereldwijde politieke, monetaire en financiële systeem niet goed meer functioneert. Het feit dat de digitale munten worden bekritiseerd door de publieke en financiële elite, maakt ze paradoxaal genoeg wellicht tot een nog aantrekkelijker alternatief.
Of deze ontwikkeling voor westerse democratieën eindigt in een parallel met de implosie van het communisme of in een economisch nuttige inbedding van deze munten in ons systeem zal voor een groot deel afhangen van de verdere reactie van onze overheden.
