Tijdens enkele interviews en in diverse artikelen op deze website hebben we erop gewezen dat we nu niet alleen een bubbel hebben op de aandelenmarkt, maar ook op de obligatiemarkt en de huizenmarkt. En dat niet alleen op nationaal, maar ook op internationaal niveau. We hebben nu dus te maken met de moeder aller bubbels. De constatering dat we met een grote bubbel te maken hebben is één. Maar de gevolgtrekking dat de bubbel begint leeg te lopen is twee.
In het eerste deel lieten we zien dat het uitermate moeilijk is om bubbels te herkennen, maar niet onmogelijk. Dat de kans groot is dat er nu een giga bubbel op barsten staat. In het tweede deel concentreerden we ons op de bubbel op de obligatiemarkt, de grootste en daarmee ook de belangrijkste. Het derde deel liet zien welke gevolgen de obligatierente heeft op de hypotheekrente en vervolgens op de huizenmarkt.
In het vorige deel lieten we zien hoe absurd hoog de aandelenmarkten gestegen waren. In dit deel bekijken we hoe hard de aandelen al zijn gedaald, wat we nog kunnen verwachten en hoe we daar mee om moeten gaan.
BlackRock oogt inktzwart
Begin april van dit jaar schreven we al over BlackRock als grootste vermogensbeheerder van de wereld. Toen stond de aandelenkoers al 20,5% onder de top die op 8 november 2021 bereikt werd. En we schreven dat deze wel eens de definitieve top van het aandeel BlackRock en van de macht van de grootste vermogensbeheerder zelf zou kunnen betekenen. Want het was bij uitstek BlackRock dat de afgelopen decennia sterk profiteerde van globalisering en nu dus het sterkst de dupe is van de deglobalisering. Zoals onderstaande grafiek laat zien is de koers al met 37% gedaald. Nu is 37 een belangrijk getal uit de Padovan-reeks en mijn trend Tracker systeem waar vaak omslagpunten liggen. Dus we zouden kunnen veronderstellen dat hier een voorlopige en tijdelijke bodem ligt.
Koers van het aandeel BlackRock
Ook als we kijken naar de S&P 500, de index van 500 grootste beursgenoteerde bedrijven in de Verenigde Staten, dan zien we op onderstaande grafiek dat de koers al flink gedaald is, maar ‘slechts’ ongeveer de helft van die van BlackRock. Komt de koers onder de 20% procent dan spreken we beurstechnisch over een zogenoemde bearmarket, een berenmarkt waarin de trend omlaag is.
Koers van de S&P500
Historische leegloop
Dat we te maken hebben met een historische bubbel die leegloopt, blijkt ook wel uit onderstaande grafiek. Want die laat zien dat er afgelopen tijd een historisch record aan buitenlandse investeringen is onttrokken aan de S&P 500 index.
Buitenlandse beleggers halen massaal hun geld terug uit de S&P 500
Al eerder hebben we aangegeven dat dit bijzondere tijden zijn en dat we leven in de grootste bubbel allertijden. Voor beleggers betekent dit dat de 60/40 beleggingsportefeuille - waar 60% aan aandelen en 40% aan staatsleningen in zitten - die decennialang een richtsnoer vormde, waarbij obligaties stegen als aandelen daalden en vice versa, niet langer kan worden aangehouden omdat nu zowel obligaties als aandelen keihard worden getroffen en dalen in prijs. Dat betekent dat we een andere beleggingsstrategie moeten hanteren. De buy and hold strategie werkt niet langer. De markten worden steeds volatieler, beweeglijker en dan moeten we pragmatischer handelen. Want sterke dalingen worden, ook tijdens een bearmarket, gevolgd door sterke oplevingen van de koersen hoewel de trend neerwaarts blijft.
Vergelijking nu met 1973-1974
Ook als we een vergelijking maken tussen de huidige koers van de S&P 500 met die van 1973 – 1974, toen een verschrikkelijke bearmarket de koersen liet kelderen, dan zien we op onderstaande grafiek dat beide koersen min of meer tot aan mei synchroon lopen. Ook zien we dan dat de koers ook hier min of meer een voorlopige en tijdelijke bodem heeft bereikt.
In 1973 bereikte de S&P 500 een tijdelijke bodem op maandag 22 mei met een koersdaling van 15%. Daarna maakte de koers in juni en juli een heftige bewegingen beide kanten op om vervolgens een nieuwe top en een nieuwe bodem te maken in augustus. Om vervolgens eind oktober een hogere top te bereiken, waarna de definitieve daling werd ingezet. Die daling stopte in oktober 1973 toen de koers vanaf de top met 48% was gedaald.
Koersverloop nu vergeleken met 1973-1974
Wat betekent dit voor het huidige koersverloop? De koersen lopen tot nu toe geheel gelijk op. In juni en juli verwachten we dan ook heftige koersbewegingen die beide kanten opgaan om daarna zowel een nieuwe top als een nieuwe bodem te maken in augustus. Om vervolgens eind oktober een hogere top te bereiken waarna de definitieve daling wordt ingezet. Die daling stopt dan begin november waarna de koers zigzaggend half maart 2023 een iets hogere top kan bereiken. En dan zal, volgens de daling uit 1973-1974, de echte, grote daling pas beginnen om begin oktober een bodem te bereiken die 48% onder de top van eind 2021 ligt.
Eerste oliecrisis
Het koersverloop is tot op heden vergelijkbaar met dat van 1973-1974, maar dat zal hoogstwaarschijnlijk niet helemaal zo doorgaan. Toch is het goed om rekening te houden met dit scenario om op alles voorbereid te zijn. Bovendien hebben we nu een Russische oliecrisis, terwijl de eerste echte oliecrisis van 1973 dateert. Toen verhoogden een aantal Arabische olieproducerende landen de olieprijs met 70% en schroefden de olieproductie flink terug. Ook stelden zij een volledige olieboycot in tegen de Verenigde Staten en een aantal West-Europese landen, waaronder Nederland, vanwege hun steun aan Israël tijdens de Yom Kipoeroorlog. De olieboycot trof niet alleen de wereldeconomie zwaar, maar ook de Nederlandse economie.
Joop den Uyl, destijds minister-president van de Nederlandse regering, sprak op televisie het Nederlandse volk toe en sprak deze historische woorden uit: ‘Zo bezien, keert de wereld van voor de oliecrisis niet terug. Wij zullen ons blijvend moeten instellen op een levensgedrag met een zuiniger gebruik van grondstoffen en energie. Daardoor zal ons bestaan veranderen.’
Niet alleen historische woorden, maar ook profetische woorden, omdat ons bestaan inderdaad veranderde, net zoals deze oliecrisis ons bestaan zal veranderen en misschien wel drastischer dan ooit.
