Afgelopen vrijdag ging het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne officieel volledig in werking. Volledig? Jazeker, want het inlegvelletje dat Mark Rutte toevoegde na een overtuigend “nee” in het Nederlandse referendum wordt door de regering in Kiev niet bindend verklaard.
Het eigenaardige is dat zelfs de partijen die duidelijk tegen het associatieverdrag waren (SP, PvdD en PVV), verzuimen om de logische vraag te stellen wat het effect van het associatieverdrag is voor zowel Nederland als Oekraïne. Hoe is het met de beloofde groei van de handel? Heeft het associatieverdrag een positief effect op de bestrijding van corruptie? Hoeveel zijn de Oekraïners erop vooruit gegaan? Is er nu een transparant juridisch systeem? Zijn de oligarchen opgepakt en veroordeeld? Hoe is het met de persvrijheid?
Laten we met het laatste beginnen.
Persvrijheid
Twee dagen geleden werd de journaliste Anna Kurbatova van “Rossya 1” op straat ontvoerd door een militie, gelieerd aan de Oekraïense inlichtingendienst SBU. Ze werd twee dagen zonder aanklacht of rechtsgang vastgehouden en mocht met niemand bellen, voor ze werd vrijgelaten aan de Russische grens. Er is nooit een reden voor haar gevangenneming en uitzetting gegeven. De Russische woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken Maria Zakharova vatte het aldus samen:
“We zijn geschokt door de daden van het regime in Kiev. Dit is niets anders dan het botweg uitschakelen van journalisten. Ze is op straat overvallen door lieden die het niet nodig vonden te zeggen wie ze waren, haar telefoon en papieren werd afgepakt, ze mocht niemand bellen, zelfs geen familie of haar werkgever. Pas na hevig aandringen op diplomatiek niveau en berichten in de pers, kwam naar voren dat ze werd vastgehouden door de SBU. We zijn geschokt dat dit kon gebeuren en nog meer dat geen enkel land hiertegen protest heeft aangetekend.”
Inderdaad, alle landen in de EU deden het zwijgen toe. Stel dat een Nederlandse hoofdredacteur van Een Vandaag in Moskou werd gekidnapt door de FSB, onze media zouden exploderen. Nu was het kennelijk geen nieuws en ook voor Bert Koenders geen enkele reden om zich in verbinding te stellen met zijn ambtgenoten in Kiev.
Een dodenlijst
Op dezelfde dag dat Anna Kurbatova werd ontvoerd, werd een cameraploeg van Rossya-24 met scherp beschoten door regeringsmilitia, terwijl ze verslag deden van het front in Donbass.
In 2015 werd de Oekraïense schrijver en journalist Oles Buzina door onbekenden vermoord. Buzina was door de website Mirotvorets aangemerkt als “staatsvijand”. Mirotvorets publiceert lijsten van personen die zich niet of niet genoeg schikken naar de regering van Petro Poroshenko en moedigt geweld tegen deze mensen aan.
In 2014 werd de Britse journalist Graham Phillips tijdens zijn verslaglegging van de “Anti-Terreur-Operatie” van Kiev in Oost-Oekraïne opgepakt door de Security Service of Ukraine, de Oekraïense geheime dienst. Hij werd onder allerlei bedreigingen vastgehouden, raakte al zijn bezittingen kwijt en werd daarna het land uitgegooid. Een collega, genaamd Vadim Aksyonov, werd tegelijkertijd opgepakt en zwaar mishandeld.
Het staat allemaal niet op zichzelf. Het aantal vermoorde of gemolesteerde journalisten na de Oekraïense staatsgreep van 2014 loopt in de tientallen. Hoort u daar ooit iets over in de Nederlandse pers? Nee. Stelt onze Tweede Kamer daar weleens vragen over? Nee.
Vermoorde politici
Het blijft echter niet bij journalisten en persvrijheid. Ook politici lopen gevaar in het land dat met ons associatieverdrag zo'n vooruitgang zou maken naar “westerse normen en waarden”. In 2015 vond de moordaanslag plaats op Oleg Kalashnikov, voormalig voorzitter van de “Partij van de Regio's”, de partij die tot terugtreden werd gedwongen tijdens het geweld van Maidan. Ook zijn dood kan worden gekoppeld aan de dodenlijsten van Morosovets. Ook de moorden op de Oost-Oekraïense leiders Motorola en Givi zijn grove schendingen van het civiele- en oorlogsrecht. Motorola werd gedood door een autobom, Givi door een raket die in zijn kantoor werd afgeschoten.
Zelfs buitenlandse politici lopen gevaar in het aan de EU geassocieerde Oekraïne. Denis Voronenkov, een voormalig communistische afgevaardigde uit de Doema, werd in maart dit jaar in Kiev op straat vermoord. Wie binnenlands dwarsligt, zoals Kolonel Maksim Shapoval van het Oekraïense Ministerie van Defensie, werd gedood door een autobom. Geen woord in de Nederlandse pers. Geen vraagje in de Tweede Kamer. Niets.
Ook niet als het om etnische zuiveringen gaat, trouwens. De regering in Kiev en de nationale zenders spreken openlijk over het etnisch zuiveren van Oost-Oekraïne. Bij de mede door Nederland betaalde (rapport) Oekraïense zender Hromadske-tv hebben ze het over “anderhalf miljoen nutteloze mensen die moeten worden vermoord”.
Geschonden verdragen
Intussen zijn door het regime in Kiev de afspraken van Minsk I en Minsk-II nooit nagekomen. Nooit heeft het regime in Kiev ook maar pogingen gedaan om in gesprek te komen met de leiders van de zelf uitgeroepen republieken Donetsk en Lugansk. Nooit zijn er zware wapens weggehaald uit de regio. Het staakt-het-vuren is geen dag gerespecteerd. Nog altijd worden burgers tot doelwit gemaakt.
Geen woord in de Nederlandse pers, geen Kamervraag. Integendeel, in Nederland wordt gedaan of Rusland haar verplichtingen van Minsk-II niet nakomt. Kennelijk weet men niet dat Rusland geen verplichtingen volgens Minsk-II heeft. Ze is immers geen strijdende partij.
Etnische zuiveringen
Het meest schrijnend was het levend verbranden en uitmoorden van een groep ongewapende demonstranten, voornamelijk dames op leeftijd, op 2 mei 2014 in Odessa. Een groep van ongeveer vijftig mensen vluchtte in het vakbondsgebouw van Odessa, toen ze werden aangevallen door voetbalhooligans. Binnen het gebouw zaten leden van Pravy Sektor al klaar met vuurwapens, messen en knuppels.
Tijdens de moordpartij die volgde werd het gebouw in brand gestoken. Terwijl de politie erbij stond en niets deed, sprongen mensen uit de ramen om vervolgens op straat te worden doodgeknuppeld. Het duurde uren voor er een ambulance kwam en zelfs toen werd die niet tot het gebouw doorgelaten. Er waren naast de 43 doden nog ongeveer 200 zwaargewonden. Later noemde toenmalig premier Yatsenyuk de massamoord “Russische provocatie” en terwijl de overlevenden werden vastgezet, is nooit een moordenaar veroordeeld, terwijl alles van minuut tot minuut gefilmd werd.
Nooit heeft iemand in Nederland de regering in Kiev aangesproken op Odessa. Er zijn geen Kamervragen gesteld. Het enige EU-lid dat de gang van zaken veroordeelde was Bulgarije, naast Rusland, Wit-Rusland en Armenië. Odessa staat niet op zichzelf. Ook in Mariupol zijn gevallen van etnische zuivering gemeld en eigenlijk is het beschieten van burgerdoelen in Donbass niets anders.
Er is een griezelig niveau van wegkijken van misdaden tegen de menselijkheid in Nederland. Als een massamoord als Odessa door ISIS-barbaren was gepleegd, dan waren de pers en de politiek er als de kippen bij geweest. Als het de Oekraïense Pravy Sektor is, dan wordt een oogje toegeknepen of wordt de gebeurtenis zelfs botweg afgedaan als “Russische propaganda” en “flauwekul”, zoals Frans Timmermans twitterde. Frans Timmermans, de tweede man van de EU.
Terrorisme
In november 2015 bliezen terroristen die voor de regering in Kiev werkten de hoogspanningsleidingen op nabij de grens met de Krim. Het gevolg was een stroomstoring die het schiereiland voor drie dagen ontregelde. De hele grensstreek tussen Oekraïne en de oostelijke provincies en de landtong naar de Krim is inmiddels vergeven van de privé-militia die al dan niet officieel zijn gelieerd aan het regime in Kiev. Misdaad loont daar kennelijk, vooral met Amerikaanse wapens en NAVO-instructeurs, waarvan een helikopter werd neergehaald in de zomer van 2016.
Failed state
Dit alles gebeurt in een land dat sinds de coup van 2014 haar economie zag verschrompelen en de facto helemaal afhankelijk is van buitenlandse steun. De corruptie is niet verminderd, maar erger geworden. Een voorbeeld? Een staatsbedrijf in Dnipro verkocht raketmotoren aan Noord-Korea waarmee nu de VS wordt bedreigd.
Dat is het land van het associatieverdrag, waar alles “westers” en “vrij” en “welvarend” en “eerlijk” zou worden volgens Mark Rutte en zijn trawanten. Het is een “failed state”. Een land waar journalisten, politici en kritische mensen op straat worden vermoord. Waar politieke partijen worden verboden en waar het een sport is geworden om oppositieleiders in vuilniscontainers te gooien.
Een land dat zo door en door corrupt is, dat het wapens levert aan de vijanden van haar bondgenoten. Een land dat niet langer de rekeningen kan betalen voor gas, olie en elektriciteit, dat aan de bedelstaf hangt bij het IMF, dat haar kerncentrales laat instorten en dat totaal niet meer voor de eigen bevolking zorgt. En uiteindelijk een land dat een grootschalig gewapend conflict in Europa kan veroorzaken, ware het niet dat Rusland zeer terughoudend reageert op alles wat er aan haar westelijke grenzen gebeurt.
Het is verbijsterend hoe weinig vragen onze pers en politiek zich stelt.
Door: Olav ten Broek
