Door de steeds zwaardere aardbevingen in Groningen moet de binnenlandse productie van aardgas de komende jaren aanzienlijk worden teruggeschroefd. Hoe kunnen we deze daling opvangen, zonder dat we in de kou komen te staan? Moeten we uiteindelijk toch bij Rusland aankloppen?
Door: Cyril Widdershoven
De Nederlandse gasdroom is met een knal beëindigd nadat de Nederlandse toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) haar aanbevelingen aan de regering heeft gepresenteerd om de gasproductie van het Groningenveld terug te brengen van 21,6 miljard kubieke meter (bcm) tot 12 bcm per jaar. Nederland, tot het midden van de jaren negentig een van ‘s werelds grootste gasproducenten en -exporteurs, met een droom om de gasrotonde van Noordwest-Europa te worden, kan nu alleen nog maar haar wonden gaan likken. Niet alleen wordt het grootste onshore gasveld van Europa langzamerhand stilgelegd, maar ook de overheidsinkomsten krijgen weer een miljardentegenvaller te verwerken.
Natuurfenomeen
Volgens velen is deze zeer negatieve ontwikkeling een logisch gevolg van de globalisering of de energietransitie. Niets is hiervan waar. De schuld ligt doodgewoon bij een natuurfenomeen: aardbevingen hebben niet alleen de fundamenten van Groningse huizen, boerderijen en bedrijven aangetast, maar hebben ook de verdedigingswal van de oliemaatschappijen Shell en Exxon Mobil en de Nederlandse regering laten verkruimelen. Een burgeropstand van boze Groningers, gekaapt door de groene beweging en diverse linkse politieke partijen, hebben een negatief momentum gecreëerd die sterk genoeg is om de leidende Nederlandse gaspositie in de wereld tot een einde te brengen.
Nederland moet afkicken
De discussie is echter nog steeds niet over. In tegenstelling tot wat de meerderheid van de Nederlandse media ons wil laten geloven komt de echte pijn nu pas. De overheid moet nu haar strategie gaan veranderen om zo de aanbevelingen van de SodM in te vullen. Hierbij zal geen rol zijn voor emotionele taferelen of overwegingen, maar moet een duidelijke kosten-baten analyse worden gemaakt om de Nederlandse economie en haar bevolking van het aardgas af te krijgen. Deze gasontwenning kan dezelfde pijn en stress gaan opleveren als voor een heroïneverslaafde die moet afkicken. Nederland en de Nederlanders zijn sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw gasverslaafd.
Bijna onmogelijke taak
Het uitbannen van gas in de Nederlandse samenleving zal niet alleen voor bedrijven een bijna onmogelijke taak zijn. De samenleving zal ook worden geconfronteerd met het feit dat er meer dan 7 miljoen huishoudens moeten worden geholpen om op andere energievormen over te schakelen. Tevens zal de Nederlandse overheid en commerciële partijen zoals Gasunie en GasTerra oplossingen moeten vinden om de bestaande langjarige gascontracten met buitenlandse klanten af te handelen.
Aardbevingsmigraine
Sinds de ontdekking van het aardgas in Groningen in 1953 is niet alleen Nederland gasverslaafd, maar hebben we ook gasjunkies gecreëerd in Duitsland, België, Groot-Brittannië en Italië. Het terugbrengen van deze langjarige gecontracteerde volumes zal niet zonder pijn gaan; Nederland kan zelfs worden gedwongen om deze nog steeds uit te voeren. De kosten van deze anti-gasoperatie zijn enorm. Na jaren van de zogenaamde ‘Dutch Disease’, veroorzaakt door de gasinkomsten, zitten we nu jarenlang met een ‘Aardbevingsmigraine’. Pijnverzachters en anti-depressiva hiervoor bestaan echter nog niet.
Rationeel besluit
Minister Eric Wiebes van Economische Zaken heeft al diverse malen gewaarschuwd voor te groot optimisme onder de Groningse bevolking en Links Nederland. Na een moedig besluit om de aanbevelingen van het SodM niet naast zich neer te leggen gaf hij direct aan dat de verlaging van de gaswinning een geleidelijk proces zal zijn. De regering, die garant staat voor het leveren van energie aan burgers en bedrijven, kan geen drastische maatregelen gaan nemen die schadelijk zijn voor Nederland. Wiebes gaf meerdere malen aan dat hij een rationeel besluit zal nemen over de technisch en economische mogelijkheden waarbij voor- en nadelen zullen worden meegenomen. De laatste jaren heeft de overheid al meerdere keren de gasproductie teruggebracht.
Voor de regering in Den Haag is de situatie momenteel heel moeilijk. Als de grootste aandeelhouder van het Groningenveld en tevens concessie houder is ze juridisch verplicht zich aan de contracten te houden en de energieleveringszekerheid te beschermen. Op hetzelfde moment is de overheid echter ook partij in het aardbevingsconflict, waarbij ze zich nu totaal garant heeft gesteld voor alle geleden schade door burgers en bedrijven.
Nachtmerrie
De Nederlandse situatie is een nachtmerrie geworden. Op hetzelfde moment dat de overheid zich heeft gecommitteerd aan een versnelde energietransitie, waarbij gas altijd de primaire rol heeft gekregen van transitiebrandstof, staat dit nu door situatie in Groningen onder druk. Nederland had tot nu de luxe van een grote hoeveelheid beschikbaar goedkoop gas, dat makkelijk kon worden ingezet als backup bij tegenvallende productie uit duurzame energie. Dit fundament valt nu echter in een groot Gronings gat. De beschikbaarheid van Gronings gas kan niet meer worden ingezet, terwijl de inkomsten van de overheid ook achteruit hollen. Niet alleen worden de gasbaten structureel minder, maar moeten er ook miljarden worden weggezet om scheuren in Groningen te vullen.
Stroomrekening hoger
Voor de niet-Groningse Nederlanders is de situatie geheel zwart te noemen. Niet alleen zullen de kosten van gas voor de consument of bedrijven de komende jaren met sprongen omhoog gaan, maar ook de stroomrekening. Het merendeel van stroomvoorziening, zeker indien we geheel van de kolen afgaan, is afkomstig van gasgestookte centrales. De kosten van het afsluiten van woningen en bedrijven van het gasnetwerk is ook nog niet meegenomen. De rapporten zijn nog niet geheel eensluidend, maar de bedragen voor een normaal rijtjeshuis zullen tussen de €12.000 en €28.000 komen te liggen. Er zijn zelfs al rapporten, niet tegengesproken door de vorige regering, dat het wel tot €60 a €65 duizend kan gaan oplopen.
Hete soep
Deze kosten zijn tevens zonder rekening te houden met hogere belastingen op elektriciteit de komende jaren, want de subsidies en overheidsinvesteringen in de energietransitie moeten ook worden betaald. Mijn oma zou nu zeggen: ‘De soep wordt niet zo heet gegeten’. Dit is deze keer echter wel zo. Indien de anti-Groningengaslobby hun zin krijgt dan krijgt de consument de rekening hiervan. Dit risico zal de politiek niet nemen, men wil namelijk nog verkozen worden.
Nieuwe gasimport
Op de korte termijn, voor de komende vijf tot tien jaar, zal er aardgas uit de gaskraan blijven komen. De kosten van het Groningse debacle zijn dermate dat een totale ontwrichting van de samenleving niet mag gebeuren. De heilige graal van de energietransitie kan ook alleen maar blijven schijnen indien veranderingen worden ondersteund door het gebruik van gas op de middellange termijn. Zonder Groningengas moeten er echter nieuwe gasvolumes worden geïmporteerd. De bekende rijtjes waarop Noorwegen, Qatar en Rusland staan komen ook weer te voorschijn. Noorwegen en Qatar hebben niet voldoende impact om de lagere Groningse gaswinning per direct op te vangen.
Russische beer
De laatste jaren hebben Nederlandse bedrijven de deuren plat gelopen in Doha of andere gasleveranciers, zonder ook maar een deuk in een pakje boter te slaan. De meest opportune keuze is weer de Russische beer. Moskou kan zeker de volumes op korte en lange termijn blijven leveren. De plannen voor Nordstream 2 zijn ook al geheel goedgekeurd door onze Duitse buren, dus 1+1 = 3.
Deze ontwikkeling werd de laatste jaren door diverse analisten voorspeld. Voormalig minister Kamp en diverse Nederlandse ceo’s waren echter niet gecharmeerd toen ondergetekende dit riep in de kranten. Met mogelijk disciplinaire maatregelen probeerden ze media-uitlatingen over Russische gasafhankelijkheid door de Groningse aardbevingen te onderdrukken.
Klap in gezicht
Mijn oma heeft weer gelijk met ‘Boontje komt om zijn loontje’. Na jarenlang spartelen en sputteren, terwijl Nederlandse gaspartijen en Duitsers zich lieten fêteren door Moskou, blijkt Rusland weer aan de deur te kloppen. Investeringen in Nordstream 1 en 2 worden nu wel erg lucratief voor Europese bedrijven. Voor gasland Nederland en Europa is deze ontwikkeling echter een klap in het gezicht. Na jarenlange discussie en strategieontwikkeling om diversifiëring van de Europese energie import te vergroten, blijkt de Russische optie de enige die werkzaam is. Om toe te moeten geven dat Moskou de reddende engel (of beer) zal zijn moet voor veel hoofdpijn zorgen. Voor Nederland extra pijnlijk. In een periode dat Den Haag in een conflict over de MH17 zit, sancties over en weer door de lucht vliegen, zal nu een Nederlandse delegatie op ministerieel niveau op hun knieën naar Poetin moeten gaan om voor gas te bedelen.
‘Stom’
Deze situatie toont aan dat Nederland en Europa een groot hiaat hebben in hun strategie. Het niet kunnen voorzien van deze situatie is onbegrijpelijk. Sommigen zouden het zelfs ‘stom’ noemen. Met een wereldwijd overschot aan gasproductie, met nieuwe opkomende gasexporteurs zoals Egypte, Cyprus, Israël of Australië, had een diversifiëring van de gasimport al lang moeten zijn gelukt.
Europees onbegrip en Nederlandse arrogantie (het vingertje) hebben echter veel internationale deuren dicht gegooid. Moskou’s strategie om tegen alle Europese tegenwerking in nieuwe pijpleidingen te bouwen voor klanten in Europa is weer de juiste gebleken. Poetins schaakinzicht is duidelijk beter dan Rutte’s boter, kaas en eieren. Gas is het ultieme wapen van Moskou. Groningen heeft een nieuwe kist van Pandora geopend. De discussies met Moskou komen nu een totaal ander licht te staan. Gas is ook een goed smeermiddel om Nederlandse oppositie te laten struikelen.
Deze analyse van Cyril Widdershoven verscheen eerder op oilprice.com en is met toestemming van de auteur op Geotrendlines geplaatst. Dit artikel weerspiegelt de visie van de auteur en hoeft daarom niet overeen te komen met de visie van Geotrendlines.
