Zwitserland heeft in november opnieuw veel goud uit Rusland geïmporteerd, ondanks het besluit van de regering van afgelopen zomer om edelmetalen uit Rusland te weren. Cijfers van de Zwitserse douane laten zien dat er in november 6,4 ton goud werd ingevoerd met een marktwaarde van 337 miljoen Zwitserse frank. Ook blijkt dat de import van Russisch goud sinds de invasie in Oekraïne juist is toegenomen. Zo importeerde Zwitserland in augustus ook al veel goud uit Rusland. In de eerste elf maanden van 2022 heeft Zwitserland 23,8 ton Russisch goud geïmporteerd, bijna een verdubbeling ten opzichte van de 12,9 ton in dezelfde periode van 2021. Wat kunnen we hieruit concluderen?
Vorig jaar juli besloot de Europese Unie de import van goud uit Rusland te verbieden, omdat goud een belangrijk exportproduct is van Rusland. Door de goudhandel aan banden te leggen zou Rusland minder inkomsten hebben om de oorlog in Oekraïne te financieren, zo was de gedachte van Europese regeringsleiders. Deze importrestrictie werd begin augustus ook door Zwitserland overgenomen. Daarmee leken de sancties meer effect te hebben. Zwitserland is namelijk een belangrijke speler in de wereldwijde goudmarkt, omdat de vijf grootste smelterijen in het land samen ongeveer 70% van al het nieuw gemijnde goud raffineren. Ook is het land een belangrijk knooppunt voor de fysieke goudhandel en voor de opslag van edelmetalen.
Sancties werken niet
Een half jaar na de invoering van deze sancties kunnen we echter concluderen dat de sancties niet volledig waterdicht zijn. Cijfers van de Zwitserse douane laten zien dat de invoer van goud - na een korte onderbreking in maart en april 2022 - weer op gang is gekomen en dat het importverbod er niet in slaagde de import van Russisch goud volledig te verhinderen. Sterker nog, de laatste maanden is er zelfs sprake van een stijgende trend. Onderstaande grafiek laat zien dat de Zwitserse goudimport uit Rusland sinds het begin van de coronapandemie is toegenomen.
En daar is een logische verklaring voor te vinden, want door de coronacrisis is de vraag naar goudbaren en gouden munten in met name Westerse landen sterk toegenomen. Zo exporteerde Zwitserland in 2020 veel edelmetaal naar het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, goud dat voor een significant gedeelte ook uit Rusland afkomstig was. Ook kwam er vanaf 2020 meer goud uit Rusland op de markt, om de simpele reden dat de centrale bank haar opkoopprogramma staakte. Daardoor kon meer edelmetaal uit Rusland zijn weg vinden naar de rest van de wereld. De afgelopen twee jaar ging veel Russisch goud rechtstreeks naar de kluizen in Londen, waarmee goud-ETF's hun voorraden aanvulden.
Zwitserland blijft goud uit Rusland importeren
Russisch goud
Wie in november het Russische goud heeft gekocht, dat valt uit deze cijfers van de douane niet op te maken. Veel belangrijker is de conclusie dat de sancties niet waterdicht zijn en dat Rusland nog steeds edelmetaal naar Europa kan exporteren. Bovendien zijn er verschillende manieren om de sancties te omzeilen, bijvoorbeeld door het edelmetaal in een ander land om te smelten en daarna naar Europa te exporteren. Zo schreven we in mei vorig jaar al over een opvallende toename van de goudexport van de Verenigde Arabische Emiraten richting Zwitserland. Ook kan Rusland haar goud in andere landen verkopen waar geen sancties gelden, zodat andere goudproducenten meer edelmetaal naar Europa kunnen exporteren. De handelsstromen verplaatsen zich dan alleen maar, omdat de goudmarkt zich aan de omstandigheden aanpast.
In reactie op de Westerse sancties overweegt Rusland een eigen handelsplatform voor goud op te richten, compleet met een alternatief voor de LBMA certificering. In het voorjaar van 2022 besloot de LBMA de goudbaren van een aantal grote Russische smelterijen te sanctioneren. Door een eigen platform op te richten wil Rusland haar afhankelijkheid van de Westerse goudmarkt verkleinen. Rusland is na China de grootste goudproducent ter wereld met een jaarlijkse goudmijnproductie van 343 ton. In totaal is de edelmetaalsector van Rusland met alle mijnen, smelterijen en goudbanken goed voor een omzet van ongeveer $25 miljard per jaar.
Conclusie
Dat het niet zo eenvoudig blijkt Rusland economisch te isoleren blijkt ook uit handelsstatistieken van Eurostat. Door economische sancties daalde de export van Europese landen richting Rusland in de eerste zeven maanden van 2022 met 33%, terwijl de import uit Rusland door hogere energieprijzen met 69,9% steeg. Daardoor zijn de inkomsten én het handelsoverschot van Rusland sinds het begin van de oorlog juist toegenomen. In die zin hebben de sancties nog niet het door Europese regeringsleiders beoogde resultaat gehad.
Dat Zwitserland in 2022 meer goud uit Rusland importeerde dan in het jaar ervoor bevestigt dat er nog steeds veel vraag is naar edelmetaal en dat sommige handelaren slimme manieren weten te bedenken om het importverbod te omzeilen.
Dit artikel verscheen eerder op hollandgold.nl
