Centrale banken voegden vorig jaar 1.136 ton goud aan hun reserves toe, de grootste aankopen in een jaar sinds 1967. Vooral in het vierde kwartaal kochten centrale banken veel goud. Samen met een recordvraag naar munten en baren in Europa en de VS bereikte de totale wereldwijde vraag naar goud het hoogste niveau in meer dan tien jaar. Dat schrijft de World Gold Council in haar jaarrapport over de goudmarkt.
Geopolitieke onzekerheid en behoefte aan diversificatie waren voor centrale banken de belangrijkste drijfveren om meer goud te kopen. Ook de vraag naar beleggingsgoud nam toe, omdat spaarders en beleggers zich zorgen maken over hoge inflatie. Vooral in Europa en de VS waren gouden munten en baren niet aan te slepen. Wat waren de belangrijkste bevindingen uit het rapport van de World Gold Council?
Door grote aankopen van centrale banken en beleggers steeg de totale wereldwijde vraag vorig jaar naar 4.741 ton. Dat was het hoogste niveau sinds 2011, toen de Amerikaanse overheid bijna tegen het schuldenplafond aanliep en kredietbeoordelaars de Amerikaanse staatsschuld afwaardeerden. In dat jaar steeg de goudprijs naar een toenmalig record van $1.920 per troy ounce. Vorig jaar was het de oorlog in Oekraïne en de hoge inflatie die een vlucht naar goud ontketenden. Toch steeg de vraag naar het edelmetaal niet over de hele linie. Vanwege strenge lockdowns werd er in China minder goud verkocht dan normaal. Ook daalde de vraag naar het edelmetaal bij goud-ETF's en in de technologiesector.
Centrale banken
Al sinds 2010 zijn centrale banken netto kopers van goud. Vooral centrale banken van opkomende economieën kochten de laatste jaren veel goud bij en dat was ook in 2022 weer het geval. Daarmee leggen centrale banken nu al twaalf jaar op rij een solide fundament onder de goudmarkt en de goudprijs. Opvallend was dat slechts een kwart van de totale goudaankopen vorig jaar werd gerapporteerd aan het IMF, van het grootste deel is de koper niet bekend. Dit zijn aankopen die mogelijk voor rekening komen van Rusland of China of van grote staatsfondsen uit deze landen. Rusland heeft vorig jaar al laten weten dat het minder openheid wil geven over haar reserves, nadat Westerse landen besloten de tegoeden van Rusland te bevriezen.
Van de gerapporteerde aankopen voerde Turkije de lijst aan met de aankoop van 148 ton goud, gevolg door China met 62 ton. Het was voor het eerst sinds september 2019 dat China weer edelmetaal aan haar reserves toevoegde. Andere grote kopers waren Egypte (+47 ton), Qatar (+35 ton), Oezbekistan (+34 ton), Irak (+34 ton), India (+33 ton) en de Verenigde Arabische Emiraten (+25 ton). Ook Ecuador, Tsjechië, Servië, Oman, Kirgizië en Tadzjikistan voegden vorig jaar een paar ton goud aan hun reserves toe. De enige grote verkoper was de centrale bank van Kazachstan, dat 51 ton goud van de hand deed. Afgelopen jaren behoorde dit land nog tot de grootste kopers van goud.
Goud als ultieme reserve
Voor centrale banken is de goudvoorraad belangrijk, omdat deze reserve geen tegenpartijrisico heeft. En dat wordt steeds belangrijker in een wereld met toenemende geopolitieke spanningen en economische sancties. Vorig jaar werden de valutareserves van Rusland door Westerse landen geblokkeerd, waardoor de centrale bank de helft van haar reserves niet meer kon gebruiken. In dat scenario is goud aantrekkelijker, omdat het niet te sanctioneren valt. Zo bewaart Rusland haar volledige goudvoorraad, goed voor bijna een kwart van haar reserves, volledig in eigen land.
Opkomende economieën zullen hun goudreserves de komende jaren verder uitbreiden om hun monetaire en economische soevereiniteit te versterken. Dat wordt bevestigd in een onlangs gepubliceerde paper van het IMF, waar onder andere Barry Eichengreen aan mee heeft geschreven. Deze econoom schreef verschillende boeken over goud en het monetaire systeem. Het rapport bevestigt de correlatie tussen goudaankopen door centrale banken en economische en financiële sancties. Uit de samenvatting van het rapport:
"Wij documenteren twee reeksen factoren die tot deze trend bijdragen. Ten eerste is goud voor reservebeheerders van centrale banken aantrekkelijk als veilige haven in perioden van economische, financiële en geopolitieke volatiliteit, wanneer het rendement op alternatieve financiële activa laag is. Ten tweede gaat het opleggen van financiële sancties door de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie en Japan, de belangrijkste reserve-uitgevende economieën, gepaard met een toename van het aandeel van de reserves van centrale banken dat in de vorm van goud wordt aangehouden."
Goudaankopen centrale banken naar hoogste niveau sinds 1967 (Bron: World Gold Council)
Beleggingsgoud
Door de hoge inflatie en geopolitieke onrust was er vorig jaar veel vraag naar beleggingsgoud. De totale vraag steeg met 10% naar 1.106,8 ton, vooral door extra aankopen van munten en baren in de Verenigde Staten en Europa. De vraag naar beleggingsgoud lag wereldwijd boven het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar en steeg in Westerse landen zelfs tot recordhoogte, zoals onderstaande grafieken laten zien. In Duitsland steeg de vraag naar gouden munten en baren vorig jaar met 13,1% naar een nieuw record van 196 ton. Voor heel Europa steeg de vraag naar meer dan 300 ton, wat slechts één keer eerder gebeurd is.
Opvallend was dat de vraag naar gouden munten en goudbaren in China vorig jaar bijna een kwart lager uitviel dan een jaar eerder. Volgens de World Gold Council is deze daling toe te schrijven aan strenge lockdowns. Daardoor draaide de Chinese economie in een lagere versnelling. Als de Chinese economie dit jaar weer helemaal opengaat kan dat weer een impuls geven aan de goudmarkt, vanwege inhaalvraag van vorig jaar. Zoekresultaten van zoekmachine Baidu laten zien dat Chinezen vorig jaar vaker naar goud zochten dan in 2021. Dat suggereert dat er nog veel vraag is naar het edelmetaal in China.
Ook in India daalde de vraag naar beleggingsgoud wat ten opzichte van een jaar eerder. Mogelijk heeft dat te maken met de relatief hoge gemiddelde goudprijs van $1.800 per troy ounce in 2022. Over het algemeen kopen consumenten in India en China minder bij een hoge goudprijs, terwijl particulieren in Westerse landen dan juist meer goud kopen.
Vraag naar beleggingsgoud steeg in 2022 door hoge inflatie (Bron: World Gold Council)
Westerse beleggers kochten recordhoeveelheid gouden munten en baren (Bron: World Gold Council)
Opvallend was dat de markt voor beleggingsgoud vorig jaar twee gezichten kende. Terwijl de vraag naar munten en baren steeg, daalden de voorraden van goud-ETF's met 110,4 ton. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat goud-ETF's vooral populair zijn bij beleggingsfondsen en institutionele partijen en dat die zich meer laten leiden door de ontwikkeling van de rente. Meestal is een stijgende rente ongunstig voor goud, maar door de hoge inflatie is er nog altijd sprake van een negatieve reële rente. In 2020 zorgden dalende rentes juist voor een grote toestroom van vermogen naar goud-ETF's.
Goudvoorraden ETF's opnieuw gedaald in 2022 (Bron: World Gold Council)
Sieraden
De wereldwijde vraag naar sieraden daalde vorig jaar met 3% naar 2.086,2 ton. Daarmee zijn sieraden nog altijd de belangrijkste afzetmarkt voor goud. Wereldwijd is de markt grotendeels hersteld van de negatieve impact van de coronapandemie en de lockdowns, maar in China bleef de markt vorig jaar achter. De vraag naar sieraden daalde daar met 15% naar 570,9 ton, 113 ton minder dan het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. Onderstaande grafieken laten zien dat de vraag naar sieraden de laatste jaren in een licht dalende trend zit.
Wereldwijde vraag naar sieraden licht gedaald in 2022 (Bron: World Gold Council)
Chinese vraag naar sieraden lager dan het 10-jaars gemiddelde (Bron: World Gold Council)
Technologie
De vraag naar goud voor industriële toepassingen is over het algemeen redelijk constant, maar in het vierde kwartaal was er een duidelijke daling te zien. De totale vraag vanuit de elektronicasector daalde met 7% naar 251,7 ton. Door de verslechterde economische vooruitzichten daalde de verkoop van mobiele telefoons en computers. De verkoop van computers daalde zelfs met 28% in het vierde kwartaal, de grootste daling in drie decennia. De economische vooruitzichten voor dit jaar zijn niet veel beter, maar de technologiesector vertegenwoordigt slechts 10 tot 15 procent van de totale goudmarkt. Veranderingen in dit marktsegment hebben dus een relatief beperkte impact op de totale goudmarkt.
Mijnbouw
Het totale wereldwijde aanbod van goud steeg vorig jaar met 2% naar 4.754 ton, waarvan 3.611,9 ton afkomstig is van goudmijnen en 1.144 ton van recycling. De goudmijnproductie steeg met slechts 1% ten opzichte van een jaar eerder, ondanks de relatief hoge goudprijs. Daaruit kunnen we concluderen dat het steeds moeilijker wordt voor de mijnbouwsector om de productie verder op te schroeven. China wist haar goudproductie in 2022 met 42 ton op te schroeven, maar in Rusland en Zuid-Afrika daalde de productie. Ook in Mexico en Colombia daalde de productie.
De gemiddelde productiekosten van goudmijnen, de zogeheten all-in sustaining costs (AISC), stegen in het derde kwartaal van vorig jaar naar $1.289 per troy ounce. Dat zijn de kosten om het goud uit de grond te halen en nieuwe ondergrondse goudreserves te vinden. In een jaar tijd zijn deze kosten met 14% gestegen, voornamelijk door hoge energieprijzen. Deze hadden in het vierde kwartaal een drukkend effect op de winstmarge van goudmijnen. Desondanks blijft het voor de meeste mijnen lucratief om goud te winnen, al wordt het voor mijnen steeds moeilijker om hoogwaardige goudreserves te vinden.
Productie goudmijnen stijgt amper (Bron: World Gold Council)
Het aanbod van sloopgoud was vorig jaar vergelijkbaar met 2021. In de eerste helft zorgde de hoge goudprijs voor extra aanbod, maar dat werd weer teniet gedaan door een lager aanbod in de tweede helft van het jaar. Opvallend is dat er de laatste jaren veel minder sloopgoud op de markt komt dan in de periode van 2009 t/m 2012. Volgens de World Gold Council kwam er toen veel meer goud op de markt vanwege de combinatie van een economische crisis en de hoge goudprijs. Veel sloopgoud is in die tijd al omgesmolten. Dat er nu, ondanks hoge inflatie en slechte economische vooruitzichten, minder sloopgoud op de markt komt heeft waarschijnlijk te maken met de grootschalige fiscale steunmaatregelen. Daardoor hebben mensen het financieel nu beter dan in de jaren na de kredietcrisis van 2008.
Aanbod van sloopgoud stabiliseert op een lager niveau (Bron: World Gold Council)
Dit artikel verscheen eerder op hollandgold.nl
