Het eerste dat tijdens een oorlog sneuvelt is de waarheid. Niet alleen in Rusland en in de Oekraïne, maar ook in het westen en zelfs in de hele wereld. Daardoor brokkelt het vertrouwen van mensen in de media af. Dat proces dateert niet vanaf de oorlog tussen Oekraïne en Rusland, maar al van ver daarvoor. Dat bevestigt de beroemde Edelman Trust Barometer. Deze bekijkt elk jaar hoe het gesteld is met het vertrouwen in de wereld. Daarvoor interviewen ze 36.000 mensen uit 28 landen, waaronder Nederland. Het onlangs verschenen rapport kreeg als titel: De cyclus van wantrouwen.
Van alle geïnterviewden was 48 procent van mening dat de overheid de maatschappij niet verenigde, maar verdeelde. En voor wat betreft de berichtgeving in de media bleek 46 procent er zo over te denken. "We zien een wereld die verstrikt is geraakt in een vicieuze cirkel van wantrouwen die wordt gevoed door een groeiend gebrek aan vertrouwen in de media en in de overheid. Door desinformatie en verdeeldheid voeden deze twee instellingen de cyclus, ze buiten deze uit voor commercieel en politiek gewin", aldus het rapport. De eenzijdige berichtgeving van de gevestigde media is overduidelijk. Niemand kan er eigenlijk omheen.
Nederlanders maken zich het minst zorgen over desinformatie
Fake news
Op de vraag of valse informatie of fake news als wapen wordt gebruikt antwoordde 76 procent van de ondervraagden bevestigend. In Nederland antwoordde 63 procent bevestigend, waarmee we op de laatste plaats eindigden. Blijkbaar hebben Nederlanders nog het meeste vertrouwen in de goede bedoelingen van de reguliere media.
Het minste vertrouwen genieten de regeringsleiders, journalisten en bedrijfsdirecteuren. Twee derde van de ondervraagden was van mening dat deze het publiek voorliegen en opzettelijk proberen mensen te misleiden. Bijvoorbeeld door dingen te zeggen waarvan ze weten dat ze onwaar zijn of door flink te overdrijven. Opmerkelijk is dat het verschil in vertrouwen tussen de mensen met hoge inkomens en die met lage inkomens sinds 2015 is gestegen van 6 punten naar 15 punten. En dat Nederland hier met 21 punten relatief hoog scoort. Dat betekent dat het verschil in vertrouwen in instituties tussen de bevolkingsgroepen met hoge en lage inkomens in ons land het grootst is. Een zorgelijke ontwikkeling.
Verschil in vertrouwen tussen hoge en lage inkomen neemt verder toe
Toekomst
Verder blijken mensen steeds minder vertrouwen te hebben in mensen van een ander land, een andere provincie, staat of regio, terwijl het vertrouwen toeneemt in de buren en de collega’s op het werk. Het vertrouwen dat inwoners in hun eigen land hebben blijkt vooral te stijgen in China, de Arabische Emiraten en Thailand en vooral te dalen in Duitsland, Australië en Nederland.
Een steeds groter deel van de bevolking denkt dat zijn of haar eigen situatie over vijf jaar slechter al zijn dan nu. Slecht 51 procent vertrouwt erop dat hun eigen situatie over vijf jaar beter zal zijn dan nu. Van de Nederlanders blijkt slecht 29 procent er zo over te denken. Een teken aan de wand is vooral dat 51 procent van mening is dat het kapitalisme meer kwaad dan goed doet en dat 33 procent zelfs vindt dat centraal geleide economieën beter presteren dan de vrijemarkteconomieën.
Kortom, wereldwijd neemt het vertrouwen af en het wantrouwen toe, vooral in Nederland. Een zorgelijke tendens.
