Sinds de coronacrisis is er een grote run op goud. Vooral in Europa en de Verenigde Staten is het edelmetaal niet aan te slepen. Daardoor is de goudprijs opgelopen en zijn er hier en daar zelfs tekorten ontstaan. Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, waar de papieren goudmarkt werd verstoord door een schaarste aan fysiek leverbaar goud.
Vanuit de hele wereld kwam een goudstroom op gang richting VS, met als doel de Amerikaanse goudmarkt te ondersteunen. Maar wat gebeurde er allemaal achter de schermen? In dit artikel analyseren we de internationale goudstromen, want die zijn nog interessanter dan de ontwikkeling van de goudprijs zelf...
Goudmarkt onder druk
In februari en maart gingen de aandelenmarkten wereldwijd hard onderuit. Zorgen over de snelle verspreiding van het coronavirus zorgden voor een vlucht uit aandelen richting veilige havens. Vooral in Europa en in de VS ging dat gepaard met een run op goud, dat zich door de geschiedenis heen steeds opnieuw bewijst als de ultieme veilige haven.
De vraag naar goud was zelfs zo groot dat handelaren in de VS een premie betaalden om de toekomstige levering van edelmetalen veilig te stellen. Daardoor steeg de prijs van termijncontracten op de goudmarkt in New York naar $70 per troy ounce bovenop de spotprijs. Ook nam de vraag naar goudcontracten sterk toe, waardoor er twijfels ontstonden over de omvang van de goudvoorraden.
Papiergoud
In december 1974 werd in de Verenigde Staten een nieuwe termijnmarkt voor goud opgezet. Deze markt maakte het mogelijk om goud op papier te verhandelen en beloftes uit te schrijven voor toekomstige levering van goud. Deze termijnmarkt is de afgelopen decennia snel gegroeid en overschaduwd vandaag de dag de fysieke goudmarkt. Tegenover al het goud dat fysiek van eigenaar wisselt staat een veelvoud aan papieren claims op goud. Handelaren gebruiken deze termijnmarkt om posities in fysiek goud af te dekken, terwijl hedgefondsen via deze markt speculeren op de goudprijs.
De oprichting van deze termijnmarkt voor goud volgde enkele maanden na de legalisering van het privébezit van goud door president Gerald Ford op 15 augustus 1974. Amerikanen mochten daardoor voor het eerst in veertig jaar weer goud kopen.
De introductie van een termijnmarkt voor goud was goed getimed, want uit vertrouwelijke documenten die Wikileaks een aantal jaar geleden openbaar maakte blijkt dat men de papieren goudmarkt als ideaal instrument zag om het privé bezit van goud te ontmoedigen. Handelaren voorspelden dat de een termijnmarkt voor goud zou leiden tot een meer volatiliteit in de goudprijs. Dat zou beleggers afschrikken om fysiek goud te kopen.
Fysieke uitlevering
Normaal gesproken rollen handelaren hun papieren claims op goud steeds door en vindt er slechts in een paar procent van de gevallen fysieke uitlevering plaats. Maar door de unieke marktomstandigheden en de toegenomen vraag waren handelaren er niet meer zeker van of er wel genoeg goud zou zijn om aan de leveringsplicht te kunnen voldoen.
Goudhandelaren kwamen in actie en begonnen vanuit de hele wereld goud bij elkaar te schrapen om hun voorraden aan te vullen. Dit zien we ook terug in de cijfers, want in maart en april ging er een recordhoeveelheid goud van Zwitserland naar de VS. Zelfs vanuit Australië kwamen transporten met duizenden goudstaven richting de VS op gang.
20 miljoen troy ounce
Uiteindelijk wisten handelaren hun goudvoorraad aan te vullen van ~8 miljoen troy ounce in maart naar ~28 miljoen troy ounce begin juni. In iets meer dan twee maanden tijd wisten ze 20 miljoen troy ounce bij elkaar te brengen, omgerekend 622 ton. Ter vergelijking, dat is zelfs meer dan de totale Nederlandse goudvoorraad van 612,5 ton.
Fysieke uitlevering
Deze goudtransporten naar de VS waren niet voor niets. Volgens de laatste cijfers van de goudbeurs moeten Amerikaanse handelaren deze maand een recordhoeveelheid van 42.016 goudcontracten fysiek uitleveren, waarbij ieder contract gelijk staat aan 100 troy ounce. In totaal moeten zij alleen deze maand al 4,2 miljoen troy ounce aan goud (131 ton) fysiek uitleveren. Samen met de contracten van maart en april gaat het al om 8,4 miljoen troy ounce aan fysieke uitlevering van goud. Dat is ruim 260 ton.
Recordhoeveelheid goudcontracten wordt fysiek uitgeleverd
Run op goud
De vlucht naar goud zien we niet alleen terug op de goudbeurs in New York, maar ook in de goudvoorraden van ETF's. Deze beleggingsproducten worden via de beurs verhandeld en geven beleggers blootstelling aan de goudprijs. Beleggers kopen aandelen van een goud-ETF, dat daarvoor fysiek goud als onderpand bewaart.
In de eerste vijf maanden van dit jaar zijn de goudvoorraden van deze beleggingsproducten al met 623 ton toegenomen. Dat is de grootste stijging ooit gemeten sinds de opkomst van goud-ETF's, terwijl we nog niet eens op de helft van 2020 zitten. Ook via deze weg is er dus veel vraag naar fysiek goud. Maar dan komen we bij de belangrijkste vraag: waar komt al dat goud vandaan?
Goudvoorraden ETF's naar recordhoogte
Rusland en China leveren meer goud
Hoe kan aan die sterke vraag naar fysiek goud in zowel in de Verenigde Staten als het Verenigd Koninkrijk zo snel worden voldaan? Dat brengt ons bij de hoofdrolspelers: Rusland en China. Zij blijken opnieuw een belangrijke rol te spelen in de goudmarkt. De laatste jaren hebben deze landen hun eigen goudreserves aangevuld, maar nu stellen ze opvallend genoeg juist hun goud beschikbaar.
Zo maakte de Russische centrale bank eind maart bekend te stoppen met goud op te kopen uit binnenlandse goudmijnen. Dit is waar de centrale bank de laatste jaren het grootste deel van haar goud vandaan haalde. Door te stoppen met goud kopen, blijft er meer over voor de export. Het is dan ook geen toeval dat de Russische overheid een maand later de eisen voor goudexport versoepelde. Zo kan de goudmijnsector van het land - de tweede grootste ter wereld - makkelijker goud exporteren naar de landen waar de vraag groot is.
Een belangrijke afzetmarkt is het Verenigd Koninkrijk, waar Rusland vorig jaar verreweg het meeste goud naar exporteerde. Een deel van dit goud vindt haar weg naar de goudvoorraden van ETF-fondsen. Zo vinden we op de meest recente lijst van goudbaren in het GLD fonds een substantieel aantal goudbaren van Russische smelterijen, die allemaal in de laatste jaren zijn geproduceerd. We verwachten dat Rusland dit jaar ook het nodige aantal goudstaven naar het Verenigd Koninkrijk zal exporteren.
Na Rusland kwam ook China deze week met een versoepeling voor de exportregels ten aanzien van goud. De Chinese goudmarkt heeft te maken met een overschot, omdat er veel meer verkopers dan kopers zijn. Daarom wil de Chinese centrale bank het voor handelaren eenvoudiger maken om goud te exporteren.
Strategische goudverkoop?
China en Rusland hebben natuurlijk economische motieven om nu extra goud naar de VS en Europa te exporteren. Tegelijkertijd kunnen we ons niet aan de indruk onttrekken dat hier een strategisch spel wordt gespeeld. Het besluit van Rusland om te stoppen met goud kopen viel samen met een run op goud in de VS en Europa. Ook China, dat de laatste jaren zeer terughoudend is geweest met de export van goud, zet nu opeens de grenzen open.
Waarom exporteren deze landen nu hun goud, terwijl ze de laatste jaren juist de belangrijkste afnemers van het edelmetaal waren? Er zijn natuurlijk puur economische motieven voor te bedenken. De timing van het besluit van de Russische centrale bank om voorlopig geen goud meer te kopen via de binnenlandse markt biedt echter ruimte voor een alternatieve verklaring.
Goud op papier
Wanneer het aanbod van fysiek goud opdroogt en handelaren op de Amerikaanse beurs geen fysiek goud meer kunnen uitleveren, dan heeft dat impact op de wereldwijde goudmarkt. Zodra handelaren erachter komen dat ze hun papieren claims op goud niet meer kunnen omzetten naar fysiek goud zal er een vlucht naar het fysieke edelmetaal ontstaan. Dit kan leiden tot een herwaardering van goud, waarbij de prijs van goudcontracten daalt en de prijs van het fysieke edelmetaal omhoog schiet.
Als Rusland en China de komende jaren meer goud tegen een lage prijs willen verzamelen, dan hebben ze er belang bij dat de markt voor 'papiergoud' goed blijft functioneren. Dat betekent dat er voldoende goud op de beurs in New York beschikbaar moet zijn om de belofte van fysieke uitlevering van goud na te komen. Brengen Rusland en China nu meer goud op de markt om deze papieren goudmarkt te ondersteunen?
