Nederland is erg kwetsbaar voor manipulatie van de publieke opinie middels de verspreiding van 'nepnieuws'. Dat zegt brigade-generaal Wilfred Rietdijk, strategisch adviseur Nationale Veiligheid en Cyber van het ministerie van Defensie, in een interview met de Volkskrant. Volgens hem moeten overheden en de belangrijke media meer samenwerken om de verspreiding van valse informatie tegen te gaan en onjuiste berichten te weerleggen.
Volgens Rietdijk is Nederland - net als veel andere Westerse landen - erg kwetsbaar voor beïnvloeding van de publieke opinie. Als voorbeeld noemt hij de berichtgeving over de MH17, waarbij Rusland probeert de beeldvorming in het Westen te sturen. Daardoor verliezen burgers het vertrouwen in de autoriteiten en wordt de polarisering in de Westerse samenleving aangewakkerd.
Geraffineerde aanpak
Volgens Rietdijk sturen Rusland, maar ook landen als China en Iran, bewust aan op berichtgeving die betrekking heeft op de zwakke kanten van de Westerse samenleving. Dat gaat op zeer geraffineerde wijze via nieuwskanalen als Russia Today en Sputnik News, die wereldwijd en in verschillende talen nieuws brengen. Deze berichten worden via sociale media als Facebook en twitter verder verspreid.
De NAVO heeft het onderwerp cyberveiligheid en internet dit jaar hoog op de agenda gezet, omdat de Westerse samenleving op dit vlak erg kwetsbaar blijkt te zijn. Manipulatie van de publieke opinie is een zeer geraffineerde aanpak, omdat het lastig is om je daartegen te wapenen.
Eerder dit jaar publiceerde The Hague Centre for Strategic Studies zelfs een rapport over hoe wij ons in het Westen moeten beschermen tegen berichtgeving uit Rusland. Het rapport spreekt van Russische trollen die anti-Westerse berichten verspreiden en die gefinancierd worden door het Kremlin.
Monopolie op de waarheid?
De waarschuwing van brigade-generaal Rietdijk bevestigt dat wel zeer kritisch moeten zijn naar de berichtgeving in de media. Maar wat hij niet vertelt is dat er naast Russische propaganda ook zoiets als Westerse propaganda bestaat en dat de Westerse wereld geen monopolie op de waarheid heeft.
Zo zijn er in de Westerse media ook heel veel valse berichten verspreid, denk aan de berichtgeving over massavernietigingswapens van Saddam Hoessein en over chemische aanvallen van Assad tegen zijn eigen bevolking. Deze gebeurtenissen werden in de grote Westerse media voor waar aangenomen, maar bleken achteraf niet waar of op zijn minst discutabel te zijn.
Onafhankelijke media
Brigade-generaal Rietdijk pleit voor meer samenwerking tussen overheden en de gevestigde media, maar dat roept ook weer nieuwe vragen op. Kunnen de media in dat geval nog wel onafhankelijk verslag doen? En wat als de berichtgeving in de Russische media ook goed met feiten onderbouwd is, maar niet overeenkomt met de berichtgeving in de Westerse media? Welk verhaal moeten we dan geloven? En wie bepaalt dat?
Als de gevestigde media en overheden meer gaan samenwerken, kun je dan nog wel spreken van een onafhankelijk pers? En zijn de berichten van de Westerse media die samenwerken met overheden dan wel betrouwbaarder dan de berichten van Russische media die samenwerken met de Russische overheid?
Lees ook deze artikelen:
- Hoe betrouwbaar is het nieuws?
- ‘Overheden zijn de grootste producenten van nepnieuws’
- EU legt €3 miljoen klaar om publieke opinie te beïnvloeden
- Nieuwe website beschermt u tegen ‘Russische propaganda’
- Rusland wil ‘terrorisme van Westerse media’ bestrijden
- Welk belang dient de mainstream media?
- Oliver Stone: “Er is een media-oorlog gaande”
- Column: Bestrijding nepnieuws wordt censuur?
