De laatste jaren is China steeds dominanter aanwezig op het wereldtoneel. Onlangs sprak de Chinese president Xi Jinping al over een verschuiving van de internationale machtsbalans. Deze machtsstrijd wordt ook via de media uitgevochten, zo blijkt uit een nieuw wetsvoorstel in het Amerikaanse Congres. Het geeft een onthullend inzicht in de rol die de Amerikaanse overheid en de media spelen in het manipuleren van de publieke opinie.
Een mediaoorlog?
De laatste jaren hebben Rusland en China veel geïnvesteerd in de media, omdat ze zien dat het een machtig instrument is om de publieke opinie te beïnvloeden. Met nieuwszenders als Russia Today en China Global Television Network proberen beide landen hun eigen visie uit te dragen. Ook bieden ze daarmee weerstand tegen de macht van de drie grote Westerse persbureaus. China zou zelfs plannen hebben om haar macht over het internet uit te breiden. Bijvoorbeeld met de uitrol van 5G netwerken en de ontwikkeling van een nieuw soort internet genaamd New IP. Ook zou de Chinese overheid trollen inzetten om de publieke opinie via het internet te manipuleren.
Deze mediaplatforms liggen daarom met enige regelmaat onder vuur in het Westen. Zo wordt China verdacht van het verspreiden van propaganda, niet alleen in eigen land maar ook steeds vaker in het buitenland. Volgens Menendez investeert de Chinese overheid grote sommen geld in het sturen van de publieke opinie. Het land zou wereldwijd meer dan $10 miljard hebben geïnvesteerd in infrastructuur voor communicatie en in (journalistieke) platforms. Via mediakanalen als internet, televisie en radio in en verschillende talen zou China haar eigen agenda uitdragen in de landen waar ze economische belangen heeft.
Strategic Competition Act of 2021
De VS beïnvloeden de binnenlandse en buitenlandse media natuurlijk ook al jaren, maar intensiveren nu de mediaoorlog. In een nieuw wetsvoorstel getiteld 'Strategic Competition Act of 2021' (S.1169), dat op 15 april werd ingediend door de Democraat Robert Menendez, is een compleet hoofdstuk gewijd aan het bestrijden van de invloed van de Chinese Communistische Partij. In dit hoofdstuk, getiteld 'Countering Chinese Communist Party Malign Influence Act' komen verschillende passages voorbij die laten zien welke instrumenten de Amerikaanse regering kan gebruiken in de mediaoorlog tegen China. Hieronder zullen we een paar fragmenten uit het wetsvoorstel behandelen.
China zou op grote schaal de media gebruiken om haar eigen agenda te promoten
Propagandaoorlog
Congreslid Menendez pleit in het nieuwe wetsvoorstel voor een jaarlijks budget van $300 miljoen om 'slechte invloeden' van de Chinese Communistische Partij wereldwijd te bestrijden. Onder slechte invloeden verstaat hij onder andere ondermijning van de vrije en open internationale orde door China, repressieve hegemonistische ambities in de vorm van dwang en afhankelijkheid, ondermijning van de nationale veiligheid, economische veiligheid of soevereiniteit van de Verenigde Staten of andere landen.
Om deze doelstelling te bereiken wil het Congreslid maatschappelijke organisaties en onafhankelijk media financieel ondersteunen. Dit om mensen bewust te maken van de 'negatieve impact' van alle activiteiten ten aanzien van de Chinese Zijderoute. Ook zou de Amerikaanse regering landen moeten beschermen tegen Chinese wurgcontracten. Denk bijvoorbeeld aan contracten ten aanzien van infrastructuur, energie en de digitale economie die onderdeel uitmaken van de Zijderoute, het zogeheten Belt and Road Initiative. Uit het wetsvoorstel:
Propagandaoorlog tegen de Chinese Zijderoute
Zijderoute onder vuur
China heeft de laatste jaren veel geïnvesteerd in de Zijderoute, ook wel bekend als het Belt and Road Initiative. Het is een verzamelnaam voor een groot aantal projecten op het gebied van energie en infrastructuur, waarmee China de handelsroutes naar Azië en Europa wil verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van nieuwe (spoor)wegen, havens, pijpleidingen en andere voorzieningen die de handel kunnen bevorderen.
Zo leent China op grote schaal geld uit aan opkomende economieën in Azië, Afrika en ook Latijns-Amerika. Ook neemt ze belangen in verschillende havens, bijvoorbeeld in Griekenland en Italië. Deze investeringen brengen werkgelegenheid en economische groei, maar critici waarschuwen voor de gevaren van deze leningen. Kunnen landen hun leningen aan China niet terugbetalen, dan kunnen de Chinezen eisen stellen en hun macht in die landen vergroten. En China blijkt niet de meest coulante schuldeiser ten aanzien van het kwijtschelden van leningen.
Het is natuurlijk de verantwoordelijkheid van landen die met China aan de onderhandelingstafel zitten om goede afspraken te maken. Desondanks ziet het Amerikaanse Congreslid een taak voor de Amerikaanse overheid om landen te beschermen tegen het grote Chinese gevaar. Zo lezen we in het wetsvoorstel de volgende passage. Daarin staat dat de regering verslag moet doen van alle politieke en economische activiteiten die China in Afrika ontplooit en de mate waarin die de Amerikaanse strategische belangen zouden kunnen schaden.
Het wetsvoorstel heeft ook betrekking op Chinese activiteiten in Afrika
Onafhankelijke media
Ook het belang van de media wordt duidelijk in deze propagandaoorlog tussen China en de Verenigde Staten. In de ontwerptekst van het wetsvoorstel staat dat de overheidsorganisatie US Agency for Global Media (USAGM) gedurende de ambtstermijn van president Biden $100 miljoen per jaar beschikbaar moet stellen aan ondersteuning van lokale en onafhankelijke media. Dit om 'Chinese desinformatie' van buitenaf en van binnenuit kunnen bestrijden.
Het is een opvallende passage, want onafhankelijke media die geld aannemen van deze Amerikaanse overheidsorganisatie zijn per definitie niet meer onafhankelijk. Voor Congreslid Menendez zijn media blijkbaar slechts een instrument om een bepaalde agenda te promoten. In dit geval een agenda gericht tegen het Chinese buitenlandse beleid met betrekking tot het Belt and Road initiatief.
$100 miljoen per jaar voor het manipuleren van de publieke opinie
Amerikaanse beïnvloeding
Volgens Congreslid Menendez heeft de Amerikaanse overheid de taak om in te grijpen. Zo kan de US Agency for Global Media volgens hem actie ondernemen. Niet alleen om de onafhankelijke journalistiek te ondersteunen, maar ook om de verspreiding van desinformatie en propaganda van de Chinese overheid te bestrijden. De Amerikaanse overheid zou volgens het wetsvoorstel diverse radiozenders in Azië moeten gaan ondersteunen. Zij kunnen onderzoek doen naar 'desinformatie' van de Chinese overheid en daar verslag van doen. Zie ook de volgende passage uit de tekst.
Verschillende media worden bij naam genoemd als doelwit voor Amerikaanse beïnvloeding
Buitenlandse beïnvloeding
In het wetsvoorstel staan nog veel meer interessante passages. Deze geven een goed beeld van het Amerikaanse buitenlandse beleid en de informatieoorlog tussen twee grootmachten. Het laat zien hoe het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten in zijn werk gaat en welke instrumenten ze gebruikt om haar agenda uit te dragen. Niet alleen in eigen land, maar ook buiten haar landsgrenzen.
De Amerikaanse regering gebruikt verschillende instrumenten om de media te manipuleren en haar invloed in andere landen te vergroten. Zo deed journalist Udo Ulfkotte in het boek Gekochte Journalisten uit de doeken hoe Amerikaanse geheime diensten invloed uitoefenen op Europese media. Hij onthulde dat veel toonaangevende kranten in Europa helemaal niet zo neutraal zijn als de meeste mensen denken. Ze blijken namelijk warme banden te onderhouden met verschillende organisaties. Denk aan de Atlantik-Brücke, de Trilaterale Commissie, het German Marshall Fund en de American Council. Deze organisaties zorgden ervoor dat journalisten, in ruil voor luxe cadeaus en snoepreisjes, verhalen publiceerden die het Amerikaanse belang dienden.
Het manipuleren van de publieke opinie via de media is dus van alle tijden. Daarom blijft het belangrijk om het nieuws vanuit verschillende perspectieven te bekijken en kritisch te blijven kijken naar zowel de mainstream als de alternatieve media. We blijven deze ontwikkelingen volgen in ons nieuwe dossier over de media.
