Welke relatie hebben inflatie en de rente met de koersen van goud en aandelen? Wat is de beste bescherming tegen inflatie? En kunnen overheden onbeperkt schulden blijven maken, zoals de geldtheorie van MMT veronderstelt? In dit artikel beantwoorden we weer nieuwe lezersvragen van abonnees. Wilt u ook een vraag insturen? Stuur dan een mail naar [email protected].
Vraag
Is er een document op jullie site dat de samenhang weergeeft tussen inflatie, de korte en lange rente, de goudkoers en aandelen? Ik probeer wat wetmatigheden te vinden zoals: als de lange rente stijgt, daalt de goudprijs. Of als de inflatie gaat oplopen dalen de aandelenkoersen voor die bedrijven die de inflatie niet kunnen doorberekenen.
Een tweede vraag is: Hoe denken jullie (deskundigen) over de MMT theorie die stelt dat een overheid onder een paar restricties (wel in eigen valuta printen, bij komst hogere ongewenste inflatie belastingen verhogen etc.) ongebreideld geld kan blijven creëren? Zijn de ECB en de FED fan (Biden!) van deze theorie vroeg ik mij af. Klopt deze theorie wel, dat een staat iets anders is als een huishouden en niet failliet kan gaan?
Rente
Ten aanzien van de ontwikkeling van de rente en beleggingen als goud en aandelen kun je over het algemeen stellen dat hoe lager de reële rente is (dus de effectieve rente na correctie voor inflatie), hoe gunstiger het is om vermogen in goud of aandelen aan te houden. Historisch gezien profiteren zowel aandelen als goud het meest in tijden van lage reële rente. Aandelen doen het beter als er veel vertrouwen is in de economie, terwijl goud het dan juist beter doet op momenten met veel onzekerheid. Denk bijvoorbeeld aan de financiële crisis en het schuldenplafond in de VS (2009-2011) en de coronacrisis van vorig jaar.
In dit artikel behandelden we de relatie tussen de goudprijs en inflatie. De conclusie uit dat artikel is dat de goudprijs op de korte termijn nauwelijks gecorreleerd is aan de inflatiecijfers, maar dat de goudprijs over de langere termijn wel bescherming biedt tegen geldontwaarding. Ook blijkt de goudprijs de laatste jaren sterk gecorreleerd is met de reële rente in de Verenigde Staten, zie de tweede grafiek in dat artikel.
Sinds 1971 is de goudprijs met gemiddeld 8,2% per jaar gestegen (van $35 naar $1.792 per troy ounce). Dat is vergelijkbaar met het rendement op bijvoorbeeld aandelen over dezelfde periode en ook aardig in lijn met het rendement op vastgoed. Dat deze percentages zo dicht bij elkaar liggen zou ons tot de conclusie kunnen brengen dat dit de werkelijke geldgroei is, maar dat vereist nog wat meer onderzoek.
In principe hoeft een oplopende inflatie niet slecht te zijn voor aandelen. De waarde van de bedrijfsmiddelen stijgen namelijk mee met de inflatie, terwijl de inkomsten van het bedrijf ook meestijgen als ze de hogere kosten van haar producten of diensten kunnen doorberekenen aan de consument. Dit zal natuurlijk per sector verschillen, afhankelijk van de vraag naar de betreffende producten en diensten.
MMT
Ten aanzien van je tweede vraag: Het idee achter MMT is dat overheden de geldhoeveelheid kunnen reguleren aan de hand van overheidsuitgaven en belastingkomsten. Het probleem met deze theorie is dat geld in ons huidige monetaire systeem alleen gecreëerd kan worden door banken en burgers en dat overheden dat niet kunnen doen. Overheden moeten geld ophalen door obligaties uit te geven, dat brengt dus niet meer geld in omloop. Banken spelen dus een centrale rol in de geldcreatie.
Wat centrale banken doen met het opkopen van staatsobligaties zorgt ook niet voor een toename van de geldhoeveelheid, in tegenstelling tot wat veel mensen denken. Wanneer banken staatsobligaties aan de centrale bank verkopen krijgen ze daarvoor een tegoed bij de centrale bank. Dit zijn bankreserves die niet in omloop komen en dus geen effect hebben op de circulerende geldhoeveelheid. Het enige effect van het opkoopprogramma is dat de markt verzekerd is dat er altijd een koper is voor staatsobligaties. Dat ondersteunt de obligatiekoersen, met name van landen met hoge schulden en minder solide overheidsfinanciën.
Lees ook:
- Analyse: Waarom QE niet gaat werken
- QE als noodgreep werkt niet en pakt verkeerd uit
- De ontmaskering: macht centrale banken is een mythe
Monetaire financiering
De ECB en de Federal Reserve houden vol dat ze geen monetaire financiering zullen doen en dat ze geen tekorten van overheden zullen financieren. Toch is het niet geheel ondenkbaar dat ze in tijden van crisis daadwerkelijk zullen overgaan op een meer directe vorm van stimulering. Een voorbeeld daarvan is de bankrekening van de Amerikaanse overheid bij de Federal Reserve. Aan het begin van de coronapandemie stelde de centrale bank meer dan een biljoen dollar beschikbaar om ervoor te zorgen dat de Amerikaanse overheid haar rekeningen kon blijven betalen. Deze rekening bij de centrale bank wordt de laatste maanden weer wat afgebouwd.
Een groot verschil tussen de VS en Europa is dat de VS een eigen valuta heeft (currency issuer), terwijl Europese landen een gedeelte munt hebben (currency user). De Amerikaanse overheid kan in theorie samen met de centrale bank altijd voldoende dollars creëren om de rekeningen te betalen (zie het videofragment van Alan Greenspan hieronder).
Dat is anders voor Europese landen binnen de eurozone. Zij kunnen niet zelf euro's creëren en zijn in dat opzicht dus gedwongen om hun begroting op orde te houden, net als een huishouden. Doen ze dat niet, dan kan de obligatiemarkt het vertrouwen opzeggen. Zo dreigde een aantal zuidelijke Eurolanden zoals Griekenland en Portugal tijdens de eurocrisis de toegang tot de kapitaalmarkt kwijt te raken. De rente steeg tot boven de 7%, dat is nu bijna ondenkbaar.
https://www.youtube.com/watch?v=Ck3FuTzZvhI
Kan een land failliet gaan?
In theorie kunnen lidstaten van de Eurozone failliet gaan, zonder dat de waarde van de euro ter discussie komt te staan. Vergelijk het met het faillissement van de Amerikaanse staat Detroit. Deze staat gebruikt nog steeds dollars en kan gewoon weer geld lenen door nieuwe obligaties uit te schrijven. Het probleem is alleen dat staatsobligaties in ons monetaire en financiële systeem gebruikt worden als onderpand. Daarom zal de ECB het nooit laten gebeuren dat een land uit de eurozone haar schulden niet meer kan terugbetalen.
In het verleden gebeurde het ook vaak dat overheden, wanneer ze in problemen kwamen, hun kortlopende schulden omzetten in langlopende schulden. Dat deed Spanje geregeld in de 16de en 17de eeuw, zoals beschreven in dit artikel. Overheden kunnen bijvoorbeeld 10-jarige staatsobligaties omzetten in 30-jarige zodat de schuld over een langere termijn kan worden terugbetaald.
De afbeelding boven dit artikel is afkomstig van QuoteInspector en is vrij beschikbaar onder de Creative Commons licentie.
