Italië kan voor het eerst in de geschiedenis gratis geld lenen. Beleggers stonden eerder deze maand in de rij voor nieuwe staatsobligaties, ondanks speculaties over een mogelijke afwaardering van het schuldpapier. Het land veilde €3,75 miljard aan staatsleningen met een looptijd van drie jaar, die gedurende de looptijd geen rente uitkeren. Omdat beleggers zelfs een kleine premie betaalden was de effectieve rente op deze leningen negatief, namelijk -0,14%. Ook veilde de Italiaanse regering staatsleningen met looptijden van zeven en dertig jaar tegen ongekend lage rentes.
Niet alleen Italië leent momenteel tegen een historisch lage rente. Ook voor Spanje en Griekenland was het nog nooit zo goedkoop om schulden te maken. De zuidelijke landen in de Eurozone profiteren van het opkoopprogramma van de ECB, waardoor beleggers meer zekerheid hebben dat ze hun inleg terugkrijgen. En daarom zijn ze bereid een hogere prijs te betalen voor obligaties van deze voormalige 'probleemlanden'. Zo betaalt Spanje momenteel slechts 0,19% om voor tien jaar geld te lenen, terwijl Griekenland niet meer dan 0,87% hoeft te betalen.
Monetaire stimulering
Tijdens de Europese schuldencrisis raakte deze landen door hun hoge begrotingstekorten en staatsschulden nog bijna de toegang tot de kapitaalmarkt kwijt. Maar door ingrijpen van de ECB keerde de rust op de kapitaalmarkt terug en begon de rente weer te dalen. Die trend werd met de lancering van het nieuwe PEPP opkoopprogramma begin dit jaar alleen maar versterkt. Met dit opkoopprogramma probeert de centrale bank renteverschillen tussen Europese landen beperkt te houden.
De verwachting is dat de ECB haar steunprogramma later dit jaar met nog een paar honderd miljard euro zal uitbreiden. Dat geeft financiële markten meer vertrouwen om obligaties van de zuidelijke landen te kopen. Beleggers krijgen momenteel een hogere rente rente voor Italiaanse dan voor Duitse staatsleningen, terwijl het risico gering is. Dat verklaart waarom de zuidelijke landen nu zo goedkoop kunnen lenen, ondanks verslechterde economische vooruitzichten door het coronavirus.
Kredietrisico niet verdwenen
Beleggen in staatsobligaties van de zuidelijke landen is echter niet geheel zonder risico. De ECB zal de markt weliswaar blijven ondersteunen, maar kredietbeoordelaars kunnen de markt op ieder moment opschudden met afwaarderingen. Institutionele beleggers mogen maar een beperkt gedeelte van hun beleggingsportefeuille in staatsobligaties met een lagere kredietstatus beleggen. Een nieuwe ronde van afwaarderingen kan dus tot gevolg hebben dat deze grote beleggers hun blootstelling aan de zuidelijke landen moeten afbouwen. Daardoor zou de rente opnieuw kunnen stijgen.
Door de maatregelen tegen het coronavirus hebben de overheidsfinanciën wereldwijd een forse deuk opgelopen. Door lockdown maatregelen zullen belastinginkomsten dalen, terwijl overheidsuitgaven juist toenemen. Daardoor wordt het schuldenprobleem niet opgelost, maar enkel vooruitgeschoven naar de toekomst. Wie betaalt daarvoor de rekening?
