Na bijna tien jaar van monetaire stimulering halen centrale banken eindelijk hun voet van het monetaire gespedaal. In navolging op de Federal Reserve gaan nu ook de ECB en de Bank of Japan hun opkoopprogramma's afbouwen, waardoor er over twee jaar per saldo vrijwel geen schuldpapier meer wordt opgekocht door centrale banken.
Het is de vraag wat dit vooruitzicht betekent voor de financiële markten. De ECB heeft aangegeven dat ze de rente nog langdurig laag zal houden, maar het risico bestaat dat de marktrente als gevolg van deze koerswijziging van centrale banken veel sneller zal oplopen.
Een snelle rentestijging kan voor problemen zorgen, omdat de schulden de laatste jaren sterk zijn toegenomen. We hebben het dan niet alleen over de staatsschulden, maar ook over de hoeveelheid krediet die huishoudens en bedrijven de laatste jaren hebben afgesloten op basis van het vooruitzicht van een langdurig lage rente.
https://twitter.com/jessefelder/status/1015257661309444096
Stijgende rente
Centraal bankier Agustín Carstens van de Bank for International Settlements zei onlangs in een interview dat hij zich momenteel het meeste zorgen maakt over een scenario waarbij de rente ongecontroleerd snel stijgt. Niet door het handelen van de centrale bank, maar door bewegingen in de marktrente.
We hebben tijdens de Europese schuldencrisis van een paar jaar geleden al gezien hoe snel de marktrente kan stijgen, indien het vertrouwen wegvalt en beleggers hun risicovolle obligaties in de verkoop doen. De kans op een dergelijk scenario lijkt klein op het hoogtepunt van de economische cyclus, maar er komt een moment waarop de vraag naar krediet bij huishoudens en bedrijven zal afnemen.
Dreiging handelsoorlog
Het bedrijfsleven kijkt nu al met argwaan naar de dreigende handelsoorlog, die deze week een nieuwe fase is ingegaan. De importheffingen van de Verenigde Staten worden inmiddels door zowel de Europese Unie als door Rusland en China beantwoordt, wat betekent dat het gevaar van escalatie nog niet is uitgesloten.
In een klimaat van toenemende handelsbelemmeringen zullen bedrijven terughoudender worden met het doen van nieuwe investeringen, terwijl consumenten de rekening gepresenteerd krijgen in de vorm van stijgende prijzen. Ook dat is een scenario waar men zich bij de bank der centrale banken momenteel zorgen over maakt.
Laten we vooral profiteren van het positieve economische sentiment dat momenteel heerst, maar wees alert op veranderingen in de rente en op signalen van stress in het financiële systeem. Zeker wanneer banken hun groeiprognoses voor de economie verder naar boven bijgestellen en iedereen positief is.
Frank Knopers
Deze column verscheen eerder bij Goudstandaard
